EĞİTİM YÖNETİMİNDE KURAM VE UYGULAMADA ALTERNATİF PARADİGMALAR VE LİDERLİK ALGISINA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 1, 52 - 66, 16.08.2018

Sibel Bozdoğan

Öz

Bu
çalışmada, eğitim yönetimi alanının bilimleşme sürecinde yaşadığı gelişmeler
üzerinde durulmaktadır. Üretilen kuramların deneylenme alanı olan eğitim örgütlerinde
lider olan kişilerin kuramlardan ve gelişimden haberdar olması ve
uygulanabilirliğini test etmesi gerekmektedir. Bunun yapılabilmesi için ise
okul lideri olan kişilerin, bilgi toplumu özelinde bilimsel süreçlerden
haberdar olacak şekilde yetiştirilmesi şarttır. Bu nedenle bu çalışmada;   alanda yaşanan gelişmeler, hem kuramsal
bağlamda hem de uygulama alanı olarak okul ve okuldaki liderlik algısı
açısından ele alınmıştır. Bir sosyal bilim alanı olarak eğitim yönetimi
özelinde, doğa bilimleri ve sosyal bilimler ayrışmasının oluşturduğu çatışma
tarihsel bir süreç içinde irdelenmiştir. 
Paradigma kavramı ile hız kazanan kuramsal bakış açısındaki
değişim,  değişimin kaynağını oluşturan
olgu - değer ikiliği üzerinde durulmuştur. 
Kuramsal alanda ortaya çıkan yeni eğilimler ve eğitim bilimlerinin
uygulama alanı olarak kabul edilen okul örgütleri ve bu örgütler içerisinde
bulunan okul müdürleri yani ‘okul liderlerine’ bakıştaki değişim  “eski bilim” ve “yeni bilim bağlamında”
irdelenmiş ve son gelişimler ışığında ortaya çıkan liderlik türlerinin neler
olduğu araştırılmıştır. Son olarak uygulayıcı olan okul liderlerinin Türkiye
bağlamında eğitim süreçlerinin nasıl işlediği üzerinde durulmuştur. Sonuç
olarak, eğitim bilimleri alanının, yönetim kuramları, örgüt kuramları ve
liderlik algısındaki değişim bakımından birbirine paralel bir seyir izlediği
ancak okul lideri yetiştirme sürecinin yeteri kadar alanı destekleyici olmadığı
sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Eğitim yönetimi, Paradigma, Olgu- Değer, Liderlik

Kaynakça

• Aksan, G. (2016). Max Weber Ve Değerler Sosyolojisi: Bir Metodolojik İkilemin Düşündürdükleri Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Sefad)/Selçuk University Journal Of Faculty Of Letters, (35), 427-446.
• Akyüz, H. (2004). Eleştirel Toplumsal Kuram Ve Jurgen Habermas. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, (10).Alıç, M. (1995). Örgütler. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 1-40.
• Aslanargun, E. (2007). Modern Eğitim Yönetimi Anlayışına Yönelik Eleştiriler Ve Postmodern Eğitim Yönetimi. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 50(50), 195-212.
• Aydın, H. (2006) Eleştirel Aklın Işığında Postmodernizm, Temel Dayanakları Ve Eğitim Felsefesi. Eğitimde Politika Analizleri Ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, 1(1),Aytaç, Ö. (2004). Örgütler: Sosyolojik Bir Perspektif. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 189-217.
• Bağlıbel, M., ve Arslan, M. C. (2014). Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması Ve Ekonomisi Tezsiz Yüksek Lisans Programına İlişkin Mezun Görüşleri: Gaziantep Üniversitesi Örneği. University Of Gaziantep Journal Of Social Sciences, 13(4),1079-1095.
• Bal, M (2015). Çağdaş Dünyada İki Kültür Kültürsüzlüğünü Aşmak. Ethos: Felsefe Ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, 8(2), 49-86
• Balcı, A. (2003). Eğitim Örgütlerine Yeni Bakış Açıları: Kuram Araştırma İlişkisi Iı. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 33(33), 26-61.
• Balcı, A. (2008). Türkiye’de Eğitim Yönetiminin Bilimleşme Düzeyi. Kuram Ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 14(2), 181-209.
• Ballıkaya, C. (2015). Pozitivizm: Tarihsel Süreç İçerisindeki Gelişimi Ve Sosyolojik Düşünceye Etkileri. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi (Sefad)/ (33), 87-106.
• Bates, R. J. (1982). Towards A Critical Practice Of Educational Administration. Educational Administration As Behavioural Science.(Https://Files.Eric.Ed.Gov/Fulltext/Ed219839.Pdf [Erişim: 09/03/2018].
• Beatriz, P., Deborah, N., ve Hunter, M. (2008). Improving School Leadership, Volume 1 Policy And Practice: Policy And Practice ,Vol:1, OECD Publishing.
• Beycioğlu, K., ve Dönmez, B. (2006). Eğitim Yönetiminde Kuramsal Bilginin Üretimine Ve Uygulanmasına İlişkin Bir Değerlendirme. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 47(47), 317-342.
• Beycioglu, K., ve Kondakci, Y. (2014). Principal Leadership And Organizational Change İn Schools: A Cross-Cultural Perspective. Journal Of Organizational Change Management, 27(3).
• Birkök, M. C. (2006). From Modernism To Post-Modernism: New Problems. Journal Of Human Sciences, 1(1), 1-16.
• Bozkurt, E. (2017). Thomas Kuhn’un Paradigma Kavramı Ve Dönüşümü. Düşünme Dergisi / Journal Of Thınkıng, Sayı:12, 65-74.
• Buluç, B. (2018). Eğitim Yönetiminde Liderlik. “Geleneksel Liderlik Yaklaşımları” Editör: Nezahat Güçlü, Editör Yardımcısı: Serkan Koşar, Pegem Akademi: Ankara
• Collins, D. (1996). New Paradigms For Change? Theories Of Organization And The Organization Of Theories. Journal Of Organizational Change Management, 9(4), 9-23.
• Çelik, V. (1997). Eğitim Yönetiminde Kuramsal Gelişmeler. Kuram Ve Uygulamada Egitim Yönetimi Dergisi, 3(1), 31-44.
• Çıvgın, A. G. (2013). David Hume: Felsefe Ve Metafiziğin Mahiyeti. Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, (20), 31-40.
• Durdu, Z.(2006). Frankfurt Okulu’nun Sosyal Bilim Anlayışı. Sosyoloji Dergisi, No:15 (2006), 15-32.
• Eacot, S. (2015). Educational Leadership Relationally. Australian Catholic University, North Sydney, Australia.
• English, F. W. (2002). The Point Of Scientificity, The Fall Of The Epistemological Dominos, And The End Of The Field Of Educational Administration. Studies İn Philosophy And Education, 21(2), 109-136.
• Erçetin, Ş. Ş. (2001) Yönetimde Yeni Yaklaşımlar. Ankara: Nobel Yayınları.
• Erçetin, Ş. Ş., ve Kayman, E. A. (2014). How To Be A Quantum Leader İn An Intelligent Organization? Chaos, Complexity And Leadership 2012 (Pp. 247-252). Springer, Dordrecht.
• Erdem, A. R., ve Sarpkaya, R. (2011). Postmodernizmin Eğitim Denetimine Uygulanabilirliği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (4), 73-85.
• Erdemir, E., Koç, U. (2010). Postmodernizm Ve Komplekslik: Örgüt Kuramı Bağlamında Paradigmatik Bir Tartışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 5(1), 25‐48.
• Erkal, H., ve Şentürk, B. (2015). Örgüt Kuramı Yazını Kapsamını Yeniden Düşünmek: Türkiye'de Hemşehrilik Ve Hemşehri Dernekleri. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (50), 339-353.
• Evers, C. W., ve Lakomski, G. (1996). Science İn Educational Administration: A Postpositivist Conception. Educational Administration Quarterly, 32(3), 379-402.
• Evers, C. W., ve Lakomski, G. (2001).Theory İn Educational Administration: Naturalistic Directions. N Journal Of Educational Administration, 39(6), 499-520.
• Finlayson, J.G. (2007). Habermas. Çeviri: Talat Kılıç, Dost Kitabevi: Ankara
• Güneş, B. (2003). Paradigma Kavramı Işığında Bilimsel Devrimlerin Yapısı Ve Bilim Savaşları: Cephelerdeki Fizikçilerden Thomas S. Kuhn Ve Alan D. Sokal. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 1(1) , 23-44.
• Güngör, S. Eğitim Ve Eğitim Yönetiminde Paradigmalar. Kafkas Üniversitesi, E – Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(3), Aralık 2014,26-40.
• Hürsoy, S. (2013). Eleştirel Kuram Perspektifinden Kıbrıs Sorunu. İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No:48 (Mart, 2013),23-41.
• Kara, S. B. K. (2013). Yeni Bilim Ve Liderlik. Akademik Bakış Dergisi, 34, 1-13.
• Kaya, Y. K. (1979). Eğitim yönetimi: Kuram ve Türkiye’deki uygulama. Ankara: Doğan Basımevi.
• Kılıç, L. K., ve Bayram, B. (2014). Postmodernizm Ve Eğitim. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (Teke) Dergisi, 3(1).
• Konan, N. (2015).Eğitim Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar. “Kunatum Liderlik”, Editör: Necdet Konan, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Leblebici, D. N. (2008). Örgüt Kuramında Paradigmalar Ve Metaforlar. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 8(15), 345-360.
• Morgan, G. (1998). Yönetim Ve Örgüt Teorilerinde Metafor. (Çev. G. Bulut). İstanbul: MESS Yayınları.
• Neslioğlu Serin, F. Hume’da Ben İdesinin Bilgikuramsal Temellerinin Bir Çözümlemesi. Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, Sayı:29, Güz(2017), 125-138.
• Tufan, İ.(2005). Ampirik Araştırma Yöntemleri: Teori Ve Pratik. Antalya
• Turan, S., ve Şişman, M. (2013). Eğitim Yönetimi Alanında Üretilen Bilişsel Bilgi Ve Batılı Biliş Tarzınının Eleştirisine Giriş. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 505-514.
• Turan, S. (1988). Critical Theory And The Field Of Educational Administration: Toward A Humane Science. Paper Presented At The 50th National Council Of Professors Of Educational Administration (Ncpea),Alaska,Usa,3-8 August.
• Sezgin, F., Emre, F. (2018). Örgüt Kültürü Ve İklimi Çalışmalarının Sistematik İncelemesi: Bir İçerik Analizi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 252-275.
• Şişman, M. (1998). Eğitim Yönetiminde Kuram Ve Araştırmada Alternatif Paradigma Ve Yaklaşımlar. Kuram Ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 395-422.
• Ogurlu, Ü. (2012). Liderlik Becerilerini Geliştirme Programın Üstün Zekâlı Olan Ve Olmayan Öğrencilerin Liderlik Becerilerine Etkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.
• Palmberg, K. (2009). Complex Adaptive Systems As Metaphors For Organizational Management. The Learning Organization, 16(6), 483-498.
• Özdemir, M. (2011). Kamu Yönetimi Ve İşletme Yönetimi Arakesitinde Bir Bilim: Eğitim Yönetimi. Amme İdaresi Dergisi, 44, (2), 29-42.
• Özdemir, M. (2018). Eğitim Yönetimi Alanın Temelleri Ve Çağdaş Yönelimler. Ankara: Anı Yayıncılık
• Öztürk, Ü. (2012). Thomas Kuhn’un Paradigma Kavrayışı Üzerine Analitik Bir İrdeleme. Kaygı: Uludağ Ü. Fen-Edebiyat F. Felsefe Dergisi, 19, 173-191.
• Uğurlu, C.T. (2018). Yeni Liderlik Yaklaşımları, “Etik Liderlik”, Editör: Necdet Konan, Pegem Akademi: Ankara
• Üstüner, Y. (2006). Örgüt Bilimi Üzerine. Amme İdaresi Dergisi, Sayı:39,1-21.
• Yekeler, K. (2015). Dönüştürücü Liderlik Davranışlarının Örgütsel Bağlılığa Etkisinde Etkileşimci Liderlik Davranışlarının Rolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü: Erzurum
• Yılmaz, E. (2010). İlköğretim Okulu Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Rolleri İle Etkili Okul Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.