A Descriptive / Qualitative Research on the Place of Translation and Translator Concepts in Society

Yıl 2023, Cilt: 11 Sayı: 3, 195 - 206, 30.09.2023

Fadime Çoban , Fatma Ünal

https://doi.org/10.29228/ijlet.71633

Öz

In this study, 88 participants were accessed and asked to write down the words and
sentences they had in mind regarding the concepts of translation and translator. The
purpose of asking for participants’ opinions on these concepts is to disclose how the
phenomenon of translation and the concept of translator are perceived in society as well
as the place of the translator in the culture in which he/she lives. Attempting to
determine the current situation, the study was designed as a qualitative research and
the findings obtained were explained in the form of tables using descriptive analysis
method. In the study, the sentences and expressions the participants wrote down and
stated about the concepts of translation and translator were scrutinized and the themes
that were appropriate for these sentences were determined. It was found out that the
most frequently repeated frequency values were in the themes of "approaches to
translation", "areas of expertise in translation" and "interlingual and intercultural
communication" regarding the concept of translation, whereas the themes of "bilingual
and bicultural expert", "professional areas of expertise" and "personality traits" were the
most frequently repeated themes in the concept of translator. The frequency of use of
these themes actually indicates that the concepts of translation and translator have a
meaning in mind, even from different perspectives. Another reason for the high
frequency of these themes regarding these concepts might also be that they are among
the most basic themes. Other themes are also of importance in terms of underlining the
concepts. Finally, for a clearer understanding, it might be useful for both participants of
the study and the general reader to read scientific works written in the relevant literature
or publications summarizing the state of the translation market and the translation
phenomenon.

Anahtar Kelimeler

Translation, Translator, Translation Market, Qualitative Research, Descriptive Analysis

Toplumda Çeviri ve Çevirmen Kavramlarının Yeri Üzerine Betimleyici/Nitel Bir Araştırma

Öz

Bu çalışmada çeviri ve çevirmen denince ne anlaşılmaktadır sorusu odağında 88 katılımcıya ulaşılarak söz konusu kavramlara yönelik akıllarındaki kelimeleri ve cümleleri yazması istenmiştir. Bu kavramlara yönelik görüş istenmesinin amacı çeviri olgusunun ve çevirmen kavramının toplumda nasıl algılandığı ve çevirmenin yaşadığı kültürdeki yerini ortaya çıkarmaktır. Bu şekilde bir durum tespiti yapılması hedeflenmiştir. Çalışma nitel araştırma şeklinde tasarlanmış olup elde edilen bulgular betimleyici analiz yöntemiyle tablo şeklinde açıklanmıştır. Araştırmada katılımcıların çeviri ve çevirmen kavramlarına yönelik yazdıkları ve ifade ettikleri cümleler/ifadeler incelenerek bu cümleler için uygun temalar belirlenmiş ve en sık tekrar edilen frekans değerlerinin çeviri kavramında “çeviri ve çeviriye ilişkin yaklaşımlar”, “çeviride uzmanlık alanları” ve “diller ve kültürler arası iletişim” temalarında olduğu, çevirmen kavramında ise “diller ve kültürler arası uzman”, “mesleki uzmanlık alanları” ve “kişilik özellikleri” temalarının en sık tekrar edilen temalar olduğu tespit edilmiştir. Bu temaların kullanım sıklığı, aslında söz konusu kavramların zihinde farklı açılardan da olsa bir anlam oluşturduğunu göstermektedir. Bu kavramlara ilişkin temaların frekans yüksekliğinin bir diğer nedeni de söz konusu temaların en temel temalar arasında yer alması olabilir. Diğer temalar da kavramların altının çizilmesi açısından önem taşımaktadır. Son olarak konunun daha da somutlaştırılması açısından hem araştırmaya katılanların hem de genel okuyucunun ilgili literatürde yazılmış bilimsel eserleri ya da çeviri piyasası ve çeviri olgusunun durumunu özetleyen yayınları okuması faydalı olabilir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Çevirmen, Çeviri Piyasası, Nitel Analiz, Betimletyici Analiz

Kaynakça

• Baltacı, A (2019). Nitel araştırma süreci: nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), Cilt 5, Sayı 2, 368-388.
• Çalışkan, D. ve Kartal, E. (2021). Türkiye’deki çeviri konulu tezler üzerine bibliyometrik bir inceleme (1985-2020), İstanbul Üniversitesi Çeviribilim Dergisi - Istanbul University Journal of Translation Studies, 15, 35-73. https://doi.org/10.26650/iujts.2021.987390.
• Doğan, S. & Yücel, G. M. & Güngör, O. (2018). Turizm meslek yüksekokulu öğrencilerinin sosyal medyaya yönelik bilişsel yapılarının kelime ilişkilendirme testi aracılığıyla incelenmesi, Turizm Akademik Dergisi, 5 (1), 166-176.
• Eruz. S. (2012). Çeviri derneği ve Türkiye'de çevirmenlik mesleğinin statüye kavuş(a)ma(ma)sı üzerine on üç yıllık gel gitli bir öykü. AB Çeviri Platformu Bildirileri. 17-23.Frankfort-Nachmias, C., Nachmias, D. ve DeWaard J. (2015). Research methods in the social cciences, Worth Publishers A Macmillan Education Company.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2nd ed.). Thousand Oaks, California: SAGE.
• Öner, S. (2012). Çevirmenlik “mesleği”-çeviri eğitimi ilişkisi bağlamında türkiye’de çeviri alanına bakış. AB Çeviri Platformu Bildirileri. 60-63.
• Uysal, N. M. (2017). Türkiye’de çevirmenlik mesleği ve çevirmen sertifikasyon sistemi, Sakarya Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Ünal, F, Tarhan S. ve Çürükvelioğlu Köksal, E. (2018)ç Gender and perception of profession, Journal of Education and Training Studies, Vol:6, No:3a, 35-44.
• http://www.sakine-eruz.com/ceviribilimsel-kaynaklar-sakine-eruz-esen/tuerkiyede ceviribilimbolumlerinin-kurulmasi/index.php Erişim: 24.06.2022
• https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2013/01/20130129M1-1.htm Erişim: 24.06.2022