FROM NEW CRITICISM THEORY TO ACADEMIC CRITICISM METHODS

Yıl 2014, Cilt: 2 Sayı: 2, 99 - 121, 30.08.2014

Mahfuz Zariç

Öz

The critics reference formalist/structuralist methods of criticism in today’s literary arena more and more with each passing day, especially in academic publication environments at contemporary literary products as well as Classic literature, Folklore and Folk literature, because of they were text-based. One of the most common methods of structuralist criticism is Academic Criticism. Anglo-Sakson New Criticism is affected from views of T. S. Eliot. Formalist criticism influenced with opinions of names such as Victor B. Shklovksy and Roman Jacobson. Archetypal Criticism is based on C. Jung’s and N. Frye’s opinions. On the other hand the principles of Semiotic Criticism are based on R. Barthes. Deconstructive Criticism is formed by J. Derrida’s views promise deeper, closer practical challenges and as the pioneer of Structuralism F. de Saussure’s opinions. Academic Criticism, the shape of New Criticism in the field of contemporary literature, doesn’t draw the boundaries for itself and its critics. On the contrary Academic Criticism opens the horizon with its principles. It doesn’t exempt the critic from enjoyment of psychology, history, literature-history and sociology. Academic Criticism recommends the critics to be careful in text-examination and take on only literary text as the subject. Academic Criticism, recommends two directional reading methods to examine literary texts. The text is separated its elements as a sentence in the analyzer vertical reading. The texts almost are reconstructed in the synthesizer horizontal reading through close, near and deep reading practices. It explains the basic necessary principles and perspectives for the preparation of inspection plan after the reading of the text. Academic Criticism teaches that results of reading determine for review unique texts. Structuralist Academic Criticism claims that it provides obtaining required sub-headings especially in text from macro-plan for text analysis.

Anahtar Kelimeler

New Criticism, Academic Criticism Methods, analyzer in breadth and synthesizer in length reading

YENİ ELEŞTİRİ KURAMINDAN AKADEMİK ELEŞTİRİ YÖNTEMİNE

Öz

Günümüz akademik yayın ortamlarında, metin merkezli oluşları itibariyle biçimci/yapısalcı eleştiri yöntemlerine çağdaş edebiyat, Klasik edebiyat, Halkbilimi ve Halk edebiyatı ürünlerinin incelenmesinde her geçen gün daha fazla başvurulmaktadır. Biçimci/yapısalcı yöntemlerden en yaygın olarak kullanılanı ise Yeni Eleştiridir. Yeni Eleştiri, T. S. Eliot’un görüşlerinden hareket ederken metin merkezli yöntemlerden Biçimci Eleştiri, Victor B. Shklovsky ile Roman Jacobson gibi isimlerin; Arketipçi Eleştiri, C. Jung’ın ve N. Frye’ın görüşlerini temel almaktadır. Göstergebilimsel Eleştirinin ilkeleri R. Barthes’e dayandırılırken Yapısökücü Eleştiri, daha derin daha yakın daha pratik okumalar vaat eden J. Derrida’nın ve Yapısalcılığın da öncü ismi olan F. de Saussure’ın görüşleri etrafında şekillenmiştir. Yeni Eleştirinin günümüz edebiyat sahasındaki şekli olan Akademik Eleştiri, kendisine ve eleştirmenlere sınırlar dayatan bir yöntem değildir. Akademik Eleştiri, ilkeleriyle ufuk açarken eleştirmeni psikolojiden, tarihten, edebiyat tarihinden ve sosyolojiden yararlanmaktan alıkoymaz. İncelemede de dikkatli olmayı ve sadece edebi metni esas almayı salık verir. Akademik Eleştiri; edebi metinleri incelemek üzere iki yönlü okuma yöntemini önerir. Çözümleyici dikey okumada, metin bir cümle gibi kabul edilip unsurlarına ayrılır. Sentezleyici yatay okumada kapalı, yakın, derin okuma pratikleriyle eleştiriye tabi tutulan metin adeta yeniden inşa edilir. Bu yöntemde metnin okunmasından sonra, esas inceleme planının hazırlanması için gerekecek temel ilkeler ve bakış açıları ortaya konur. Biricik kabul edilen edebi esere uygulanabilecek incelemeler için yol gösteren Biçimci Akademik Eleştiri, okumanın neticesinde alınacak notların belirleyici olduğunu öğretir. Eserin kendisinin, metnin tahlili için gerekli esas alt başlıkların elde edilmesine yeterli geleceğine inanır.

Anahtar Kelimeler

Yeni Eleştiri, Akademik Eleştiri Yöntemi, çözümleyici dikey okuma, sentezci yatay okuma

Kaynakça

• AYTAÇ, Gürsel (2000). Genel Edebiyat Bilimi, Say Yayınları, İstanbul.
• ÇETİN, Nurullah (2009). Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, Ankara.
• ---------------------- (2009). Şiir Çözümleme Yöntemi, Öncü Kitap, Ankara.
• EAGLETON, Terry (2004). Edebiyat Kuramı Giriş, (çev. Tuncay BİRKAN), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ELİOT, Thomas Stearns (1983). Edebiyat Üzerine Düşünceler, (çev. Sevim KANTARCIOĞLU), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ERCİLASUN, Bilge (1994). Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul.
• http://www.iletisim.com.tr
• İNAM, Ahmet (2004). “Hüseyin Cöntürk ve Eleştirmenin Dört Özelliği”, Edebiyat ve Eleştiri, S. 74, Ankara.
• İSEN, Işınsu Tuba (2004). “Hüseyin Cöntürk ve Eski Edebiyata Yeni Eleştiri”, Edebiyat ve Eleştiri, S. 74, Ankara.
• KANTARCIOĞLU, Sevim (1983). “Önsöz”, Edebiyat Üzerine Düşünceler, (çev. Sevim KANTARCIOĞLU), Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• KAPLAN, Mehmet (1997). Hikâye Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul.
• MORAN, Berna (2000). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, İletişim Yayınları, İstanbul.
• MORAN, Berna (1990). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2, İletişim Yayınları, İstanbul.
• OĞUZERTEM, Süha (2004). “Cöntürk’ün Kalıtını Değerlendirmek”, Edebiyat ve Eleştiri, S. 74, Ankara.
• TODOROV, Tzvetan (2008). Poetikaya Giriş, Metis Yayınları, İstanbul.
• ÜNAL, Hayriye (2003). “Yeni Eleştiri”, Hece Eleştiri Özel Sayısı, S.77-78-79, Ankara.
• WELLEK, Rene; WARREN, Austin (2001). Edebiyat Teorisi, (çev. Ömer Faruk HUYUGÜZEL) Akademi Kitabevi, İzmir. wikipedia.org/wiki/Hüseyin_Cöntürk