ÇEVİRİ SÜRECİNE KAYNAK METİN ODAKLI YAKLAŞIM

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 17 - 24, 30.08.2014

Arzu Özyön

Öz

Bu çalışmanın amacı, kaynak metin odaklı yaklaşımı tanımlayarak en belirgin özelliklerine değinmek ve bu alanda yetkin isimler arasında yer alan Peter Newmark’ın çeviri sürecinde kullandığı aşamaları vererek, özellikle onun çeviride kullandığı metin dilbilimsel yaklaşım üzerinde durmaktır. Bu amaçla, çalışmanın giriş bölümünde çeviri etkinliğinin nasıl başladığına ve tarihçesine ayrıntılı olarak değinilecek, farklı yüzyıllarda birçok bilim adamı ve teorisyenin çeviri etkinliğine yaptığı katkılara yer verilecektir. Zaman içinde çeviri etkinliklerinin bilimsel bir nitelik kazandığı ve zamanla farklı bilim dalları kapsamında yer aldığı ifade edilecektir. Daha sonraki bölümde, tarihsel süreçte ortaya çıkan ilk çeviri yaklaşımlarının hepsinin kaynak-odaklı, süreç-ağırlıklı ve kuralcı olduğu vurgulanacaktır. Kaynak metin odaklı yaklaşımla yapılan çevirilerde ağırlığın kaynak metne verildiği, dolayısıyla yapılan çevirinin kaynak metne, dile ve kültüre bağlı kalması gerektiğine dikkat çekilecektir. Kaynak metin odaklı yaklaşımla yapılmış olan çevirilerin genel olarak “iyi”, “doğru” ve “sadık” gibi sıfatlarla tanımlandığı ifade edilecektir. Kaynak metin odaklı yaklaşıma katkıda bulunan Cicero, Horace, Hieronymus, Luther, Dolet ve John Dryden gibi birçok önemli bilge ve çevirmenin bu konudaki katkılarına yer verilecek; günümüzde ise Katharina Reiss’in bu alandaki çalışmalarına ve çeviri yönteminin metin türlerine göre belirlenmesi gerektiği görüşünden yola çıkarak metin türlerini nasıl sınıflandırdığına değinilecektir. Son olarak, Peter Newmark’ın çeviri teorisine katkısına, metin dilbilimsel yaklaşımına, çeviri sürecinde dikkate alınması gereken faktörlere yer verilecek ve çalışma sonuçlandırılacaktır.

Anahtar Kelimeler

: Kaynak metin odaklı yaklaşım, Çeviri, Metin dilbilimsel yaklaşım, Peter Newmark

Kaynakça

• Büyüknisan, Emra. “Çeviribilimde Kavram Örgüsü- Bilimkuramsal Ölçütler Temelinde bir sorunsal mı?” Littera. 23. Cilt. Aralık 2008.
• Çavuş, Gülkan. Kaynak-Odaklı ve Erek-Odaklı Çeviri Yaklaşımlarında Eşdeğerlik Sorunu (Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2005.
• Çelik, Sevil. Bilim-Kuramsal Açıdan ‘Çeviribilim’de Kavram Sorunu –‘Kaynak Metin’(KM) ve ‘Erek Metin’ (EM) Kavram Çifti Açısından Bir Gerekçelendirme Denemesi, Yayınlanmamış doktora tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. 2005.
• Eruz, Sâkine. Çokkültürlülük ve Çeviri. Osmanlı Devleti’nde Çeviri Etkinliği ve Çevirmenler. Multilingual, İstanbul. 2010.
• Gündoğdu, Mehmet. “Çeviride Kuram-Uygulama İlişkisi” IV. Dil, Yazın ve Deyişbilim Sempozyumu. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi. 17-19 Haziran, 2005.
• Newmark, Peter. A Textbook of Translation. Shangai Foreign Language Education Press. 1988.
• Newmark, Peter. Approaches to Translation. Shangai Foreign Language Education Press. 2001.
• Özkan, Bülent. “Metindilbilimi, Metindilbilimsel Bağdaşıklık Ve Haldun Taner’in “Onikiye Bir Var” Adlı Öyküsünde Metindilbilimsel Bağdaşıklık Görünümleri” Çukurova Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13/1 (2004), 167-182.