THE RELATIONSHIP BETWEEN THE UNDERGROUND ECONOMY AND ECONOMIC GROWTH IN TURKEY

Yıl 2007, Cilt: 3 Sayı: 5, 71 - 87, 01.06.2007

Gülsüm Akalın Ferdi Kesikoğlu

Öz

In this study, it is tried to test the relationship between the underground economy and economic growth in Turkey for the period of 1975- 2005. In this context, primarily the size of the underground economy is estimated through the basic and advanced monetary rate theory of Fiege. The relationship between the magnitudes of the underground economy and economic growth is tested by Granger Causality Analysis. The effect of underground economy on economic growth is shown by the regression analysis. Regarding the basic rate theory, the size of the underground economy, in Turkey, gets values ranging from 7% to 46%, and regarding the advanced rate theory, it is ranging from 17% to 139%. Granger Causality test results showed that there is one way causality, from underground economy to economic growth. With the regression analysis, it is also found that underground economy has a positive effect on economic growth

Anahtar Kelimeler

Underground Economy, Monetary Rate Theory, Granger Causality Test

TÜRKİYE’DE KAYITDIŞI EKONOMİ VE BÜYÜME İLİŞKİSİ

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de 1975-2005 arası dönem için kayıtdışı ekonomi ile büyüme arasındaki ilişki test edilmeye çalışılmaktadır. Bu çerçevede öncelikle Fiege’nin basit ve geliştirilmiş parasal oran yöntemine göre kayıtdışı ekonominin büyüklüğü tahmin edilmektedir. Elde edilen kayıtdışı ekonomi rakamları ile kayıtdışı ekonomi ve büyüme arasındaki ilişki Granger Nedensellik Analiziyle test edilmektedir. Kayıtdışı ekonominin büyüme üzerindeki etkisi ise regresyon analizi ile ortaya konmaktadır. Yapılan hesaplamalara göre Türkiye’de kayıtdışı ekonominin büyüklüğü basit oran yöntemine göre %7 ile %46 arasında, geliştirilmiş oran yöntemine göre %17 ile %139 arasında değişen değerler almaktadır. Granger Nedensellik Testi sonucuna göre kayıtdışı ekonomiden ekonomik büyümeye doğru bir nedensellik ilişkisi bulunmuştur. Yapılan regresyon analizi sonucunda kayıtdışı ekonominin büyüme üzerinde pozitif bir etki meydana getirdiğine yönelik bulgular elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kayıtdışı Ekonomi, Parasal Oran Yöntemi, Granger Nedensellik Testi

Kaynakça

• Adam M.C. ve Victor A. Ginsburgh (1985), “The Effects of Irregular Markets on Macroeconomics Policy: Some Estimates for Belguim”, European Economic Review Vol.29 No.1 ss.15-33.
• Altuğ, Osman (1999), “Kayıtdışı Ekonominin Boyutları” Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Sayı 15, ss.257-277.
• Baldemir, Ercan, M. Faysal Gökalp ve Mehmet Avcı (2007), “Türkiye’de Kayıtdışı Ekonominin Mımıc Modeli ile Tahminlenmesi,” http://www. ekonometridernegi org/bildiriler/o23s1.pdf. (Erişim Tarihi: 20.02.2007).
• Bank of Kanada Review (1994), The Demand for Currency and The Underground Economy, http://www.bank-banque-canada.ca/publications/review/r944b.pdf, (Erişim Tarihi: 20.02.2007).
• Berber, Metin ve Seyfettin Artan (2004); “Türkiye’de Enflasyon-Ekonomik Büyüme İlişkisi: Teori, Literatür ve Uygulama,” Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt.18, Sayı, 3-4 ss, 1-17.
• Çetintaş, Hakan (2003); “Türkiye’de Kayıtdışılığın Fayda Maliyet Analizi”, Çimento İşveren Dergisi, Sayı 17, ss 4-15.
• Çetintaş, Hakan ve Hasan Vergil (2003); “Türkiye’de Kayıtdışı Ekonominin Tahmini”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, ss.15-30.
• Derdiyok, Türkmen (1993); “Türkiye’nin Kayıtdışı Ekonomisinin Tahmini,” Türkiye İktisat, , Sayı 13, TOBB Yayını, Mayıs, ss. 54-63.
• Dickey, David A. ve Wayne A. Fuller (1981), “Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series With A Unit Root”, Econometrica, Vol. 49, No. 4, pp. 1057-1072.
• DPT (2007), “Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 1950-2004”, http://ekutup.dpt.gov.tr/ ekonomi/gosterge/tr/1950-04/esg.html, (Erişim Tarihi: 20.02.2007).
• org/p/wpa/wuwpma/0404005.html, (Erişim Tarihi: 05.03.2007).
• Giles, David E. A. (1997), “Causality Between The Measured and Underground Economies in New Zealand”, Applied Economics Letters, Vol. 4, No. 1, pp. 63- 67.
• Giles, David E.A. (1999), “Measuring The Hidden Economy: Implications for Econometric Modelling”, The Economic Journal, Vol. 109/456, pp.370-380.
• Giles, David E.A., Lindsay M. Tedds ve Gugsa Werkneh (1999), The Canadian Underground and Measured Economies: Granger Causalty Result, http://web.uvic.ca/econ/ewp9907.pdf, (Erişim Tarihi: 20.06.2007).
• Guttmann, Peter, M. (1977), “The Subterranean Economy”, Financial Analyst Journal, Vol. 34, November-December, pp.24-27.
• Işık, Nihat ve Mustafa Acar (2003), “Kayıtdışı Ekonomi: Ölçme Yöntemleri, Boyutları, Yarar ve Zararları Üzerine Bir Değerlendirme”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 21, ss.117-136.
• Kadılar, Cem (2000), Uygulamalı Çok Değişkenli Zaman Serileri Analizi, Büro Basımevi, Ankara.
• Kızılot, Şükrü ve Şafak Ertan Çomaklı (2004), “Vergi Kayıp ve Kaçaklarının Kayıtdışı Ekonomi İlişkisi ve Boyutlarının Mevzuat Açısından Değer- lendirilmesi”, 19. Maliye Sempozyumu, Türkiye’de Vergi Kayıp ve Kaçakları ve Önlenmesi Yolları, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yayını, ss.115 vd.
• Kildiş, Yusuf (2006); “Kayıtdışı Ekonomi”, http://www.canaktan.org/ekonomi/ kamu_maliyesi/maliye-genel/diger-yazilar/kildis-kayit-disi.pdf, (Erişim Tarihi: 25.01.2007).
• Kök, Recep ve Onur Şapçı (2006), “Kayıtdışı Ekonomi ve Türkiye Ekonomisindeki Büyüklüğünün Tahmin Edilmesi, Türkiye Ekonomi Kurumu Uluslararası Ekonomi Konferansı, Ankara, 11-13 Eylül 2006.
• Loayza, Norman V. (1996), “The Economics of Informal Sector:A Simple Model and Some Empirical Evidence from Latin America”, http://www.worldbank.org /html/dec/Publications/Workpapers/WPS1700series/wps1727/wps1727.pdf, (Erişim Tarihi: 14.06.2007).
• Öğünç, Fethi ve Gökhan Yılmaz (2000); “Estimating the Underground Economy ın Turkey”, The Central Bank of the Republic of Turkey Discussion Paper, http://www.tcmb.gov.tr/research/discus/dpaper43.pdf, (Erişim Tarihi: 10.02.2006).
• Sarılı, Mustafa Ali (2002); “Türkiye’de Kayıtdışı Ekonominin Boyutları, Nedenleri, Etkileri ve Alınması Gereken Tedbirler”, Bankacılar Dergisi, Sayı 42, ss.32-50.
• Tarı, Recep (2002), Ekonometri, Kocaeli Üniversitesi Yayın No.172
• TCMB (2007), “Elektronik Veri Dağıtım Sistemi”, http://tcmbf40.tcmb.gov.tr/cbt.html, (Erişim Tarihi: 20.07.2007).
• Us, Vuslat (2004), “Kayıtdışı Ekonomi Tahmini Yöntem Önerisi: Türkiye Örneği”, Türkiye ekonomi Kurumu Tartışma Metni 2004/17, http://www.tek.org.tr/ dosyalar/VUSLAT-US1-KAYITDISI.pdf, (Erişim Tarihi: 10.02.2006).
• Yurdakul, Funda (2000), “Yapısal Kırılmaların Varlığı Durumunda Geliştirilen Birim Kök Testleri” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, ss. 21-34.