Celâl-zâde Sâlih Çelebi’nin Kıssa-i Fîrûz Şâh Tercümesinde Anlatım Teknikleri

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 2, 89 - 102, 30.06.2022

Halis Aydın

https://doi.org/10.29228/ijlet.62702

Öz

Edebî metinlerde yazarın ne anlattığından ziyade nasıl anlattığı önemlidir. Yazarın eserini anlattığı yani üslûbunu oluşturan ögelerden birisi de kullandığı anlatım teknikleridir. Anlatım teknikleri anlatıma çeşitlilik, dinamizm, derinlik ve anlatılanı daha etkili bir şekilde aktarması sebebiyle 19. yüzyıldan itibaren yazarın bilinçli bir şekilde kullandığı ögelerdir. Her biri farklı bir işleve sahip olan bu teknikler eserde anlatılan şeyin amacına uygun olarak seçilmektedir. Kıssa-i Fîrûz Şâh 16. yüzyılda Celâlzâde Sâlih Çelebi tarafından tercüme edilmiş mensur bir eserdir. Eser, İran hükümdarı olan Melik Dârâb’ın oğlu Fîrûz Şâh ile Yemen padişahı Sürûr Yemenî’nin kızı Aynü’l-hayât arasında geçen aşk hikâyesini ve bu aşk hikâyesi etrafında gelişen olayları anlatmaktadır. Yazar bu aşk hikâyesini anlatırken tasvirleri sıkça kullanmış, karşılıklı konuşmaları araya serpiştirmiş ve kahramanların birbiriyle yaptıkları mektuplaşmaları farklı şekillerde anlatmaya çalışmıştır. Bu çalışmada hikâye içerisinde tespit edilen anlatım teknikleri incelenecek ve bu anlatım tekniklerinin metin içerisindeki fonksiyonları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Anlatım Teknikleri, Kıssa-i Fîrûz Şâh, Sâlih Çelebi

Expression Techniques in Celâl-zâde Sâlih Çelebi’s Translation of Kıssa-i Fîrûz Shah

Öz

In literary texts, it is important how the author explains rather than what he says. One of the elements that the author describes
his work, that is, his style, is the expression techniques he uses. Expression techniques are the elements that the author
consciously used since the 19th century, because of the diversity, dynamism, depth and narration of the narrative more
effectively. These techniques, each of which have a different function, are selected in accordance with the purpose of what is
described in the work.Kıssa-i Fîrûz Şâh appears as a prolific story translated by Celâl-zâde Sâlih Çelebi in the 16th century. The
work tells about the love story between Fîrûz Şâh, the son of Melik Darab, the ruler of Iran, and the daughter of the Sultan of
Yemen, Sürür Yemenî, Aynü'l-Hayât, and adventure-type events that developed around this love story. While telling this love
story, the writer sometimes used the depictions frequently, sometimes sprinkled conversations together and sometimes tried to
explain the frequent correspondence of heroes with each other in different ways. In this study, the narration techniques
determined in the story will be examined and the functions of these narration techniques in the text will be examined.

Anahtar Kelimeler

Techniques of Narration, Kıssa-i Fîrûz Şâh, Sâlih Çelebi

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (1991). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş Ankara: Akçağ Yayınları.
• Arı, Z. (2008). Ferit Edgü’nün Öykü ve Romanlarında Anlatım Teknikleri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aslan, C. (2007). Sait Faik Abasıyanık’ın Öykülerinde Kurgu ve Anlatım Teknikleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aytaç, G. (1999). Çağdaş Türk Romanları Üzerine İncelemeler, Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Ciğa, Ö. (2018). Kıssa-i Seyyid Cüneyd ve Reşîde-i Arab Tercümesi (İnceleme-Metin), Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adıyaman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adıyaman.
• Çetişli, İ. (2004). Metin Tahlillerine Giriş I, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çetişli, İ. (2014). Metin Tahlillerine Giriş II, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Elmas, N. (2011). Mustafa Kutlu’nun Bu Böyledir Adlı Hikâye Kitabında Bilinç Akışı ve İç Monolog Tekniği, Karadeniz Araştırmaları Dergisi C.8, S.29, s.133-145.
• İnci, H. (2005), Türk Romanının ilk Yüz Yılında Anlatım Tekniği ve Kurgu, Yapı Kredi Yayınları Kitaplık Dergisi, S. 87, s.138-149.
• Karataş, E. (2012). Mektup Roman Tekniği ve Türk Romanından İki Örnek: Mektup Aşkları ve Kedi Mektupları, Turkish Studies, S.7, s. 2173-2192.
• Karslı, E. (2018). Cengiz Aytmatov’un Eserlerinde Anlatım Tekniklerinin Kurguya Olan Etkisi, Uluslararası Türk Lehçe Araştırmaları Dergisi (Türklad), C.2, S.1, s.452-462.
• Kolcu, A. İ. (2015). Öykü Sanatı, Ankara: Salkımsöğüt Yayınları.
• Mocan, A. (2012). Yalnızız’da Anlatım Teknikleri, Turkish Studies, S.7, s.1831-1841.
• Sazyek, H. (2004). Romanda Temel Anlatım Yöntemleri Üzerine Bir Sınıflandırma Çalışması, Folkloredebiyat, S.37, s.103-118.
• Tekin, M. (2014). Roman Sanatı, İstanbul: Ötüken Yayınları.