AN ANALYSIS STUDY ON SOCIAL THEMES IN RECAİZÂDE MAHMUT EKREM’S SOME POEMS AND HIS POEM NIGHTINGALE OF REDIF WHICH HAS PATRIOTISM THEME

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 78 - 98, 30.08.2014

M. Halil Sağlam

Öz

According to the consensus which exist among traditional literary critics all literary works have reflect the social and psychological atmosphere of period when they has written or spoken. Therefore one of the primary duties of the literary critics also should be to analyze the text by taking account of social and psychological atmosphere of period. However, author's worldview and personal temperament have to be considered in literary works. In light of the overall assessments, in the first part of our study we focused on primarily some social themed poems of Recaizade Mahmut Ekrem who known for ‘poet of the individual feelings’ and his poems which we think he has written them as influencing by political policies and wars in the time collapse of Ottoman Empire which caused loss of large land. Thus we have tried to show that RecaizadeMahmutEkrem has written social themed poems in his period. In the second part of our study we have tried to analyze the poem of Recaizade Mahmut Ekrem named ‘Nightingale’ in terms of mentality, structure, theme, language and wording in main topicswhich we have recognized that he has interspersed patriotism into the it. We have evaluated the fixations about poem in the final section. The main aim of this study is to present the poems of Recaizade Mahmut Ekrem who has been considered distinguished poet of Turkish literature has considerable social themed poems such as patriotism and freedom. Whereas with our main purpose we have noted in our study that it has to be draw attention to the Recaizâde Mahmut Ekrem’s social sensitivity who has introduced as ‘poet of the individual feelings’ usually in literary history books. We believe that this kind of approach has not to be only limited with Recaizade Mahmut Ekrem’s literary personality but also it has to be contain all of our literary history.

Anahtar Kelimeler

Recaizâde Mahmut Ekrem, patriotism, poetry

RECAİZÂDE MAHMUT EKREM’İN BAZI ŞİİRLERİNDE SOSYAL TEMALAR VE VATAN SEVGİSİ TEMALI BÜLBÜL REDİFLİ GAZELİ ÜZERİNE BİR TAHLİL ÇALIŞMASI

Öz

Geleneğe bağlı edebiyat eleştirmenleri arasında kabul gören ortak görüşe göre bütün edebî eserler yazıldığı veya söylendiği dönemin sosyal ve psikolojik atmosferini yansıtmaktadırlar. Bu sebeple edebî eser eleştirmenlerinin aslî görevlerinden biri de metni dönemin sosyal ve psikolojik atmosferini hesaba katarak analiz etmek olmalıdır. Bununla birlikte eser incelemelerinde yazarın dünya görüşü ve hususî mizacının da göz önünde bulundurulması bir gerekliliktir. Bu genel değerlendirmenin ışığında çalışmamızın birinci bölümünde ferdî duyguların şairi sıfatıyla tanıdığımız Recâizâde Mahmut Ekrem Bey'in Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküş sürecinde büyük ölçüde toprak kaybına sebep olan savaşlardan ve dönemin siyasî uygulamalarından etkilenerek kaleme aldığına inandığımız sosyal temalı şiirlerinden bazıları üzerinde durduk. Bu şekilde şairin yaşadığı dönemde sosyal temalı şiirler de yazdığını örnekleriyle göstermeye çalıştık. Çalışmamızın ikinci bölümünde Ekrem Bey’in vatan sevgisi temasını içerisine sindirdiğini tespit ettiğimiz bülbül redifli şiirini zihniyet, yapı, tema, dil ve üslûp üst başlıklarına göre tahlil etmeye çalıştık. Şiirle ilgili tespitlerimizi çalışmamızın sonuç bölümünde değerlendirdik. Bu çalışmamızdaki temel amacımız, Türk edebiyatının mümtaz şahsiyetlerinden biri olan Recaizâde Mahmut Ekrem Bey'in vatan sevgisi ve hürriyet gibi önemli sosyal temaları içeren şiir örneklerine de sahip olduğunu olduğunu ortaya koymaktır. Bu temel amacımızla birlikte çalışmamızda edebiyat tarihi kitaplarında genellikle ferdî duyguların şairi sıfatıyla tanıtılan Recaizâde Mahmut Ekrem Bey'in toplumsal duyarlılığa sahip olan yönüne de dikkat çekilmesi gerekliliğini belirttik. Bu yaklaşım tarzının sadece Recaizâde Mahmut Ekrem Bey'in edebî kişiliğiyle sınırlı tutulmayıp edebiyat tarihimizin bütün değerlerini kapsamayacak şekilde olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Recaizâde Mahmut Ekrem, vatanseverlik, şiir

Kaynakça

• AKTAŞ Şerif, (2011) Şiir Tahlilleri Teori ve Uygulama, Akçağ Yayınları, Ankara.
• AKSAN Doğan, (1995) Şiir Dili ve Türk Şiiri, Rekmay Ltd.,Ankara
• AKSOY Nazan ve diğer,(1996) Şiir ve Şiir Kuramı Üstüne Söylemler,Düzlem Yayıncılık,İstanbul
• AKYÜZ Kenan, (1995) Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923, İnkılâp Yayınevi, İstanbul.
• ALİ EKREM,(1339) Recaizâde Mahmut Ekrem Bey, İstanbul.
• BANARLI Nihat Sami, (1987) Resimli Türk Edebiyatı Tarihi II, MEB Yayınları ,İstanbul.
• BAYKAL Dr. Bekir Sıtkı, (1945) Doksanüç Harbi Arifesinde Osmanlı Devleti ile Büyük Devletler Arasındaki Münasebetler, Ankara Üniversitesi C. 3, Sayı 2, s. 183-192
• ÇETİŞLİ İsmail, (2006) Metin Tahlillerine Giriş 1 Şiir, Akçağ Yayınları, Ankara.
• ELİOT T.S., (2007) Edebiyat Üzerine Düşünceler, Paradigma Yayınları,İstanbul
• ENGİNÜN İnci, (2013) Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923), Dergâh yayınları, İstanbul
• KAPLAN Mehmet, (1961) "Bülbül", İslâm Ansiklopedisi, MEB Yayınları, C.2, İstanbul.
• KAPLAN Mehmet, (1969) Şiir Tahlilleri I, Tanzimattan Cumhuriyete Kadar, İstanbul.
• KOLCU Ali İhsan, (2011) Tanzimat Edebiyat II Hikaye ve Roman, Konya.
• KORKMAZ Ramazan, (2009) Yeni Türk Edebiyatı 1839-2000 El Kitabı, Grafiker Yayınları, Ankara.
• KÜLTÜR VE TURİZM BAKANLIĞI:(2009):http://www.kültür.gov.tr/TR,28734/ocak.html
• PARLATIR İsmail, Koordinatörlüğünde, (2011) Tanzimat Edebiyatı, Akçağ Yayınları, Ankara.
• PARLATIR İsmail, (2004) Recaizâde Mahmut Ekrem, Akçağ Yayınları, Ankara.
• PARLATIR İsmail, (1995) Recaizâde Mahmut Ekrem, Atatürk Kültür Merkezi Yayını, Ankara
• PARLATIR İsmail, (1985) Recaizâde Mahmut Ekrem, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• PARLATIR İsmail, ÇETİN Nurullah ve SAZYEK Hakan, (1997) Recaî-zede M. Ekrem’in Bütün Eserleri II, MEB Yayınları, İstanbul.
• RECAİZÂDE Mahmut Ekrem, (1328 [1911]) Hilâl-i Osmanî, Rübab Dergisi,C. I, S:41,İstanbul.
• TANPINAR Ahmet Hamdi, (1988) 19 Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Çağlayan Basımevi, İstanbul.
• TÖRENEK Mehmet, (2000) Recaizâde Mahmut Ekrem'in 'Bülbül' Redifli Şiiri Ve Ona Yazılan Nazireler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 14, s.169-185
• SAĞLAM, M.Halil, (2005) Rübab Dergisi Üzerine Sistematik Ve Tematik Bir İnceleme, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi,Van.
• ZARİÇ Mahfuz, (2012) Recaî-Zede Mahmut Ekrem’in “Nefrîn” Ve Tevfik Fikret’in “Sis” Adlı Şiirleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 1, 39-59
• Kültür ve Turizm Bakanlığı:(2009):http://www.kültür.gov.tr/TR,28734/ocak.html