OKUL MÜDÜRLERİNİN ETKİLİLİĞİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 79 - 96, 05.08.2021

Ender Kazak

https://doi.org/10.52848/ijls.936012

Cited By: 6

Öz

Okulun iç ve dış paydaşlarının etkilerine maruz kalmaları; okul içi ve dışı eylemleri koordine etmeleri, yönetim süreçlerinden birinci derecede sorumlu olmaları ve okul başarısından öncelikli olarak sorumlu tutulmaları nedeniyle okul müdürlerinin etkililiği önemlidir. Okul müdürünün etkililiği, okulun iç ve dış paydaşlarının enerji ve güçlerini birleştirmesi sonucu oluşan sinerji ile sağlanabilir. Diğer bir anlatımla etkililiği, sistem yaklaşımı ile ele almak doğru bir yaklaşım olabilir. Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin etkililiğini sınırlayan etkenleri ve okul müdürlerinin etkililiğinin nasıl arttırılabileceğine ilişkin çözüm önerilerini öğretmen görüşlerine göre tespit etmeye çalışmaktır. Nitel yöntemle yürütülen bu araştırma, durum çalışması deseninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Düzce ili merkezindeki ortaokullarda, farklı branşlarda görev yapan 10 öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış sorular aracılığıyla toplanmış olup içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonunda, öğretmenlerin okul müdürlerinin etkililiğini sınırladığını düşündükleri faktörler, örgütsel ve çevresel engeller olmak üzere iki alt tema altında toplanmıştır. Okul müdürünün etkililiğinin nasıl arttırılabileceği ile ilgili bireysel düzenlemeler, örgütsel düzenlemeler ve çevresel düzenlemeler olmak üzere üç alt tema altında ele alınmıştır. Araştırmanın sonunda müdür etkililiğinin artırılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etkililik, Müdür Etkililiği, Okul Etkililiği, Okul müdürü

MÜDÜR ETKİLİLİĞİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

Öz

Okulun iç ve dış paydaşlarının etkilerine maruz kalmaları; okul içi ve dışı eylemleri koordine etmeleri, yönetim süreçlerinden birinci derecede sorumlu olmaları ve okul başarısından öncelikli olarak sorumlu tutulmaları nedeniyle okul müdürlerinin etkililiği önemlidir. Okul müdürünün etkililiği, okulun iç ve dış paydaşlarının enerji ve güçlerini birleştirmesi sonucu oluşan sinerji ile sağlanabilir. Yani etkililiği sistem yaklaşımı ile ele almak doğru bir yaklaşım olabilir. Bu çalışmanın amacı, okul müdürlerinin etkililiğini sınırlayan etkenleri ve okul müdürlerinin etkililiğinin nasıl arttırılabileceğine ilişkin çözüm önerilerini öğretmen görüşlerine göre tespit etmeye çalışmaktır. Nitel yöntemle yürütülen bu araştırma, durum çalışması deninde tasarlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 eğitim öğretim yılında Düzce ili merkezindeki ortaokullarda, farklı branşlarda görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış sorular aracılığıyla toplanmış olup içerik analizine tabi tutulmuştur. Araştırma sonunda, okul müdürlerinin etkililiğini sınırlayan etkenler: örgütsel engeller, çevresel engeller alt temaları altında; Okul müdürünün etkililiğinin nasıl arttırılabileceği, bireysel düzenlemeler, örgütsel düzenlemeler, çevresel düzenlemeler alt temaları altında toplanmıştır. Araştırmanın sonunda müdür etkililiğinin artırılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Etkililik, Müdür Etkililiği, Okul Etkililiği, Okul müdürü

Kaynakça

• Akıllı, E. (2019). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin etkililiği ile teknoloji liderliği rolleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Anderson, J. B. (2008). Principals’ role and public primary schools’ effectiveness in four latin american cities. The Elementary School Journal, 109(1), 36-60.
• Arslantaş, H. İ., & Özkan, M. (2014). Öğretmen ve yönetici gözüyle etkili okulda yönetici özelliklerinin belirlenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, (26), 181-193. http://dx.doi.org/10.9761/JASSS2295
• Atayeter, H. (2004). İlköğretim okullarında okul aile işbirliği (Diyarbakır il örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
• Ateş, A., & Ünal, A. (2018). Bir okul müdürünün liderlik davranışlarının incelenmesi. Conference: II. International Academic Research Congress, Antalya.
• Avcı, M. (2012). Eğitimde temel bir sorun: Yabancılaşma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 23-40.
• Aydın, B. (2009). Örgütsel etkililiği arttırmada, örgütsel öğrenme kapasitesi, değer oluşturucu liderlik ve örgütsel kültürün etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gebze.
• Aydın, M. (2010). Eğitim yönetimi (9. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınları.
• Aydoğan, A. G. (2018). Okul yöneticilerinin öğretimsel ve yönetimsel liderlik davranışları: Polatlı örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Başkent Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Ayık, A. (2007). İlköğretim okullarında oluşturulan okul kültürü ile okulların etkililiği arasındaki ilişki (Erzurum ili örneği) (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Balcı, A. (1988). Etkili okul. Eğitim ve Bilim, 12(70), 21-29.
• Balcı, A. (2014). Etkili okul, okul geliştirme: Kuram, uygulama ve araştırma (7. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Balıkçı, A. (2016). Bürokrasi ve gündelik hayat bağlamında okul müdürlüğünün incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Balyer, A. (2012). Çağdaş okul müdürlerinin değişen rolleri. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 75-93.
• Balyer, A. (2013). Okul Müdürlerinin Öğretimin Kalitesi Üzerindeki Etkileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 19(2), 181-214.
• Binicioğlu, G. (2010). İlköğretimde okul-aile iletişim etkinlikleri: Öğretmen ve veli görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Blair, M. (2002). Effective School Leadership: The multi-ethnic context. British Journal of Sociology of Education, 23(2), 179-191. https://doi.org/10.1080/01425690220137701
• Blau, I., & Presser, O. (2013). E-leadership of school principals: Increasing school effectiveness by a school data management system. British Journal of Educational Technology, 44(6), 1000-1011.
• Campbell, P., Chaseling, M., Boyd, W., & Shipway, B. (2019). The effective instructional leader. Professional Development in Education, 45(2), 276-290.
• Cerit, Y., & Yıldırım, B. (2017). İlkokul müdürlerinin etkili liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişki. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(3), 902-914.
• Chang, I. H. (2012). The effect of principals' technological leadership on teachers' technological literacy and teaching effectiveness in taiwanese elementary schools. Educational Technology & Society, 15(2), 328–340.
• Creswell, J. W., Hanson, W. E., Clark Plano, V. L., & Morales, A. (2007). Qualitative research designs: Selection and implementation. The Counseling Psychologist, 35(2), 236-264.
• Çelikten, M. (2001). Etkili okullarda karar süreci. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(11), 1-12.
• Çobanoğlu, F., & Badavan, Y. (2019). Başarılı okulların anahtarı: etkili okul değişkenleri. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (26), 114-134.
• Demirtaş, H., & Özer, N. (2014). Okul müdürlerinin bakış açısıyla okul müdürlüğü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 1-24.
• Dönmez, B., & Demirtaş, Ç. (2018). Okul müdürlerinin ders denetimi görevlerine ilişkin okul müdürleri ve öğretmenlerin görüşleri (Adıyaman ili örneği). Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(29), 454-478.
• Ertuğrul, E. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin görüşlerine göre yöneticilerin teknoloji liderlik düzeyi ile yönetici etkililiği arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
• Goldring, E., Porter, A., Murphy, J., Elliott, S. N., & Cravens, X. (2007). Assessing learning-centered leadership: connections to research, professional standards, and current practices. Vanderbilt Assessment of Leadership in Education (VAL-Ed) Project, The Wallace Foundation. https://www.researchgate.net/publication/252462484_Assessing_Learning-Centered_Leadership_Connections_to_Research_Professional_Standards_and_Current_Practices.
• Halawah, I. (2005). The relationship between effective communication of high school principal and school climate. Education, 126(2), 334-345.
• Hallinger, P., Bickman, L., & Davis, K. (1996). School context, principal leadership, and student reading achievement. The Elementary School Journal, 96(5), 527-549.
• Harris , A., Day, C., & Hadfield, M. (2003). Teachers' Perspectives on Effective School Leadership. Teachers and Teaching, 9(1), 67-77. https://doi.org/10.1080/1354060032000049913
• Helvacı, M. A., & Aydoğan, İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Horng, E. L., Klasik, D., & Loeb, S. (2010). Principal’s time use and school effectiveness. Electronically published American Journal of Education, (116), 491-523.
• Hoy, W. K. ve Miskel, C. G. (2012). Eğitim yönetimi Teori, araştırma ve uygulama (7. Baskıdan çev.), (S. Turan, çev. ed.). Ankara: Nobel Yayınevi.
• İleri, H. ve Çelebi, M. (2015). Türkiye’nin eğitim sektörünün sorunları ve mezunların yeterlik düzeyi. Conference: UMYOS 4. Uluslararası Meslek Yüksekokulları SempozyumuAt: Yalova https://drive.google.com/file/d/0ByB4e3sAFHW4bDJTblF4cUJRLUU/view?usp=sharing.
• Kazak, E. (2019). The impact of drudgery jobs and procedures on quality and performance. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 25(4), 692-744.
• Keser. Z., & Gedikoğlu, T. (2008). Ortaöğretim okul müdürlerinin yetki ve sorumluluklarını kullanma derecelerinin belirlenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 1-23.
• Keskinkılıç-Kara, S. (2016). Okullarda yaşanan siyasi ayrımcılığın bireysel ve örgütsel etkileri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(3), 1371-1384.
• Koşar, S., & Buran, K. (2019). Okul müdürlerinin ders denetim faaliyetlerinin öğretimsel liderlik bağlamında incelenmesi. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 7(3), 1232-1265.
• Kuşaksız, N. (2010). Öğretmen görüşlerine göre ilköğretim okullarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri: Üsküdar ilçesi örneği (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Lazaridou, A., & İordanides, I. (2011). The principars role in achieving school effectiveness. ISEA. 39(3), 3-19.
• Leithwood, K. A., & Riehl, C. (2003). What we know about successful school leadership: A report by division a of area. National college for school leadership.
• McEwan, E. K. (2018). Etkili okul yöneticilerinin 10 özelliği: İyi performanstan muhteşem performansa (2. baskı). (Necati Cemaloğlu; Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Memduhoğlu, H. B., & Meriç, E. (2014). Okul müdürlerinin eğitim yönetiminin işlevleri bağlamında yönetim sürecinde karşılaştıkları temel sorunlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 653-666.
• Miles, M. B., & Huberman, M. A. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis. London: Sage.
• Msila, V. (2011). School management and the struggle for effective schools. Africa Education Review, 8(3), 434-449. https://doi.org/10.1080/18146627.2011.618650
• Murphy, J., Elliott, S. N., Goldring, E., & Porter, A. C. (2007). Leadership for learning: A research-based model and taxonomy of behaviors. School Leadership and Management, 27(2), 179-201.
• Niaz, A. (2017). Teachers’ Perceptions of the Relationship between Principals’ Instructional Leadership, School Culture, and School Effectiveness in Pakistan. Education and Science, 42(192), 407-425.
• Okutan, M. (2000). Okul müdürlerinin yönetimsel davranışlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(7), 162-167.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir; Çev. Ed.). Ankara: Pegem yayınları.
• Polatcan, M., & Cansoy, R. (2018). Türkiye’de etkili okul araştırmaları: Ampirik araştırmaların analizi. Sakarya University Journal of Education, 8(3), 8-24.
• Pruitt, A. J. (2002). A study of the relationship between instructional leadership styles of prıncipals in higher performing public schools and minimum performing public schools (Unpublished Doctoral Thesis). Capella University.
• Sindhvad, S. P. (2009). School principals as instructional leaders: An investigation of school leadership capacity in the Philippines (Unpublished Doctoral Thesis). University of Minnesota, Minnesota.
• Şahan, G. (2018). Etkili okul müdürlerinin özellikleri. II. Uluslararası Sınırsız Eğitim ve Araştırma Sempozyumu (USEAS2018), 219-225.
• Şişman, M. (2013). Eğitimde mükemmellik arayışı: Etkili okullar (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Thoukididou, E. (2015). Effective schools: Reality or utopia? Strategies For Policy in Science and Education, 23(2), 127-137.
• Toker Gökçe, A., & Özen, C. (2019). Görev mi angarya mı? Öğretmen görüşlerine göre okulda angarya. EJERCongress 2019 Bildiri Özetleri Kitabı, Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turan, S. Yıldırım, N., & Aydoğdu, E. (2012). Okul müdürlerinin kendi görevlerine ilişkin bakış açıları. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 2(3), 63-76.
• Uğurlu, C. T., & Demir, A. (2016). Etkili okullar için kim ne yapmalı? Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 53-75. http://dx.doi.org/10.17860/efd.16514
• Urun, Z., & Toker Gökçe, A. (2015). Okul müdürlerinin baskı gruplarının istekleri ile başa çıkma taktikleri. Journal of Teacher Education and Educators, 4(1), 105-125.
• Yıldırım, H. (2017). Okul müdürlerinin itibarını etkileyen bileşenlerin belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Institute of Education Sciences, Dumlupınar Üniversity, Kütahya.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.