Standards in educational leadership and educational leadership in Türkiye: ISLLC standards about educational leadership

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 2, 137 - 158, 31.08.2023

Aslıhan Uzun , Mehmet Şişman

https://doi.org/10.52848/ijls.1342122

Öz

As a sub-system or unit of the education system, school principals, as an education leader, have multifaceted effects on the achievement of the foreseen goals and on the outputs of the school. For this reason, school principals are expected to have some leadership behaviors and characteristics in terms of both the school community and the school environment, beyond performing the daily routines at school. New paradigms that have come to the fore in the field of education and school management in the globalization process lead to an increase in expectations from the school and school administrators and impose new duties and responsibilities on the school and school principals. Therefore, changing social demands and expectations change expectations from school administrators over time. Accordingly, some standards related to education and school leadership are developed and updated over time according to needs. The United States of America (USA) is at the forefront of the countries where the first researches on school management and leadership were made and standards were developed. These standards were initially introduced under the short name ISLLC standards in 1996, and were updated and developed under the new name in 2008 and 2015. In this article, the above-mentioned standards regarding education and school leadership are examined. In this context, the selection and appointment of school administrators in Turkey, the roles and responsibilities expected from school administrators are mentioned, and in this context, the relevant legislation and training programs developed by the Ministry of National Education (MEB) in Turkey regarding the selection and appointment process of school administrators, within the framework of standards related to education and school leadership in the National Education Councils, practices related to the subject of education administration, selection and employment of school administrators were examined. As a result of literature review, it was concluded that there are attempts to develop some qualifications or standards in the specialization process in school administration, but that holistic and sustainable standards at the national level have not yet been established.

Anahtar Kelimeler

Leadership, ISLLC Standards, School Leadership

Eğitim liderliğiyle ilgili standartlar ve Türkiye’de eğitim liderliği: ISLLC okul liderliği standartları

Öz

Eğitim sisteminin bir alt sistemi ya da birimi olarak okulların, öngörülen amaçları gerçekleştirebilmelerinde ve okulun çıktıları üzerinde bir eğitim lideri olarak okul müdürlerinin çok yönlü etkileri vardır. Bu nedenle okul müdürlerinden, okuldaki gündelik rutinleri gerçekleştirmenin ötesinde gerek okul toplumu gerekse okul çevresi yönünden bazı liderlik davranışlarına ve özelliklerine sahip olmaları beklenmektedir. Küreselleşme sürecinde eğitim ve okul yönetimi alanında gündeme gelen yeni paradigmalar, giderek okuldan ve okul yöneticilerinden beklentilerin artmasına yol açmakta olup okula ve okul müdürlerine yeni görev ve sorumluluklar yüklemektedir. Dolayısıyla değişen toplumsal talep ve beklentiler, okul yöneticilerinden beklentileri zaman içinde değiştirmektedir. Buna bağlı olarak eğitim ve okul liderliğiyle ilgili bazı standartların geliştirilmesi ve zaman içinde bunların ihtiyaçlara göre güncellenmesi söz konusu olmaktadır. Okul yöneticiliği ve liderliği konusunda ilk araştırmaların yapıldığı ve standartların geliştirildiği ülkelerin başında Amerika Birleşik Devletleri (ABD) gelmektedir. Söz konusu standartlar, başlangıçta 1996 yılındaki, kısa adıyla, ISLLC standartları adıyla ortaya konulmuş olup 2008 ve 2015 yıllarında yeni adıyla güncellenmiş ve geliştirilmiştir. Bu makalede yukarıda sözü edilen eğitim ve okul liderliği ilgili belirtilen standartlar incelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de okul yöneticisi seçme ve atama, okul yöneticilerinden beklenen rol ve sorumluluklara değinilerek bu bağlamda eğitim ve okul liderliğiyle ilgili standartlar çerçevesinde Türkiye’de Milli Eğitim Bakanlığınca (MEB) okul yöneticisi seçme ve atama süreciyle ilgili geliştirilen ilgili mevzuat ve yetiştirme programları, Milli Eğitim Şuralarında eğitim yöneticiliği konusu, okul yöneticisi seçme ve istihdamıyla ilgili uygulamalar incelenmiştir. Yapılan alan taraması sonucunda okul yöneticiliğinde uzmanlaşma sürecinde bazı yeterlilik veya standartlar geliştirme girişimlerinin olduğu ancak henüz ulusal düzeyde bütüncül ve sürdürülebilir standartların henüz oluşturulamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

ISLLC, Okul Müdürleri, Tarama, Liderlik, Yönetim

Kaynakça

• Açıkalın, A., Şişman, M. ve Turan S. (2007). Bir insan olarak okul müdürü. Ankara: Pegem Akademi.
• Adams, K. (2006). The sources of innovation and creativity: A paper commissioned by the National Center on Education and the Economy for the New Commission on the Skills of the American Workforce. Washington, DC: National Center on Education and the Economy.
• Ağaoğlu, E., Altınkurt, Y., Yılmaz, K., & Karaöse, T. (2012). Okul yöneticilerinin yeterliklerine ilişkin okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri (Kütahya ili). Eğitim ve Bilim, 37(164).
• Akın, U. (2012). Okul yöneticilerinin seçimi ve yetiştirilmesi: Türkiye ve seçilmiş ülkelerden farklı uygulamalar, karşılaştırmalar. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 1-30.
• Aktepe, V. (2014). Okul yöneticilerinin seçme ve yetiştirme uygulamalarına yönelik öğretmen ve yönetici görüşleri. Turkish Studies, International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(2), 89-105.
• Altın, F. & Vatanartıran, S. (2014). Türkiye’de okul yöneticisi yetiştirme, atama ve sürekli geliştirme model önerisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15 (2), 17-35. https://dergipark.org.tr/en/pub/kefad/issue/59460/854332
• Aslan, H., & Karip, E. (2014). Okul müdürlerinin liderlik standartlarının geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 20(3), 255-279.
• Aslanargun, E. (2012). Okul müdürlerinin sahip olması gereken değerler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12 (2) [Ek Özel Sayı].
• Balcı, A. (2008). Türkiye’de eğitim yönetiminin bilimleşme düzeyi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 181-209.
• Balcı, A. (2022). Eğitim yönetimi. TÜBİTAK Bilim ve Toplum Başkanlığı Popüler Bilim Yayınları. https://ansiklopedi.tubitak.gov.tr/ansiklopedi/egitim_yonetimi
• Balyer, A. & Gündüz, Y. (2011). Değişik ülkelerde okul müdürlerinin yetiştirilmesi: Türk eğitim sistemi ı̇çin bir model önerisi. Kuramsal Eğitimbilim. 4 (2), 182- 197.
• Bursalıoğlu, Z. (2015). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. PegemA Yayıncılık. Ankara, Türkiye. Can, E. (2022). Okul yönetiminin sorunları: okul müdürlerinin değerlendirmeleri. Yaşadıkça Eğitim, 36(2), 402-433. https://doi.org/10.33308/26674874.2022362411
• CCSSO. (2016). The Professional Standards for Educational Leaders (PSEL) 2015 and the Interstate Leaders Licensure Consortium (ISLLC) Standards 2008: A Crosswalk. American Institutes For Research.
• Clifford, M. A., & Coggshall, J. G. (2021). Evolution of the principalship: Leaders explain how the profession is changing through a most difficult year. American Institutes For Research. Washington: DC
• Cravens, X. C., Goldring, E. B., Porter, A. C., Polikoff, M. S., Murphy, J., & Elliott, S. N. (2013). Setting proficiency standards for school leadership assessment: An examination of cut score decision making. Educational Administration Quarterly, 49(1), 124-160.
• Demirtaş, H. & Özer, N. (2014). School principalship from the perspectives of school principals. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22 (1), 1-24. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/22603/241527
• Dilbaz, E. & Atış, D. (2021). 2017, 2018 ve 2021 MEB yönetici seçme görevlendirme yönetmeliklerinin yöneticiliğe ilk kez görevlendirme bağlamında karşılaştırılması. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 5(4), 366-384.
• English, F. W. (Ed.). (2006). Encyclopedia of educational leadership and administration. Volume 1. Sage Publications.
• Ergin, A. E. (2016). Mı̇llı̇ Eğı̇tı̇m bakanlığına bağlı eğı̇tı̇m kurumlarına yönetı̇cı̇ seçme ve atamaya ı̇lı̇şkı̇n yönetı̇cı̇, öğretmen ve velı̇ görüşlerı̇nı̇n değerlendı̇rı̇lmesı̇: Bı̇r durum çalışması. (Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü).
• ETUCE (2012). School leadership in Europe: issues, challenges and opportunities. Brussels.
• Goodwin, R. H., Cunningham, M. L., & Eagle, T. (2005). The changing role of the secondary principal in the United States: An historical perspective. Journal of Educational Administration and History, 37(1), 1–17. doi:10.1080/0022062042000336046
• Grissom, J. A., Egalite, A. J., & Lindsay, C. A. (2021). How principals affect students and schools: A systematic synthesis of two decades of research. New York: The Wallace Foundation. https://www.wallacefoundation.org/knowledge-center/Documents/How-Principals-Affect-Students-and-Schools.pdf
• ISLLC. (1996). Interstate School Leaders Licensure Consortium. Council of Chief State School Officers. Standarts for School Leaders, Washington D.C. CCSSO.
• ISLLC. (2008). Educational leadership policy standards. As Adopted by the National Policy Board for Educational Administration.
• Kafka, J. (2009) The principalship in historical perspective, Peabody Journal of Education, 84:3, 318-330, doi: 10.1080/01619560902973506
• Karadağ, E. (2011). Okul müdürlerinin niteliklerine ilişkin olarak öğretmenlerin oluşturdukları bilişsel kurgular: Fenomonolojik bir çözümleme. Eğitim ve Bilim, 36(159), 25-40. http://egitimvebilim.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/246/236
• Karip, E., & Köksal, K. (1999). Okul yöneticilerinin yetiştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(18), 193-207.
• Kesen, İ., Sundaram, D. T., & Abaslı, K. (2019). Öğretim lideri vs. okul müdürü. SETA Yayınları. İstanbul
• MEB. (1993). Ondördüncü Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2000). Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. Tebliğler Dergisi, cilt 63, sayı 2508. http://dhgm.meb.gov.tr/tebligler-dergisi/2000/2508-ocak-2000.pdf
• MEB. (2009). İlköğretim kurumları standartları eğitim dokümanı, Milli Eğitim Bakanlığı, İlköğretim Genel Müdürlüğü, Ankara. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/1078.pdf
• MEB. (2010). Onsekizinci Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2010). Okul yöneticileri ve öğretmenler için okul temelli mesleki gelişim kılavuzu. Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06153206_otmg_kYlavuz.pdf
• MEB. (2014). Ondokuzuncu Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• MEB. (2018). 2023 eğitim vizyonu. 2023vizyonu.meb.gov.tr/doc/2023_EGITIM_VIZYONU.pdf
• MEB. (2021) Yirminci Milli Eğitim Şurası. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi
• MEB. (2021). Millî Eğitim Bakanlığına Bağlı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme ve Görevlendirme Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2021/02/20210205-1.htm (Erişim tarihi: 10.10.2022)
• Murphy, J. (2015). The empirical and moral foundations of the ISLLC Standards. Journal of Educational Administration, 53(6), s.718-734. https://doi.org/10.1108/JEA-08-2014-0103
• Murphy, J., Louis, K. S., & Smylie, M. (2017). Positive school leadership. Sage Journal, 99(1), 21–24. DOİ:10.1177/0031721717728273
• National Policy Board for Educational Administration (NPBEA). (2015). Professional Standards for Educational Leaders (PSEL). Retrieved from http://npbea.org/wp- content/uploads/2017/06/Professional-Standards-for-Educational- Leaders_2015.pdf
• Northouse, P.G. (2014) Liderlik Kuram ve Uygulamalar (Çev. Ed. Cengiz Şimşek). 6 bs. Sürat Üniversite Yayınları: İzmir.
• OECD (2008). Improving School Leadership, Volume 1: Policy And Practice. ISBN: 978-92-64-04467-8
• OECD (Haziran, 2020). Eğı̇tı̇m Polı̇tı̇kası Görünümü Raporu: Türkı̇ye.
• https://abdigm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2020_09/03111424_EYitim_PolitikasY_Gorunumu_Turkiye_Raporu_2020.pdf adresinden erişilmiştir.
• Özdemir, A. (2020). Türk Eğitim Sisteminde Eğitim Yöneticilerinin Yeterliliklerinin ve Bu Yeterlik Derecelerinin Çok Kriterli Karar Verme ile Belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 45(204), s.251-301.
• Özdemir, S., Köse, M. F., & Kavgacı, H. (2014). Türkiye'de eğitim yönetimi alanındaki yüksek lisans programlarının okul liderliği standartları çerçevesinde değerlendirilmesi. Mukaddime, 5(1), 1-26.
• Peker, S. ve Selçuk, G. (2011). Okul müdürlerinin yeterliklerinin eğitim öğretim sürecine etkisi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 472-480. http://dergipark.gov.tr/download/article- file/45951
• Selvi, L., Çakırcı, R., Sevin, M., Kolukısa, Ş., Yayla, H. Y., & Ölçüm, A. (2019). Eğitim kurumu yöneticilerinin seçimi ve yetiştirilmesi: Tespitler ve bir model önerisi. Ankara: Sistem Ofset
• Sergiovanni, T. J. (1994). Building community in schools. San Francisco: Jossey-Bass.
• Smylie, M. A., & Murphy, J. (2018). School leader standards from ISLLC to PSEL: Notes on their development and the work ahead. UCEA Review, 24.
• Şişman, M. (2020). Türk eğitim sistemi ve okul yönetimi. Pegem Akademi.
• Şişman, M., & Turan, S. (2002). Dünyada eğitim ve yöneticilerinin yetiştirilmesine ilişkin başlıca yönelimler ve Türkiye için çıkarılabilecek bazı sonuçlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(1), 13-26
• Tamer, B. (2020). Okul yöneticilerinin eğitim liderliği meslek standartlarına ilişkin öz değerlendirmeleri. (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü)
• TEDMEM. (2018). Okul yöneticilerinin atama ve istihdam süreçleri: Karşılaştırmalı bir perspektif. https://tedmem.org/mem-notlari/degerlendirme/okul-yoneticilerinin-atama-ve-istihdam-surecleri-karsilastirmali-bir-perspektif
• Turhan, M. & Karabatak, S. (2015). Türkiye’de okul yöneticilerinin yetiştirilmesi ve yurtiçi alanyazında sunulan model önerilerinin incelenmesi. Turkish Journal of Educational Studies, 2 (3) , 79-107. https://dergipark.org.tr/en/pub/turkjes/issue/34159/377675
• UNESCO (2018). Activating policy levers for education 2030. Paris: France. https://abdigm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_07/23112723_1._Rapor.pdf
• UNESCO. (2021). When schools shut: Gendered impacts of COVID-19 School Closures. https://unesdoc.unesco.org/ark:/48223/pf0000379270
• Yukl, G. (2018). Örgütlerde liderlik (Çev. Ed. Şahin Çetin ve Resul Baltacı). 8 bs. Nobel Akademi: Ankara.
• Williams, S. M. (2015). The future of principal preparation and principal evaluation: Reflections of the current policy context for school leaders. Journal of Research on Leadership Education, 10(3), 222-225.