SUN OF KARAKUM – III [TALES]

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 2, 289 - 302, 30.08.2015

Unal Zal

Öz

Tales which have been narrated orally mean lexially as touching and meaningful statements, stories good in terms of
manners and morality; a literary genre depicting extraordinary events happened to human beings and gods, which are
generally generated by public, narrated orally, and handed down from generation to generation (Turkish Dictionary 2005).
The main aim of works written in this genre is to give advice to individuals and society, to help them comrehend certain
facts and events, to educate, and entertain them. Works in this genre, though small in size, which were produced orally
first, and then turned into written form carry great significance in terms of the message they convey. In other words, tales
are like hidden seeds within the stone of fruit. Like big stones which have been eroded for centuries, and appeared so
beautifully, tales are a collection of ideas which have been distilled for centuries. Therefore, tales are the best way to
express human values succintly. The works in this genre can be regarded as distilled wisdom, and it is difficult to state
them in another form. Tale and its elements which contain the accumulation of centuries can easily adapt to daily life, and
remain lively in every period as they have a flexible structure. In this study, the tales, and their topics written by Ak
Welsapar, one of the significant representatives of the current Turkman literature abroad, and his thoughts about this
genre will be dwelt upon; also, on the basis of the works in this genre, some assessments will be made regarding the place,
and significance of tales on Turkman literature, culture, and social life.

Anahtar Kelimeler

Tale, Ak Welsapar, Turkman literature, Turkish dialects, Soviet Union

KARAKUM GÜNEŞİ – III [MASALLAR]

Öz

Genellikle ağızdan ağıza geçerek günümüze kadar gelen masal, sözlük anlamı itibariyle dokunaklı ve anlamlı söz, terbiye ve
ahlaka faydalı olan hikâye; genellikle halkın ürettiği, ağızdan ağıza, kuşaktan kuşağa sürüp gelen, çoğunlukla insanların
veya tanrıların başından geçen olağanüstü olayların anlatıldığı edebi tür’dür (Türkçe Sözlük 2005). Bu türde kaleme alınan
eserlerde temel amaç, bireyi ve toplumu eğlendirmenin yanında onlara öğüt vermek, belli olgu ve olayları kavratmak ve
onları eğitmektir. Önce sözlü olarak ortaya konan daha sonra ise yazılı hâle gelen bu türdeki eserler, hacim olarak küçük
olmalarına rağmen vermek istedikleri mesaj açısından büyük önem taşırlar. Bir başka ifadeyle masallar, bir meyve
çekirdeğinde saklı tohum gibidir. Denizdeki büyük bir taşın, yüzlerce yıllık yıpranmasından sonra küçük ve güzel bir
şekilde ortaya çıkması gibi masallar da yüzlerce yıldan beri suyu sıkılmış ve sadece özü kalmış bir fikir topluluğu olarak
okuyucunun karşısına çıkar. Bundan dolayı insani değerleri kısa ve öz bir şekilde sunmanın en iyi yolu masallardır. Adeta
damıtılmış akıl ürünü diyebileceğimiz bu türdeki eserleri başka bir edebi formda sunmak oldukça zordur. Bunun yanında
yüzyılların bilgi birikimini bünyelerinde barındıran masal ve unsurları, değişken bir yapıya sahip oldukları için hayata çok
kolay bir şekilde uyum sağlar ve her dönemde canlı kalmayı başarır. Bu çalışmada günümüz Türkmen edebiyatının yurtdışındaki önemli temsilcilerinden biri olan Ak Welsapar’ın yazdığı masallar, konuları ve yazarın bu tür hakkındaki
düşünceleri üzerinde durulacak; yine bu türdeki eserlerinden hareketle masalların Türkmen edebiyatı, kültürü, sosyal
hayatındaki yeri ve önemi ile ilgili bazı değerlendirmeler yapılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Masal, Ak Welsapar, Türkmen edebiyatı, Türk lehçeleri, Sovyetler Birliği

Kaynakça

• Boratav, Pertev Naili (1982), Folklor ve Edebiyat 1, Adam Yayınları, İstanbul. Çetinkaya, Zeynep (2007), Masalların Türkçe Öğretimindeki Yeri ve Önemi, (Yayımlan¬ma¬mış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Devellioğlu, Ferit (2005), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat, Aydın Kitabevi, Ankara. Elçin, Şükrü (1981), Halk Edebiyatına Giriş, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.