BOLMAN VE DEAL’IN DÖRT ÇERÇEVE KURAMINDAN LİDERLİK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI İLİŞKİSİ

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 29 - 51, 16.08.2018

İlknur Özmen İlknur Şentürk

Öz

Bu korelasyonel çalışmanın amacı
öğretmen algılarına göre, ortaöğretim okulu müdürlerinin Bolman ve Deal’ın dört
liderlik çerçevesine göre liderlik yönelimleri ile öğretmenlerin örgütsel
vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkileri incelemektir. Nicel desende
ilişkisel bir çalışma olarak tasarlanan araştırmanın evrenini Antalya ili
Alanya ilçesinde görev yapan 1028 ortaöğretim okulu öğretmeni, örneklemini ise
201 ortaöğretim öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında
Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Ölçeği, Liderlik Yönelim Ölçeği ve Kişisel
Bilgi Formu kullanılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel
yöntemlerden (Frekans, Yüzde, Ortalama, Standart sapma) faydalanılmıştır. Nicel
verilerin karşılaştırılmasında iki grup durumunda, normal dağılım gösteren
parametrelerin gruplar arası karşılaştırmalarında bağımsız örnekler t testi;
ikiden fazla grup durumunda, normal dağılım gösteren parametrelerin gruplar
arası karşılaştırmalarında tek yönlü Anova testi ve farklılığa neden olan
grubun tespitinde Tukey testi kullanılmıştır. Ölçekler arasındaki ilişkinin
tespit edilmesinde ise korelasyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda,
örgütsel vatandaşlık davranışları ile belirtilen liderlik yönelimleri arasında
ilişki olduğu tespit edilmiştir. Bu ilişkiler genel olarak orta düzeyli
ilişkiler olup ilişkinin yönü doğrusal niteliktedir.

Anahtar Kelimeler

Lİderlik, Bolman, Deal, Dört Çerçeve Kuramı

Kaynakça

• Acar, Z. A. (2006). Örgütsel yurttaşlık davranışı: kavramsal gelişimi ile kişisel ve örgütsel etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1), 1-14.Bilir, F. P. (2005). Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü’nün örgüt iklimi ve çalışanların katılımla ilgili algılamaları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana.Bingöl, D., Naktiyok, A., ve İşcan, Ö. F. (2003). Dönüştürücü liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi. 11. Ulusal Yönetim Organizasyon Kongresi, 22-24 Mayıs 2003.Bolman, L. G.,& Deal, T. E. (2003). Reframing organizations (ed.). San Francisco, CA, United States of America: Iossey-Bass.Bolman, L. G., & Deal, T. E. (2017). Reframing organizations: Artistry, choice, and leadership. John Wiley&Sons.Bolman, L. G., & Deal, T. E. (1991). Images of leadership. NCEL Occasional Paper No. 7, January, Nashville, TN: National Center for Educational Leadership.Cropanzano, R., Rupp, D. E., & Byrne, Z. S. (2003). The relationship of emotional exhaustion to work attitudes, job performance, and organizational citizenship behaviors. Journal of Applied psychology, 88(1), 160.Çalık, T., & Sezgin, F. (2005). Küreselleşme, bilgi toplumu ve eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 13(1), 55-66.Çetinkaya, İ. (2011). Ortaöğretim okul müdürlerinin liderlik stilleri ve iletişim becerileri arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.Çelik, V. (2007). Eğitimsel liderlik. Ankara: Pegem A Yayıncılık.Dereli, M. (2003). A survey research of leadership styles of elementary school princialps. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.Ertürk, E. (2014). Sosyal mübadele teorisi bağlamında güç mesafesi ve örgütsel adalet algılamalarının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Selçuk Üniversitesi, Konya.Farh, J. L., Zhong, C. B., & Organ, D. W. (2004). Organizational citizenship behavior in the People's Republic of China. Organization Science, 15(2), 241-253.Foster, W. (1989). Towards a critical perspective of leadership. J. Smyth, (Ed.), Critical perspectives on educational leadership (27-42). New York & London: Routledge Falmer Taylor & Francis Group.Giroux, H. A. (2004). Critical pedagogy and the postmodern/modern divide: Towards a pedagogy of democratization. Teacher Education Quarterly, 31-47.İşbaşı, J. Ö. (2001). Çalışanların yöneticilerine duydukları güvenin ve örgütsel adalete ilişkin algılamalarının vatandaşlık davranışının oluşumundaki rolü. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(Ekim).Karaman, K., Yücel, C. ve Dönder, H. (2008). Öğretmen görüşlerine göre, okullardaki bürokrasi ile örgütsel vatandaşlık arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi (Educational Administration: Theory and Practice), 53, 49-74.Katz, D., & Kahn, R. L. (1966). The psychology of organizations. New York: HR Folks International.Kesik, F. (2014). Eğitim yönetiminde çoğul bir ses: Eleştirel kuram. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 4(2), 93-133.Luthans, F. (1992). Organizational behavior (12th Ed.). New York: McGraw Hill.Nguyen, B., Chang, K., Rowley, C., & Japutra, A. (2016). Organizational citizenship behavior, identification, psychological contract and leadership frames: The example of primary school teachers in Taiwan. Asia-Pacific Journal of Business Administration, 8(3), 260-280.Oğuz, E. (2011). Öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ile yöneticilerin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(3), 377-403.Oktay, M. (1996). İşletmeciler için: davranış bilimlerine giriş. İstanbul: Der Yayınları.Organ, D. W. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books/DC Heathand Com.Organ, D. W. (1990). The motivational basis of organizational citizenship behavior. B. M. Staw, L. L. Cummings (Eds.), Research in organizational behavior (vol. 12, p. 43-72). Greenwich, CT: JAI Press.Podsakoff, P.M., Mackenzei, S.B., Paine, J.B., & Bachrach, D.G. (2000). Organizational citizenship behaviors: A critical review of the theoretical and empirical literature and suggestions for future research. Journal of Management, 26(3), 513-563.Polat, S. (2007). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet algıları, örgütsel güven düzeyleri ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli.Runhaar, P., Konermann, J., & Sanders, K. (2013). Teachers’ organizational citizenship behaviour: Considering the roles of their work engagement, autonomy and leader - member exchange. Teaching and Teacher Education, 30, 99-108.Somech, A., & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.Şişman, M. (1995). Örgüt kavramının kültürel açıdan çözümlenmesi ve eğitim örgütleri. Eğitim Yönetimi, 1(1), 1-16.Şişman, M. (2002). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem A yayıncılık.Williams, L.J., & Anderson, S.E. (1991). Job satisfaction and organizational commitment as predictors of organizational citizenship and in-role behavior. Journal of Management, 17, 601-617.