PROAKTİF KİŞİLİĞİN İŞE TUTKUNLUK ÜZERİNDEKİ ETKİSİNDE ÇALIŞAN SESLİLİĞİNİN ARACILIK ROLÜNÜN BELİRLENMESİ: GENÇLİK VE SPOR BAKANLIĞI ÇALIŞANLARI ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2021, , 814 - 829, 30.09.2021

Hasan Osmanoğlu , Cahit Çağlın , Burhan Kılıç

https://doi.org/10.17130/ijmeb.832094

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada; proaktif kişilik, çalışan sesliliği ve işe tutkunluk arasındaki ilişkinin belirlenmesi amaçlanmaktadır. Literatür incelendiğinde, söz konusu kavramların işgörenlerin ve dolayısıyla örgütlerin başarısında katkısının olduğu ve son yıllarda önem kazanarak bilimsel çalışmalarda çokça ele alındığı (Akçakanat & Uzunbacak, 2017:787), (Çankır & Yener, 2017:61), (Göktaş Kulualp, 2016:750) görülmektedir. Saha araştırması, Gençlik ve Spor Bakanlığı çalışanları üzerinde gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, araştırmanın değişkenleri arasında pozitif ilişki olduğu saptanmıştır. Proaktif kişiliğin işe tutkunluk ve çalışan sesliliği, çalışan sesliliğinin de işe tutkunluk üzerinde olumlu etkisin olduğu bulgulamıştır. Ayrıca proaktif kişiliğin işe tutkunluk üzerindeki etkisinde çalışan sesliliğinin aracılık rolünün olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Proaktif Kişilik, İşe Tutkunluk, Çalışan Sesliliği

THE MEDIATING ROLE OF EMPLOYEE VOICE IN THE EFFECT OF PROACTIVE PERSONALTY ON WORK ENGAGEMENT: A RESEARCH ON EMPLOYEES OF MINISTRY OF YOUTH AND SPORTS

Öz

In this study, it is aimed to determine the relationship between proactive personality, employee voice and passion for work. When the literature is examined, it is seen that these concepts contribute to the success of employees and therefore organizations and have gained importance in recent years and have been widely discussed in scientific studies (Akcakanat & Uzunbakak, 2017:787), (Çankır & Yener, 2017:61), (Göktaş Kulualp, 2016:750). The field survey was conducted on employees of the Ministry of Youth and Sports. As a result of the analysis, it was found that there was a positive relationship between the variables of the study. It has been found that proactive personality has a positive effect on passion for work and employee voice, and employee voice has a positive effect on passion for work. It has also been found that working voice has a mediating role in the effect of proactive personality on passion for work.

Anahtar Kelimeler

Proactive Personality, Work Engagement, Employee Voice

Kaynakça

• Agin, Ö. (2010). İşe bağlanma düzeyinin işten ayrılma niyeti üzerine etkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akçakanat, T. & Uzunbacak, H. H. (2017). Proaktif kişiliğin politik beceri üzerine etkisi. Business & Management Studies An International Journal (BMIJ), 5(3), 786-807. doi: http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v5i3.177.
• Akçakanat, T., Uzunbacak, H. H. & Acar, O. K. (2019). İnsan kaynakları yöneticilerinin iş becerikliliklerinin işe adanmışlıkları üzerine etkisi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 395-419. DOI: 10.26466/opus.513340.
• Akgemci, T., Kalfaoğlu, S. & Erkunt, N. (2019). Hizmetkâr liderlik davranışlarının çalışan sesliliğine etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 9(2),757-771.
• Arı, S. (2011). Örgüt ikliminin işle bütünleşme üzerine etkisi ve bir uygulama (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Arslan, A. & Yener, S. (2016). İşgören sesliliği ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması çalışması. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(1), 173-191. Doi: http://dx.doi.org/10.11611/JMER757.
• Atilla Bal, E. (2008). Self-efficacy, contextual factors and well-being: the ımpact of work engagement (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bakker, A. B., Tims, M. & Derks, D. (2012). Proactive personality and job performance: the role of job crafting and work engagement. Human Relations, 65(10), 1359-1378. DOI: 10.1177/0018726712453471.
• Başoda, A. (2017). İşe tutkunluk: kavramsal açıdan bir inceleme. Uluslararası Tarih ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, (17), 71-98.
• Cheng, J-W., Lu, K-M., Chang, Y-Y. & Johnstone, S. (2013). Voice behavior and work engagement: the moderating role of supervisor-attributed motives, Asia Pacific Journal of Human Resources, 51, 81-102. doi:10.1111/j.1744-7941.2012.00030.x.
• Çankır, B. & Yener, S. (2017). İş’te pozitif davranış. 1. Baskı. İstanbul: Çizgi Kitabevi.
• Crant, J. M., Kim, T-Y. & Wang, J. (2011). Dispositional antecedents of demonstration and usefulness of voice Behavior. J Bus Psychol, 26, 285-297. DOI 10.1007/s10869-010-9197-y.
• Çelik, E. & Topçuoğlu, P. (2017). Proaktif kişiliğin öznel zindelik ile merak arasındaki ilişkide aracılık etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(3), 1221-1240. DOI: 10.17240/aibuefd.2017.17.31178-338819.
• Van Dyne, L., Ang, S. & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Elsaied, M. M. (2019). Supportive leadership, proactive personality and employee voice behavior the mediating role of psychological safety. American Journal of Business, 34(1), 2-18. DOI 10.1108/AJB-01-2017-0004.
• Erkal, P. (2019). İç girişimciliğin işe tutkunluğa etkisinde birey-örgüt uyumunun aracılık rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 2812-2813. https://doi.org/10.20491/isarder.2019.777.
• Eryeşil, K. (2018). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel muhalefet üzerindeki etkisinde çalışan sesliliğinin rolü: bankacılık sektöründe bir araştırma (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göktaş Kulualp, H. (2016). Çalışan sesliliği ile bazı kişisel ve örgütsel özellikler arasındaki ilişkinin belirlenmesi: öğretim elemanları üzerine bir araştırma. Ege Akademik Bakış Dergisi, 16(4), 745-761.
• Gürler, M. (2018). Öğretmenlerin lider-üye etkileşimi ile işe bütünleşme ilişkisinde çalışan sesliliğinin aracılık etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gürlek, M. & Tuna, M. (2019). İşe adanmanın teorik temelleri ve ölçümü. Türk Psikoloji Yazıları, 22(44), 35-49. DOI: 10.31828/tpy1301996120191005m000012.
• Hsiao, C-H. & Wang, F-J. (2020). Proactive personality and job performance of athletic coaches: organizational citizenship behavior as mediator. Humanities & Social Sciences Communications, 1, 1-8. https://doi.org/10.1057/s41599-020-0410-y.
• Hsiung, H-H. (2012). Authentic leadership and employee voice behavior: a multi-level psychological process. J Bus Ethics, 107, 349-361. DOI 10.1007/s10551-011-1043-2.
• Kanten, P. & Er Ülker, F. (2012). A relational approach among perceived organizational support, proactive personality and voice behaviour. Social and Behavioral Sciences, 62, 1016-1022. doi: 10.1016/j.sbspro.2012.09.173.
• Karadeniz, M. (2019). İşe tutkunluk ve işkolikliğin iş yükü, iş otonomisi ve iş-aile dengesi değişkenleri ile ilişkileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kerse, G. & Karabey, C. N. (2019). Örgütsel sinizm ve özdeşleşme bağlamında algılanan örgütsel desteğin işe bağlanma ve politik davranış algısına etkisi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 14(1), 83-108.
• Kılıç, B. (2020). Fiyat kararları. İçinde Y. Durmaz (ed.), Pazarlama ilkeleri (ss. 173-194). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kılıç, B., Karaman, M. & Yoldaş, A. (2020). Örgütsel bağlılığın psikolojik iyi oluş üzerindeki etkisi: sağlık çalışanlarında bir araştırma. İnönü Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Dergisi, 8(1), 83-100. doi: 10.33715/inonusaglik.702732.
• Kim, T-Y., Hon, A. H. Y. & Crant, J. M. (2009). Proactive personality, employee creativity, and newcomer outcomes: a longitudinal study. J Bus Psychol, 24, 93-103. DOI 10.1007/s10869-009-9094-4.
• Koçak, D. (2019). Dönüştürücü liderlik ile çalışan sesliliği arasındaki ilişkide işe yabancılaşmanın aracı etkisi: bankacılık sektöründe bir araştırma. 3rd International Management and Social Sciences Conference, 2-4 Kasım, İstanbul, Türkiye, 138-148.
• Kwon, B., Farndale, E. & Park, J. G. (2016). Employee voice and work engagement: macro, meso and micro-level drivers of convergence?. Human Resource Management Review, 26, 327-337. http://dx.doi.org/10.1016/j.hrmr.2016.04.005.
• LePine, J. A. & Van Dyne L. (2001) Voice and cooperative behavior as contrasting forms of contextual performance: evidence of differential relationships with big five personality characteristics and cognitive ability. Journal of Applied Psychology, 86 (2), 326-336.
• Li, M., Wang, Z., Gao, J. & You, X. (2017). Proactive personality and job satisfaction: the mediating effects of self-efficacy and work engagement in Teachers. Curr Psychol, 36, 48–55. DOI 10.1007/s12144-015-9383-1.
• Morrison, E. W. (2014). Employee voice and silence. Annual Review of Organizational Psychology and Organizational Behavior, 1, 173–97. doi:10.1146/annurev-orgpsych-031413 091328.
• Osmanoğlu, H., Üzüm, H., Karlı, Ü. & Aycan, A. (2018). Spor turizmi hizmet kalitesi ölçeği geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 14(14), 121-134.
• Özbolat, G. & Şehitoğlu, Y. (2018). Çalışan sesliliği ile iletişim doyumu arasındaki ilişki: bankacılık sektöründe bir araştırma. Yıldız Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 02(02), 35-49.
• Özer, Ö., Saygılı, M. & Uğurluoğlu, Ö. (2015). Sağlık çalışanlarının işe cezbolma düzeylerinin belirlenmesine ilişkin bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 3(3), 261-272. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v3i3.115.
• Özkalp, E. & Meydan, B. (2015). Schaufeli ve bakker tarafından geliştirilmiş olan işe angaje olma ölçeğinin Türkçe’de güvenilirlik ve geçerliliğinin analizi. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(3), 4-19. DOI: 10.4026/1303-2860.2015.0285.x.
• Özkurt, B. (2015). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda okuyan öğrencilerin kişilik özellikleri ile çeşitli değişkenler arasında ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Niğde Üniversitesi, Sosyal Bilimler enstitüsü.
• Özyılmaz, A. & Süner, Z. (2015). İşe adanmışlığın işyeri tutumlarına etkisi: hatay’daki 9 işletmede yapılan ampirik araştırmanın sonuçları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 10(3), 143-164.
• Özyılmaz, B. & Oral Ataç, L. (2019). Paternalist liderlik algısının çalışan sesliliğine etkisi: gıda sektörü çalışanları üzerine bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(2), 397-410. Doi Number: 10.18657/yonveek.574425.
• Perrewe, P. L., Hochwarter, W. A., Ferris, G. R., Mcallister, C. P. & Harris, J. N. (2014). Developing a passion for work passion: future directions on an emerging construct. Journal of Organizational Behavior, 35, 145–150. DOI: 10.1002/job.1902.
• Rees, C., Alfes, K. & Gatenby, M. (2013). Employee Voice and engagement: connections and consequences. The International Journal of Human Resource Management, 24(14), 2780-2798, DOI: 10.1080/09585192.2013.763843.
• Seçkin, Ş. N. (2018). Yapılan işin anlamlılığı ve işe tutkunluk ilişkisi akademisyenler üzerine bir araştırma. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(1), 143-160.
• Soyalın, M. (2019). İşe bağlanma. İçinde C. N. Karabey, G. Kerse (ed.), Örgütsel davranış düzleminde güncel kavramlar (ss. 303-318). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Tunca, S. (2018). Proaktif kişilik yapısının ve yenilikçi davranışın görev performansına etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gebze Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler enstitüsü.
• Turgut, T. (2011). Çalışmaya tutkunluk: iş yükü, esnek çalışma saatleri, yönetici desteği ve iş-aile çatışması ile ilişkileri. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(3-4), 155-179.
• Turgut, T. & Agun, H. (2016). The relationship between organizational justice and organizational cynicism: the mediating role of psychological capital and employee voice. Journal of Behavior at Work, 1(1), 15-26.
• Uncuoğlu Yolcu, İ. (2017). Proaktif kişilik ile proaktif çalışma davranışı ilişkisi üzerinde işe gönülden adanma ve psikolojik güçlendirmenin etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Bülent Ecevit Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uncuoğlu Yolcu, İ. & Çakmak, A. F. (2017). Proaktif kişilik ile proaktif çalışma davranışı ilişkisi üzerinde psikolojik güçlendirmenin etkisi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(2), 425-438. http://dx.doi.org/10.17130/ijmeb.2017228692.
• Ünal, B. (2019). İş-aile çatışması ve işe tutkunluk ilişkisinde iş özerkliğinin düzenleyici rolü (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Wang, Z., Zhang, J., Thomas, C. L., Yu, J. & Spitzmueller, C. (2017). Explaining benefits of employee proactive personality: the role of engagement, team proactivity composition and perceived organizational support. Journal of Vocational Behavior, 101, 90-103. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2017.04.002.
• Xıe, J., Chu, X., Zhang, J. & Huang, J. (2014). Proactive personality and voice behavior: the ınfluence of voice self-efficacy and delegation. Social Behavior and Personality, 42(7), 1191-1200. http://dx.doi.org/10.2224/sbp.2014.42.7.1191
• Yang, C., Chen, Y., Zhao, X. & Hua, N. (2020). Transformational leadership, proactive personality and service performance the mediating role of organizational embeddedness. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 32(1), 267-287. DOI 10.1108/IJCHM-03-2019-0244.
• Yang, K., Yan, X., Fan, J. & Luo, Z. (2017). Leader-follower congruence in proactive personality and work engagement: a polynomial regression analysis. Personality and Individual Differences, 105(15), 43-46. http://dx.doi.org/10.1016/j.paid.2016.09.033.