OKUL MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK STİLLERİNİN ÖĞRETMEN PERFORMANSINA ETKİSİ

Yıl 2020, Cilt 3, Sayı 2, 1 - 18, 19.07.2020

Abdussamet AKTAŞ Mustafa ÖZGENEL

Öz

Araştırmanın amacı, okul müdürlerinin otokratik, demokratik, işbirlikçi ve serbest bırakıcı liderlik stillerinin
öğretmenlerin performanslarına etkisinin olup olmadığını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada
ilişkisel tarama modeli kullanılarak 389 öğretmenden veri toplanmıştır. Araştırmada veriler, t testi, anova,
korelasyon ve regresyon testleri yapılarak analiz edilmiştir. Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin otokratik
liderlik stili ile öğretmen performansı arasında düşük düzeyde ve negatif yönlü bir ilişki bulunurken; demokratik
ve işbirlikçi liderlik stilleri ile öğretmen performansı arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde bir ilişki bulunmuştur.
Bunun yanında serbest bırakıcı liderlik stili ile öğretmen performansı arasında pozitif yönlü ve düşük düzeyde bir
ilişki olduğu görülmektedir. Ayrıca okul müdürlerinin otokratik, demokratik, işbirlikçi ve serbest bırakıcı liderlik
stillerinin öğretmenlerin performansları üzerinde anlamlı bir farklılık meydana getirdiği görülmektedir. Araştırma
bulgularına göre okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan otokratik liderlik stili öğretmen performansını
olumsuz, demokratik ve işbirlikçi liderlik stilleri olumlu yönde etkilemekte iken; serbest bırakıcı liderlik stili ise
olumlu yönde fakat düşük düzeyde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

LİDERLİK, LİDERLİK STİLLERİ, ÖĞRETMEN PERFORMANSI

Kaynakça

• Kaynakça Akal, Z. (2000). İşletmelerde Performans Ölçüm Ve Denetimi. Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları.
• Akçekoce, A. ve Bilgin, K. U. (2016). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri ve Öğretmen Performansı. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2): 1-23.
• Akdoğan, E. (2002). Öğretim elemanlarının algıladıkları liderlik stilleri ile iş doyum düzeyleri arasındaki ilişki (Yayınlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Akman, V., Hanoğlu, M. ve Kızıl, C. (2015). Liderlik ile Personel Performansı Arasındaki İlişki Üzerine Bir Şirket İncelemesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52): 130-145.
• Ataay, İ. D. (1988). İşletmelerde İnsangücü Verimliliğini Etkileyen Faktörler. Ankara: MESS Yayın.
• Aunga, D. A. ve Masare, O. (2017). Effect of Leadership Styles on Teacher’s Performance in Primary Schools of Arusha District Tanzania. International Journal of Educational Policy Research and Rewiev, 4(4): 45-52.
• Aydoğan, A. G. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel ve yönetimsel liderlik davranışları: Polatlı örneği. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Bass, B. M. and Avolio, B. J. (2002). Developing potential across a full range of leadersip. New Jersey. Lawrance Erlbaum Associates.
• Bass, B.M. (2000). The Future of Leadership in Learning Organizations. The Journal of Leadership Studies, 7(3): 18-40.
• Bolman, L.G. and Deal, T. E., (2008). Reframing organizations. San Fransisco: Jossey Bass.
• Bridge, B. (2003). Eğitimde Vizyoner Liderlik ve Etkin Yöneticilik. İstanbul: Beyaz Yayınları.
• Bulut, Y. ve Bakan, İ., (2005). Yönetici ve Yöneticilik Üzerine Kahramanmaraş Kentinde Bir Araştırma. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi. 5(9): 62-89.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyükyavuz, S. (2015). Liderlik stillerinin çalışan motivasyonuna etkisi; Konya sağlık kuruluşları çalışanları örneği (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Carnegie, D. (2012). Doğru ve Etkin Liderlik. Alptekin, K. (Çev.). İstanbul: Nemesis Kitap.
• Costley, D. L., Santana-Melgoza, C. and Todd, R. (1994). Human Relations in Organizations. Minneapolis: West Publishing.
• Çıpa, D. (2014). Örgüt kültürü ve dönüşümcü liderlik özelliklerinin öğretmen performansına etkisi üzerine İstanbul ilinde yapılan deneysel bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Dalgın, T. (2003). Liderlik davranışlarının iş görenler tarafından algılanması ve iş görenlerin iş tatmini ve örgütsel bağlılığı üzerine etkileri: Marmaris yöresindeki beş yıldızlı otel işletmeleri üzerine uygulama (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Muğla Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla.
• Dinçer, Ö. ve Fidan, Y. (2000). İşletme Yönetimine giriş. İstanbul: Beta Basın Yayım.
• Doğan, S. (2015). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: Eğiten Kitap.
• Dost, İ. (2016). Devlet liselerinde ve özel liselerdeki öğrencilerin liderlik stillerinin karşılaştırılması (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale On Sekiz Mart Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.
• Eagly, A. H., Johannesen-Schmidt, M. C., and Van Engen, M. (2003). Transformational, transactional and laissez-faire leadership styles: A meta analysis comparing women and men. Psychological Bulletin, 129, 569-591.
• Eren, E. (2001). Örgütsel Davranış ve Yönetim Psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Ergin, U. (2008). Yetkeci yönetim tarzının öğretmen performansına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Marmara Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Gelmez, M. ve Ürtütk, E. A. (2019). Özel Bir Hastanede Liderlik Stillerinin ve Çalışan Performansının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1): 51-72.
• Göğüş, M.S. (2014). Özel okul yöneticilerinin liderlik özelliklerinin öğretmen performansı üzerindeki etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gökalp, S.A. (2013). Performans yönetimi ve başarıya etkisi; Ankara PTT başmüdürlüğü örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Hıdıroğlu, A. (2018). Okul müdürlerinin öğretmenler tarafından algılanan liderlik stilleri ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Hurley, T.J. (2011). Collaborative Leadership. Oxford Leadership, 3-15.
• Irmak, M. (2015). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin yöneticilerinin teknoloji liderliği düzeylerine ilişkin algıları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Pamukkale Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
• İnandı, Y., Uzun, A. ve Yeşil, H. (2016). The Relationship Between Principals’ Leadership Styles and Their Efficacy in Change Management. Journal of Educational Sciences Research, 6 (1): 191-209.
• İnce, N. (2019). Liderlik türlerinin çalışan performansı ve mtivasyonuna etkisi: Akdeniz elektrik dağıtım anonim şirketinde bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Jay, A. (2014). The principals leadership style and teachers performance in secondary schools of Gambella regional state. (Unpublished Master Thesis). Jimma University, Educational Planning and Management, Ethiopia.
• Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Basımevi.
• Kars, M. (2017). Okul müdürlerinin liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel güvenleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mersin Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
• Korkmaz, M. (2005). Duyguların ve Liderlik Stillerinin Öğretmenlerin Performansı Üzerinde Etkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 43: 401-422. Kotter, J.P. (1990). What Leaders Really Do. Harward Business Review. 103-111.
• Limon, İ ve Durnalı, M. (2017). İşbirlikçi İklim Ölçeğinin Türkçe ‘ye Uyarlanması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Sakarya University Journal of Education, 7(2): 282-294.
• Nair, A. (2018). Okul müdürlerinin liderlik stilleri ile politik becerileri arasındaki ilişki(Tekirdağ örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Northouse, P. G. (2016). Leadership; Theory and Practice.(7 th). Washington DC: Sage Publications.
• Oran, F. Ç. (2018). Liderlik tarzlarının örgütsel güven ve etik dışı davranışların ifşasına (whistblowing) etkisi: uygulamalı bir çalışma. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.
• Owen, H., Hodgson, V., ve Gazzard, N. (2011). Liderlik el kitabı. M., Çelik. (Çev.). İstanbul: Optimist Yayın Dağıtım.
• Öksüz, D. (2018). Recep Tayyip Erdoğan’ın liderlik yaklaşımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kırıkkale.
• Öksüz, S. (2008). Endüstri meslek ve teknik liselerde çalışan yönetici davranışlarının öğretmen performansına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Öksüz, S. (2008). Endüstri meslek ve teknik liselerde çalışan yönetici davranışlarının öğretmen performansına etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özcan, Ö. (2019). Örgüt kültürü tipi ve liderlik tarzları ile çalışan performansı ilişkisi: bankacılık sektöründe bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Özçağ, K. (2018). Eğitim yöneticilerinin liderlik özelliklerinin eğitimcilerin motivasyon ve performansına yönelik öğretmen görüşlerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yakın Doğu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Lefkoşa.
• Özgenel, M. (2019). Öğretmen Performans Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması [Development of teacher performance evaluation scale: Validity and reliability study]. B. Kocaoğlu (Ed.), 5. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmaları Kongresi [V. International Social and Education Sciences Studies Congress] içinde (s. 64-65). Balıkesir: Bandırma On Yedi Eylül Üniversitesi.
• Pektaş, H. M. (2019). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin liderlik tarzı ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Sanaghan, P. and Lohndorf, J. (2015). Collaborative Leadership; The New Leadership Stance. Collaboratice Leadership in Higher Education Conference, Philadelphia.
• Sorensen, T. and Epps, R. (1996). Leadership and Local Development:Dimensions of Leadership in Four Central Queensland Towns. Journal of Rural Studies. 12(2): 113-125.
• Şakar, M. (2016). Okul yöneticilerinin liderlik tarzları ile işe olan yaratıcılık katılımları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Şen, E., Ateşoğlu, H. ve Akdoğan, S. (2017). Okul Yöneticilerinin Liderlik Davranışları, Performans Uygulamaları ve Kuramsallaşmaya İlişkin Öğretmen Görüşlerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 9(3): 572-593.
• Şentuna, D. A. (2007). Değişen liderlik rolleri perspektifinde okul yöneticilerinin öğretmen performansını yönetmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Taş, A., Çelik, K. ve Tomul, E. (2007). Yenilenen İlköğretim Programının Uygulandığı İlköğretim Okullarındaki Yöneticilerin Liderlik Tarzları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(22): 85-98.
• Tatlah, I. A. and Iqbal, M. Z. (2012). Leadership Styles and School Effectiveness: Emprical Evidence from Secondary Level. Procedia – Social and Behaviroal Sciences, 69: 790-797.
• Timothy, R.K. (2016). Literature Review on Collaborative Leadership. Ontario Public Health Assocation: 3-21.
• Tosuntaş, Ş. B. (2017). Öğretmenlerin etkileşimli tahta kullanımına etki eden faktörler ve öğretmen performansına etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Türkmen, F. (2016). Ortaokul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışlarının öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları üzerine etkisi: Sinop ili örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Varış, F. (1991). Eğitim Bilimine Giriş. Ankara: A.Ü. Eğitim Fakültesi Yayını.
• Vural, T. (2010). Lider olarak orkestra şefi (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Wachia, F. M., Gıtumu, M. and Mbugua, Z. (2017). Effects of Principals Leadership Styles on Teachers’ Job Performance in Public Secondary Schools in Kieni West Sub-County.
• International Journal of Humanities and Social Science Invention, 6(8): 72-86.
• Winston, B. E., and Patterson, K. (2006). An Integrative Definition of Leadership. Internatıonal Journal of Leadership studies. 1(2), 6-66.
• Yılmaz, F. (2009). Eğitim örgütlerinde örgüt kültürünün öğretmenlerin iş motivasyonu üzerindeki etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Yurdaöz, A. B. (2018). Meslek liselerindeki yöneticilerin gösterdiği etik liderlik tipi ile öğretmen performansı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• https://beykoz.meb.gov.tr/Öğretmen Kadromuz. [10.04.2019].