Okul Müdürlerinin Öğretimsel Liderlik Davranışlarının Öğretmenlerin Mesleki Gelişimine Etkisi

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 12 - 38, 30.04.2024

İbrahim Düz , Ender Kazak

https://doi.org/10.52848/ijls.1471753

Öz

Bu araştırmanın amacı, okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisini ortaya koymaktır. Araştırma, ilişkisel tarama modelinin kullanıldığı nicel bir çalışmadır. Araştırmanın evrenini, 2023–2024 eğitim öğretim yılında Kocaeli ili Gebze ilçesinde bulunan ilkokul, ortaokul ve ortaöğretim okullarında görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmada, öğretim liderliğine ilişkin veriler, Lineburg (2010) tarafından geliştirilen Kazak (2016) tarafından Türkçeye uyarlanan, “Öğretim Liderliği” ölçeği aracılığıyla toplanmıştır. Öğretmenlerin mesleki gelişimine ilişkin veriler, Bilge (2015) tarafından geliştirilen “Okul Müdürlerinin Öğretmenlerin Mesleki Gelişimine Desteği Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmada okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının yüksek düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmada öğretmenler okul müdürlerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleme durumlarına ilişkin algı düzeylerinin dolaylı destek ve aday öğretmen boyutlarında sık sık, doğrudan destek boyutunda bazen destek oldukları tespit edilmiştir. Bununla birlikte araştırmanın okul müdürlerinin öğretimsel liderlik düzeylerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleme durumları ile ilişkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca araştırmada okul müdürlerinin öğretimsel liderlik düzeylerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerini destekleme durumlarının yordayıcısı olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Oklu müdürü, Öğretimsel liderlik, Öğretmen, Mesleki gelişim

The Instructional Leadership Behavior of School Principals on The Professional Development of Teachers

Öz

The purpose of this research is to reveal the effect of school principals' instructional leadership behaviors on teachers' professional development. The research is a quantitative study using the relational screening model. The population of the research consists of teachers working in primary, secondary and secondary schools in Gebze district of Kocaeli province in the 2023-2024 academic year. In the study, data on instructional leadership was collected through the "Instructional Leadership" scale, developed by Lineburg (2010) and adapted into Turkish by Kazak (2016). Data on teachers' professional development was collected through the "School Principals' Support for Teachers' Professional Development Scale" developed by Bilge (2015). The study concluded that the instructional leadership behaviors of school principals were at a high level. Again, in the study, it was determined that teachers' perception levels of school principals' support for teachers' professional development were frequently in the indirect support and candidate teacher dimensions, and sometimes in the direct support dimension. In addition, the study concluded that the instructional leadership levels of school principals are related to their support for the professional development of teachers. In addition, the study concluded that the instructional leadership levels of school principals are predictive of their support for teachers' professional development.

Anahtar Kelimeler

School Principal, Instructional Leadership, Teacher, Professional Development

Kaynakça

• Abou-Assali, M. (2014). The link between teacher professional development and student achievement: A critical view. International Journal of Bilingual & Multilingual Teachers of English, 2(01), 39-49. http://dx.doi.org/10.12785/IJBMTE/020104
• Akiba, M., Wang, Z. E., & Liang, G. (2015). Organizational resources for professional development: A statewide longitudinal survey of middle school mathematics teachers. Journal of School Leadership, 25(2), 252–285.
• Aksoyalp, Y. (2010). 21. yüzyılda okul yöneticisinin niteliği: Öğretim liderliği. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (20), 140-150.
• Altun, M. (2016). Okul müdürlerinin kolaylaştırıcı liderlik rolleri ile öğretmenlerin mesleki gelişimi arasındaki ilişki (Malatya il örneği) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Amzat, I. H., Yanti, P. G., & Suswandari, S. (2022). Estimating the effect of principal instructional and distributed leadership on professional development of teachers in Jakarta, Indonesia. SAGE Open, 12(3), 1-19. https://doi.org/10.1177/21582440221109585
• Anıl, F., & Sarpkaya, R. (2014). Anadolu ve meslek lisesi okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-21.
• Balcı, A. (2013). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Pegem A Yayıncılık.
• Bass, B. M. (1981). Stogdill’s handbook of leadership. London: The Free Press.
• Bilge, B. (2015). Bir lider olarak okul müdürünün öğretmenlerin mesleki gelişimine katkısı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bilge, B., & Aslanargun, E. (2018). Öğretmenlerin mesleki gelişimleri ve okul müdürlerinin katkı düzeyleri. Siirt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(12), 278-303.
• Blass, F. R., & Ferris, G. R. (2007). Leader reputation: The role of mentoring, political skill, contextual learning, and adaptation. Human Resource Management, 46(1), 5-19. https://doi.org/10.1002/hrm.20142
• Bozkuş, K. (2018). Öğretmenlerin mesleki gelişiminde dinamik yaklaşımın uygulanması: bir eylem araştırması. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Brown, C., & Militello, M. (2016). Principal’s perceptions of effective professional development in schools. Journal of Educational Administration, 54(6), 703-726. https://doi.org/10.1108/JEA-09-2014-0109
• Buluç, B. (2010). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki. Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Bümen, N. T., Ateş, A., Çakar, E., Ural, G., & Acar, V. (2012). Türkiye bağlamında öğretmenlerin mesleki gelişimi: Sorunlar ve öneriler. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 31-50.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, N. (2004). Öğretmenlerin geliştirilmesi ve etkili öğretmen davranışları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(16), 103-119.
• Cengiz, F. (2015). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışlarının öğretmenlerin iş doyumuna etkisi. [Yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çakır, E. (2021). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çalışal, S., & Yücel, L. (2019). Hizmetkar liderlik: Refik Saydam örneği. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 6(3), 167-172.
• Daşkın, S. (2019). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demir, C., Yılmaz, M. K., & Çevirgen, A. (2010). Liderlik yaklaşımları ve liderlik tarzlarına ilişkin araştırma, Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 2(1), 129-152.
• Demir, F. (2023). Girişimci liderlik: kavram, ilişki ve yaklaşımlar. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (43), 444-478. https://doi.org/10.14520/adyusbd.1173171
• Durmaz, G. (2015). Yöneticinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerinde ekonomik ve sosyal katkıları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Ege, H. (2023). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ve öğretmenlerin iş doyumu. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eren, A. (2020). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile etkili okul arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Guskey, T. R. (2002). Professional development and teacher change. Teachers and Teaching: theory and practice, 8(3), 381-391. https://doi.org/10.1080/135406002100000512
• Gümüşeli, A. İ. (2001). Çağdaş okul müdürünün liderlik alanları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 28(28), 531-548.
• İnceler, S. (2005). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenlerin mesleki gelişimlerine yönelik öğretimsel liderlik davranışları. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kahya, E. (2023). Okul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik davranışlarının öğretmenlerin mesleki gelişimlerine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karaduman, A. (2017). İlkokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karakeçili, Y. (2014). Öğretmen algılarına göre ortaöğretim kurumlarında görev yapan okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları: Manisa Salihli örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İzmir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi (2. yazım, 32. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Kazak, E. (2016). Okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile okulda kuşaklararası iklim ve kuşaklararası öğrenme arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kazancı, E. (2022). Okul müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin mesleki öğrenmeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kilag, O. K. T., & Sasan, J. M. (2023). Unpacking the role of instructional leadership in teacher professional development. Advanced Qualitative Research, 1(1), 63-73. https://doi.org/10.31098/aqr.v1i1.1380
• Koçel, T. (2013). İşletme yöneticiliği (14. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
• Kurt, F. (2022). Okul müdürlerinin dağıtımcı ve hizmetkâr liderlik stillerinin öğretmenlerin mesleki gelişimine etkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Leithwood, K., Seashore, K., Anderson, S., & Wahlstrom, K. (2004). Review of research: How leadership influences student learning. The Wallace Foundation.
• Lineburg, P. N. (2010). The influence of the instructional leadership of principals on change in teachers’ instructional practices. [Unpublished Doctoral Thesis]. Virginia Polytechnic Institute and State University, Blacksburg, USA.
• Mayers, A. (2013). Introduction to statistics and SPSS in psychology. Mısırdalı Yangil, F. (2016). Bilgi toplumunda liderlik: Sürdürülebilir liderlik. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (48), 128-143.
• Murphy, J., Elliott, S. N., Goldring, E., & Porter, A. C. (2007). Leadership for learning: A research-based model and taxonomy of behaviors. School Leadership and Management, 27(2), 179-201. https://doi.org/10.1080/13632430701237420
• Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric theory (3rd Ed.). New York: McGraw-Hill.Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özden, Y. (2020). Eğitimde yeni değerler eğitimde dönüşüm (13. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdoğru, M. (2020). Okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları ile kurumsal itibar algısı arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Pekşen, M. (2021). Öğretmenlerin mesleki gelişiminde öğretim liderliğinin rolü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Bahçeşehir Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Price, B. P. (2008). Teacher perceptions of the impact of professional development and teacher-student relationships on school climate. Auburn University.
• Quines, L. A., & Monteza, M. T. (2023). The mediating effect of teacher collegiality on the relationship between instructional leadership and professional development of teachers. European Journal of Education Studies, 10(3), 192-219.
• Sucu, A. (2016). Öğretmenlerin motivasyonu ile okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik davranışları arasındaki ilişkinin analizi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İnönü Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Şişman, M. (2016). Öğretim liderliği davranışları ölçeği: geçerlik, güvenirlik ve norm çalışması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 22(3), 375-400.
• Şişman, M. (2018). Öğretim liderliği (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2001). Using multivariate statistics (4th ed.). Needham Heights, MA: Allyn and Bacon.
• Vecchio, Robert, P. (1991). Organizational behavior. London: Dryden Press.
• Werner, I. (1993). Liderlik ve yönetim. (Çeviren: Vedat Üner), İstanbul: Rota Yayınları.
• Yılmaz, A., & Boğa, Ceylan, Ç. (2011). İlköğretim okul yöneticilerinin liderlik davranış düzeyleri ile öğretmenlerin iş doyumu ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(2), 277-394.
• Yılmaz, E. (2014). Liderlik ve liderlik kuramları. (Editörler: Mustafa Çelikten ve Mehmet Özbaş). Eğitim Yönetimi (1. Baskı). İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Yılmaz, G. (2022). Okul müdürünün öğretim liderliği davranışları ile öğretmen mesleki öğrenmesi arasındaki ilişkinin incelenmesi: Öğretmen motivasyonunun aracı rolü. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karabük Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Yorulmaz, T. (2018). İlkokul yöneticilerinin öğretimsel liderlik algıları ile zaman kullanımları arasındaki ilişki. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yüce, S. (2010). İlköğretim okulu müdürlerinin öğretim liderliği davranışları ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Ankara ili örneği. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].) Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.