Examining the Aesthetic Dimensions of the Narrative Texts in the 5th Grade Turkish Textbook

Yıl 2022, Cilt: 10 Sayı: 3, 80 - 106, 30.09.2022

Hasan Bağcı , Duygu Üstaş

https://doi.org/10.29228/ijlet.64184

Öz

The concept of aesthetics, which deals with beauty, creates beautiful feelings and is related to beauty; Today, it appears in all
areas of life and its area of influence is gradually increasing. At home, on the street and everywhere, the aesthetic perception is
an important concept that needs to be strengthened and developed. In order to strengthen and develop this concept, it is necessary
to act with aesthetic concern in studies carried out in every field and care should be taken to produce products with high aesthetic
value. One of the most important moves to be made for this purpose is to bring together products with high aesthetic value and
children at an early age. Textbooks, which are products that every child can easily access, are important at this point. Care should
be taken in the selection of all texts, pictures and drawings in the textbooks and should act with aesthetic concern. In this way,
aesthetic pleasure and aesthetic perception in children will be strengthened. In this study, based on the importance of aesthetics,
the narrative texts in the 5th grade Turkish textbook were determined and each text was examined in terms of having aesthetic
criteria. In the study carried out using the qualitative research method, data were collected by document analysis. In the
evaluation of the data, the Aesthetic Criteria Checklist scale in Children's Literature developed by Dedeoğlu Orhun (2019) was
used. While the narrative texts in the 5th grade Turkish textbook, which was determined as the study group, were evaluated in
the light of the relevant scale, it was concluded that none of the texts fully met all the criteria. In addition, the aesthetic criteria of
each text differ, and it is concluded that some criteria are the same in all texts.

Anahtar Kelimeler

Aesthetics, textbook, narrative texts

5. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Yer Alan Öyküleyici Metinlerin Estetik Boyutunun İncelenmesi

Öz

Güzeli ele alan, güzel hisler ortaya çıkaran ve güzellik ile ilgili olan estetik kavramı; günümüzde yaşamın her alanında karşımıza çıkmakta ve etki alanı giderek artmaktadır. Evde, sokakta, her yerde karşımıza çıkan estetik algısı, güçlendirilmesi ve geliştirilmesi gereken önemli bir kavramdır. Bu kavramın güçlenmesi ve geliştirilmesi için her alanda yapılan çalışmalarda estetik kaygısı ile hareket edilmeli ve estetik değeri yüksek ürün ler ortaya koymaya özen gösterilmelidir. Bu amaçla yapılacak en önemli hamlelerden birisi, estetik değeri yüksek ürünler ile çocukların erken yaşta bir araya getirilmesidir. Her çocuğun kolaylıklaulaşabildiği ürün olan ders kitapları bu noktada önem arz etmektedir. Ders kitaplarında yer alan her metin, resim ve çizimlerin seçiminde itinalı davranılmalı ve estetik kaygısı ile hareket edilmelidir. Bu sayede çocuklardaki estetik haz ve estetik algı güçlenecektir. Bu çalışmada estetiğin öneminden hareketle 5. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan öyküleyici metinler belirlenmiş ve her metin estetik ölçütlere sahip olma durumu açısından incelenmiştir. Nitel araştırma yöntemi kullanılarak yürütülen çalışmada doküman incelemesi ile veriler toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde Dedeoğlu Orhun (2019) tarafından geliştirilmiş olan Çocuk Edebiyatında Estetik Ölçütler Kontrol Listesi ölçeğinden yararlanılmıştır. Çalışma grubu olarak belirlenmiş olan 5. Sınıf Türkçe ders kitabında yer alan öyküleyici metinler, ilgili ölçek ışığında değerlendirilirken hiçbir metnin bütün ölçütleri tam olarak karşılamadığı sonucu elde edilmiştir. Ayrıca her metnin sahip olduğu estetik ölçütler farklılık göstermekte, bazı ölçütlerin bütün metinlerde aynı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Estetik, ders kitabı, öyküleyici metinler

Kaynakça

• Arıcı, A. F. (2016). Estetik değer oluşturmada masalların rolü: Türk masalları örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1017-1035.
• Arıcı, A. F. & Batmaz, Ö. (2019). 6. sınıf Türkçe ders kitabında yer alan öykülerin çocuk edebiyatı estetik ölçütleri bakımından incelenmesi. VI. Yıldız Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi, 132.
• Aslan, A. (1996). Felsefeye giriş. Ankara: Vadi Yayınları.
• Batmaz, Ö. (2020). Çocuk edebiyatı eserlerinin estetik ölçütler bakımından incelenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Bozkurt, N. (2014). Sanat ve estetik kuramları. Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Cevizci, A. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Paradigma Yayınları.Dedeoğlu Orhun, B. (2019). Çocuk edebiyatında estetik ölçütlerin belirlenmesi ve bir çocuk edebiyatı kitabının estetik ölçütler açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Duymaz, R. (2014). Sezai Karakoç'un estetiği. İstanbul: Akademik Yayınlar.
• Kavcar, C. (1993). Yeni Türk edebiyatı öğretimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 26(1), 29-38.
• Keser, S. C. (2017). "Sarmaşık", çocuk ve sanat, Ankara Üniversitesi IX. Ulusal Çocuk Kültürü Kongresi Bildirileri. Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları: 11-17.
• Öktem, Ü. (2010). Felsefe-edebiyat etkileşimi: felsefi roman. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 50(1), 1-17.
• Özbal, N. (2017). Estetik eğitim (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sönmez, V. & Alacapınar, F. G. (2014). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şimşek, T. & Yakar, Y. (2014). Kavram olarak çocuk. Kuramdan uygulamaya çocuk edebiyatı el kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Tırıl, M. (2016). İlköğretim 5.-8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki şiirlerin, öğrencilerin estetik gelişimine katkısı ve Türkçe öğretim programına uygunluğu.(Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Timuçin, A. (2011). Estetikte anlam ve yorum. İstanbul: Bulut Yayınları.
• Tunalı, İ. (2012). Estetik. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ülger, R. (2015). İlköğretim 1-5 ve 6-8. sınıflar Türkçe dersi öğretim programlarının estetik değeri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Ünlüer, E. (2017). Estetik eğitim programının beş yaş çocukların estetik yargı ve görsel algı gelişimine etkisinin incelenmesi. (Yayınlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Yalçın, A. & Aytaş, G. (2008). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.