Term-Translation Relationship in Term Transfers

Yıl 2022, , 214 - 225, 30.03.2022

Onur Özcan

https://doi.org/10.29228/ijlet.57792

Öz

The terms, which are the building blocks of the special field language, go through various stages in their transfer to other
languages. Within the framework of the notions they represent, they are transferred to the target language by being sometimes
translated and reconstituted as terms. A relationship emerges between the term formation methods and translation strategies
used in these transfers. However, this relationship is not directly mentioned under the umbrella of terminology and translation
studies, which are their branches of science. When these two disciplines are examined in the context of general term formation
methods and general translation strategies, it is seen that there is a term formation with translation in the field of terminology,
while there is no method based on term transfer in translation studies. Based on these considerations, in this study, it is aimed
to interpret the relationship between general term formation methods and general translation strategies, to emphasize the termtranslation relationship in translator training, and to examine the term transfer processes of term transfer experts such as
translators, target language specialists, and special field experts. Thus, with this study, it is desired to bring a different
perspective to the importance of each person dealing with the terminology to have a good command of the methods in the
context of term and translation.

Anahtar Kelimeler

Term transfer, term-translation relationship, term formation methods, translation strategies.

Terim Aktarımlarında Terim-Çeviri İlişkisi

Öz

Özel alan dilinin yapı taşları olan terimler, diğer dillere aktarımlarında çeşitli aşamalardan geçmektedir. Temsil ettikleri kavramlar çerçevesinde kimi zaman çevrilerek kimi zaman terim olarak yeniden oluşturularak hedef dile aktarılırlar. Bu aktarımlarda başvurulan terim oluşturma yöntemleri ve çeviri stratejileri arasında bir ilişki ortaya çıkmaktadır. Ancak bağlıoldukları bilim dalları olan terimbilim ve çeviribilim çatısı altında bu ilişkiden doğrudan bahsedilmez. Genel terim oluşturma yöntemleri ve genel çeviri stratejileri bağlamında bu iki bilim dalı incelendiğinde, terimbilim alanında çeviri ile terim oluşturma gibi bir ifadeyle karşılaşılırken, çeviribilimde ise terim aktarımını temel alan bir yöntemin yer almadığına ulaşılmaktadır. Bu düşüncelerden hareketle, bu çalışmada genel terim oluşturma yöntemleri ve genel çeviri stratejileri arasındaki ilişkiyi yorumlamak, çevirmen eğitiminde terim-çeviri ilişkisini vurgulamak ve çevirmenler, hedef dil uzmanları, özel alan uzmanları gibi terim aktarımı yapan uzmanların terim aktarım süreçlerini incelemek amaçlanmaktadır. Böylece bu çalışma ile, terim işiyle uğraşan her bireyin terim ve çeviri bağlamındaki yöntemlere hakim olmasının önemine farklı bir bakış açısı getirmek istenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Terim aktarımı, terim-çeviri ilişkisi, terim oluşturma yöntemleri, çeviri stratejileri

Kaynakça

• Aksan, D. (1961). Anlam alışverişi olayları ve Türkçe. Belleten, 9, 207-273.
• Baker, M. (1992). In other words: a coursebook on translation. London-New York: Routledge.
• Başkan, Ö. (1974). Terimlerde özleşme sorunu. Belleten, 1973-1974, 173-184.
• Cabré, M. T. (1999). Terminology: theory, methods and applications. Amsterdam-Philadephia: John Benjamin.
• Enerji Terminolojisi, (1991). İstanbul: Febel.
• Hutchins, W. J. & Somers, H. L. (1992). An introduction to machine translation. London- San Diego: Academic Press.
• İmer, K. (1976). Dilde değişme ve gelişme açısından Türk Dil Devrimi. Ankara: TDK.
• Karaman, B. İ. (2009). Terim oluşturma yöntemleri. Belleten, C:II, 45-59.
• Karaman, B. İ. (2017). Terimbilimi. İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Mıhçıoğlu, C., Tezcan, S., Saraç, T. & Dilâçar, A. (1977). Batı kaynaklı sözcüklere karşılıklar. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C:XXXVI (311), 172-173.
• Newmark, P. (1988). A textbook of translation. New York, Toronto, Sydyney, Tokyo: Prentice Hall.
• Ozankaya, Ö. (1984). Temel toplumbilimleri terimleri sözlüğü. Ankara: Savaş.
• Özcan, O. (2022). Terim oluşturma yöntemleri bağlamında Türk Dil Kurumu’nun Batı kaynaklı sözcüklere karşılıklar adlı çalışmalarındaki terimler üzerine bir değerlendirme”. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Ocak 2022, 105-120.
• Özdemir, E. (1973). Terim hazırlama kılavuzu. Ankara: TDK.
• Öztürk Kasar, S. & Tuna, D. (2017). Sosyal bilimler alanında terimcelerin çevrilmesi ve Türkçe terim üretimi. Turkish Studies, 12/13, 415-436.
• Sarıtosun, N. (1992). Terim hazırlama kılavuzu. İstanbul: İTÜ Terim Hazırlama Komisyonu.
• Vardar, B. (1980). Terimsel etkinlik ve terimbilim. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: XLI (346), 385-389.
• Vinay, J. P. & Darbelnet, J. (1958). Stylistique comparée du français et de l’anglais. Paris: Didier.
• Yalçın, P. (2015). Çeviri stratejileri kuram ve uygulama. Ankara: Grafiker.
• Yazıcı, M. (2007). Yazılı çeviri edinci. İstanbul: Multilingual.
• Yedinci Türk Dil Kurultayı (1955), Ankara: TDK.
• Yücel, F. (2007). Küreselleşme sürecinin çeviri olgusuna yansımaları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8/1, 37-52.