Öğretmenlik Mesleğinin Feminizasyonunun Sosyal Adalet Liderliği ve Olgunluk Kuramı Bağlamında İncelenmesi Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 25 - 39, 08.04.2022

Ümran Keskin

https://doi.org/10.52848/ijls.1052546

Öz

Bu makalede öğretmenlik mesleğinin feminizasyonu konusu temel alınarak; sosyal adalet liderliği ve Chris Argyris’in olgunluk kuramıyla ilişkisi tartışılmıştır. Bununla birlikte araştırma öğretmenlik mesleğinin feminizasyonu hakkında bilgi verirken bu durumun nedenleri ve göz ardı edilen yönleri ele alınmıştır. Araştırmada sosyal adalet liderliğinin genel özellikleri ve bu özelliklerin öğretmenlik mesleğinin feminizasyonuna hangi noktalarda temas edebileceği irdelenmiştir. Bunun yanı sıra olgunluk kuramı bağlamında insanların olgunlaşma ilkeleri ve örgütsel öğrenme kavramı ile öğretmenlik mesleğinin feminizasyonu konularının ilişkisi ele alınmıştır. Bu araştırmada nitel veri toplama tekniklerinden doküman analizi metodu kullanılmıştır. Çalışma tanımlamalara ve analizlere dayanmaktadır. Alanyazın araştırması ve araştırmacının eleştirel ve deneyimsel bakış açıları çalışmanın ortaya konmasında etken olmuştur. Araştırma sonucunda öğretmenlik mesleğinin feminizasyonun, kadınların olgunluk kuramında vurgulanan olgunlaşmaya erişmelerini zorlaştırdığı görüşüne erişilmiştir. Bunun yanında sosyal adalet liderliğinin toplumsal cinsiyetin getirdiği eşitsizliğe dayanan öğretmenlik mesleğinin feminizasyonun da önüne geçmede bir çözüm olabileceği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Adalet Liderliği, Olgunluk Kuramı, Toplumsal Cinsiyet, Feminizasyon

Teşekkür

Bilimsel alanda birçok farklı bilgi ve görüş kazanmamı sağlayarak ufkumu açan çok kıymetli hocam Prof. Dr. Şefika Şule ERÇETİN’ e sonsuz şükranlarımı sunarım.

A Research on the Study of Feminization of the Teaching Profession in the Context of Social Justice Leadership and Maturity Theory

Öz

This article is based on the feminization of the teaching profession; and it has been discussed there is a relationship between feminization of teaching profession and social justice leadership and Chris Argyris's maturity theory. In addition, while the research gives information about the feminization of the teaching profession, the reasons and neglected aspects of this situation are also discussed. The general characteristics of social justice leadership and the points at which these features can touch the feminization of the teaching profession are examined. Moreover, in the context of maturity theory, the relationship between the feminization of the teaching profession and the maturation principles of people and the concept of organizational learning are discussed. Document analysis method, one of the qualitative data collection techniques, is used in the article. The study is based on descriptions and analysis. The research of the literature and the critical and experiential perspectives of the researcher are the main factors in the presentation of the study. As a result of the research, it was concluded that the feminization of the teaching profession makes it difficult for women to reach the maturation emphasized in the maturity theory. In addition, it has been concluded that social justice leadership can be a solution to the prevention of feminization of the teaching profession, which is based on the inequality brought about by gender.

Anahtar Kelimeler

Femization, Social Justice Leadership, Maturity Theory, Gender

Kaynakça

• Acar-Savran, G. (2012). Politik bir kavram olarak: ev emeği, III. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongresi-Kadını Görmeyen Aile ve Sağlık Politikaları. s.74-78.
• Addi-Raccah, A. (2002). The feminization of teaching and principalship in the Israeli Educational System: a comparative study. Sociology of Education, 75(3), 231–248.
• Boyle, E. (2004). The feminization of eaching in America. Louis Kampf writing prize essay, Massachusetts Institute of Technology, http://web.mit.edu/womens-studies/www/writingPrize/eb04.html
• Buyruk, H. (2014). Öğretmenlik mesleğinde kadınlar: Türkiye’de öğretmenliğin feminizasyonundan bahsetmek mümkün mü? Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 12(47), 96-123.
• Chin, L. J. (2011). Women and leadership: transforming visions and current contexts. Forum on Public Policy, 1-12. https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ944204.pdf
• Costa, P. T., & McCrae R, R. (1989). Age changes in personality and their origins. Psychological Bulletin. 132, 26-28.
• Çapar, G. (2019). Kesişimsellik: postmodern feminist bir yaklaşım. Hukuk Kuramı, 6(3), 1-31. https://www.hukukkurami.net/kesisimsellik-postmodern-feminist-bir-yaklasim
• Çevlik, E. (2015). Öğretmenlerin öğrencilerin bireysel farklılıklarına ilişkin inançları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, Türkiye. Erçetin, Ş. Ş. (2000). Lider sarmalında vizyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Erçetin, Ş.Ş. ve Açıkalın, Ş. N. (2020). Bilimsel araştırmalarda temel yaklaşımlar araştırma modelleri ve desenleri, Ş. Ş. Erçetin (Ed.), Araştırma teknikleri içinde (s. 29-47), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Eren, E. (2006). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Erginer, A. ve Saklan, E. (2020). Öğretmenlik mesleğinin bir kadın mesleğine dönüşmesinin yaratabileceği sorunlara yönelik öğretmen adaylarının geliştirdikleri çözüm önerileri. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 6(2), 363-393.
• Furman, G. (2012). Social justice leadership as praxis: developing capacities through preparation programs. Educational Administration Quarterly, 48(2), 191–229.
• Göğüş Tan, M. (2007). Toplumsal cinsiyet ve eğitim. Heinrich Böll Stiftung Derneği, Türkiye’de toplumsal cinsiyet tartışmaları içinde (s. 43-48). İstanbul: Sena Ofset.
• Göksoy, S., & Sağır, M. (2017). Chris Agyris’in olgunluk kuramı kapsamında öğretmenlerin mesleki olgunluğu. Journal of Human Sciences, 14(3), 3078-3092.
• Griffiths, M. (2006). The feminization of teaching and the practice of teaching: threat or opportunity? Educational Theory, 56(4), 387-405. https://doi.org/10.1111/j.1741-5446.2006.00234.x
• Gündüz, Y. (2016). Öğretmen algılarına göre kadın öğretmenlerin kariyer engellerinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 133-149. Retrieved from https://dergipark.org.tr/en/pub/aibuefd/issue/1498/18131
• Hopwood, C. J., Donnellan, M. B., Blonigen, D. M., Krueger, R. F., & McGue, M. (2011). Genetic and environmental influences on personality trait stability and growth during the transition to adulthood. Journal of Personality and Social Psychology. 100(3), 545-556.
• https://www.aa.com.tr/tr/egitim/mebe-bagli-okullarda-yuzde-57-oraninda-kadin-ogretmen-gorev-basinda/2526181
• https://www.verikaynagi.com/grafik/secili-oecd-ulkelerine-gore-kadin-ogretmen-orani-2018/
• https://www.verikaynagi.com/grafik/secili-oecd-ulkelerinde-kadin-okul-yoneticisi-orani-2018/
• Izhar O., & Khalid H. A. (2016). Leadership for social justice and the characteristics of traditional societies: ponderings on the application of western grounded models, International Journal of Leadership in Education, 19(3), 352-369.
• Jill, B. (2006) Social Justice and the study and practice of leadership in education: a feminist history. Journal of Educational Administration and History, 38(2), 185-200.
• Karaca, A. (2007). Kadın yöneticilerde kariyer engelleri: cam tavan sendromu üzerine uygulamalı bir araştırma (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye.
• Kayacan, D. (2021). Türkiye’de öğretmenlik mesleğinin feminizasyonu. L. I. Ünal, D. Kayacan, S. Şahin, Y. Torun (Der.), Eğitimin cinsiyeti içinde (s. 241-260). Ankara: Dipnot.
• Kıral, B. (2020). Nitel bir veri analizi yöntemi olarak doküman analizi. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• McDonald, M., & Zeichner, K. M. (2009). 39 Social justice teacher education. Erişim: https://www.researchgate.net/profile/KennethZeichner/publication/303327855_Social_Justice_Teacher_Education/links/573cf8c608aea45ee841a4da/Social-Justice-Teacher-Education.pdf
• Morrison, A., White, R., & Velsor, E. V. (1992). Breaking the glass ,ceiling: can women reach the top of America's largest corporations? MA: Perseus Publishing.
• Nathan, B. S. (2020). Unit-14 Chris Argyis. Indira Gandhi National Open University, New Delhi.
• Özbilgin, M. (2007). Küresel farklılıkların yönetimi. B. Dereli (Ed.), İşgücündeki farklılıkların yönetimi içinde (s.1-30). İstanbul: Beta.
• Özoğlu, M., Gür, B. S., & Altunoğlu, A. (2013). Türkiye ve dünyada öğretmenlik. Eğitimciler Birliği Sendikası. http://www.ebs.org.tr/ebs/arastirma/ebsam21turkiyevedunyadaogretmenlik.pdf
• Öztürk, C. (2016). Argyris'in olgunlaşma teorisine liderlikte durumsallık yaklaşımlarından çözüm arayışları. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(8), 3085- 3098. https://www.researchgate.net/publication/314966366_Argyris'in_Olgunlasma_Teorisine_Liderlikte_Durumsallik_Yaklasimlarindan_Cozum_Arayislari
• Öztürk, C. (2018). Neo-Klasik yönetim kuramlarından Argyris’in olgunlaşamama teorisine davranışsal liderlik yaklaşımlarından çözümler. Erişim: https://scholar.googleusercontent. com/scholar?q=cache:G8gX6oultjsJ:scholar.google.com/+olgunla%C5%9Fma+kuram%C4%B1&hl=tr&as_sdt=0,5
• Pilcher, J., & Whelehan, I. (2004). Fifty key concepts in gender studies. London: Sage Publications.
• Rahayani, Y. (2016). Feminization of teaching. Journal of English and Education, 4, 13-24. https://doi.org/10.20885/jee.vol4.iss2.art2
• Sağsan, M. (2002). Örgütsel seçimlerde küme modeli : insan ilişkileri, bilgi yönetimi ve örgütsel öğrenmenin ara kesitinde “İnsan”. Bilgi Dünyası, 3(2), 205-230. https://doi.org/10.15612/BD.2002.518
• Sanmiguel-Valderrama, O. (2007). The feminization and racialization of labour in the Colombian fresh-cut flower industry. Journal of Developing Societies, 23(1–2), 71–88. https://doi.org/10.1177/0169796X0602300205
• Sayılan, F. (2016). Eleştirel pedagoji sözlüğü-cinsiyetçilik. Eleştirel Pedagoji, 48, 51-52. http://www.elestirelpedagoji.com/FileUpload/ks7397/File/elestirel_pedagoji_sayi_48.pdf
• Sayılan, F. (2012). Toplumsal cinsiyet ve eğitim olanaklar ve sınırlar. Ankara: Dipnot.
• Sürgevil, O. (2010). Çalışma yaşamında farklılıkların yönetimi. Ankara: Nobel.
• Tan Göğüş, M. (2011). Eğitim. Y. Ecevit & N. Karkıner (Ed.), Toplumsal cinsiyet sosyolojisi içinde (s. 84- 105). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Web Ofset.
• TBMM (2020). Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurumlarda görev yapan kadın yönetici sayısı. 27/3 dönemi-yılı ve 7/21364 esas numaralı yazılı soru önergesine ilişkin bilgi. https://www5.tbmm.gov.tr//develop/owa/yazili_sozlu_soru_sd.sorgu_baslangic
• Theoharis, G. (2007). Social justice educational leaders and resistance: toward a theory of social justice leadership. Educational Administration Quarterly, 43(2), 221–258. https://doi.org/10.1177/0013161X06293717
• Toksöz, G. (2012). Kalkınmada kadın emeği (2. Baskı). İstanbul: Varlık.
• Ulusoy, (2013). Kadınların ücretli-ücretsiz emek kıskacı: AKP’nin aile politikaları ve yeni muhafazakarlık. Nihal Boztekin (Ed.), Başka bir aile anlayışı mümkün mü? içinde (s.112-121). İstanbul: Görsel Dizayn Ofset.
• Urhan, B. (2009). Görünmezlerin görünür olma mücadeleleri: çalışan kadın örgütlenmeleri. Çalışma ve Toplum Ekonomi ve Hukuk Dergisi, Türkel Minibaş Anısına Sayısı, 2(21), 83-110.
• Yeşil, A. (2016). Liderlik ve motivasyon teorilerine yönelik kavramsal bir inceleme. Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(3), 158-180.
• Yüksel, Ö. (2013). Kadınlarda evlilik uyumu ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişki: stresle baş etme biçimleri ve toplumsal cinsiyet rolü tutumlarının aracı rolleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, Türkiye.
• Zhang, Y., Goddard, J. T., & Jakubiec, B. A. E. (2018). Social justice leadership in education: a suggested questionnaire. Research in Educational Administration and Leadership, 3(1), 53-86. doi: 10.30828/real/2018.1.3