ÖRGÜTLERDE DIŞLANMA, SİNİZM VE POZİTİF-NEGATİF DUYGUSALLIK ARASINDAKİ İLİŞKİLER: POZİTİF VE NEGATİF DUYGUSALLIĞIN ARACILIK ROLÜ

Yıl 2018, Cilt: 14 Sayı: 2, 427 - 449, 01.03.2018

Eşe Yıldırım Mahmut Akın

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2018239941

Cited By: 10

Öz

Bu çalışmanın amacı, örgütlerde çalışanların yaşadıkları dışlanma, sinizm ve pozitif-negatif duygusallık arasındaki ilişkileri ve etkileri incelemek, bu ilişkilerin ve etkilerin yönlerini belirlemek ve pozitif ve negatif duygusallığın anlamlı bir aracılık rolü olup olmadığını araştırmaktır. Bu maksatla yapılan çalışmada veri toplama tekniği olarak anket kullanılmıştır. Kolayda örnekleme yöntemi ile Kayseri ilinde faaliyette bulunan mobilya işletmelerinde çalışan 403 kişiden veri toplanmıştır. Çalışanlardan dışlanma, sinizm ve pozitif-negatif duygusallık ile ilgili ifadelere katılma derecelerini belirtmeleri istenmiş ve ayrıca demografik değişkenlere yönelik sorular sorulmuştur. Veriler korelasyon, regresyon, Baron Kenny aracılık analizi, t testi ve ANOVA analizleri yardımıyla incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Dışlanma, Örgütsel Sinizm, Pozitif ve Negatif Duygusallık

RELATIONSHIPS BETWEEN ORGANIZATIONAL OSTRACISM, CYNICISM, AND POSITIVE AND NEGATIVE AFFECTIVITY: THE MEDIATING ROLE OF POSITIVE AND NEGATIVE AFFECTIVITY

Öz

The purpose of this study is to explore the relationships between ostracism, cynicism, and positive and negative affectivity, which are experienced by employees in organizations, as well as their influences on one another, to determine the directions of these relationships and influences, and to find out whether positive and negative affectivity has a significant mediating role. Survey was used to collect data. Data were collected from 403 people working at furniture enterprises operating in Kayseri province via convenience sampling. The employees were asked to express their degrees of agreement with the statements about ostracism, cynicism, and positive and negative affectivity. In addition, questions about demographic variables were asked to them. The data were analyzed based on correlation analysis, regression analysis, Baron Kenny mediation analysis, t-test and ANOVA

Anahtar Kelimeler

Organizational Ostracism, Organization Cynicism, Positive and Negative Affectivity

Kaynakça

• Abayhan, Y., & Aydın, O. (2014). Sosyal etki kuramı bağlamında psikolojik dışlanma: Dışlayan ve dışlanan grup üyesi sayısının temel ihtiyaçlara yönelik tehdit algısı üzerindeki etkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 29(73), 108-121.
• Abraham, R. (2000). Organizational cynicism: Bases and consequences. Genetic, Social, and General Psychology Monographs, 126(3), 269-292.
• Akçay, C., & Çoruk, A. (2012). Çalışma yaşamında duygular ve yönetimi: Kavramsal bir inceleme. Eğitimde Politika Analizi Dergisi, 1(1), 3-25.
• Akman, G. (2013). Sağlık çalışanlarının örgütsel ve genel sinizm düzeylerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Alan, H., & Fidanboy, C. Ö. (2013). Sinizm, tükenmişlik ve kişilik arasındaki ilişkiler: Bilişim sektörü çalışanları kapsamında bir inceleme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Büro Yönetimi Özel Sayısı 1, 165-176.
• Altınöz, M., Çöp, S., & Sığındı, T. (2011). Algılanan örgütsel bağlılık ve örgütsel sinizm ilişkisi: Ankara’daki dört ve beş yıldızlı konaklama işletmeleri üzerine bir araştırma. Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 15(21), 285-315.
• Andersson, L. M., & Bateman, T. S. (1997). Cynicism in the workplace: some causes and effects. Journal of Organizational Behavior, 18(5), 449-469.
• Balliet, D., & Ferris, D. L. (2013). Ostracism and prosocial behavior: A social dilemma perspective. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 120(2), 298-308.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator-mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51, 1173-1182.
• Begley, T., & Lee, C. (2005). The role of negative affectivity in pay-at-risk reactions: a longitudinal study. Journal of Applied Psychology, 90(2), 382-388.
• Boyalı, H. (2011). Örgütsel sinizm ve iş tatmini arasındaki ilişkiler: Karaman’daki bankalar üzerinde bir uygulama. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Karaman.
• Brandes, P., Dharwadkar, R., & Dean, J. W. (1999). Does organizational cynicism matter? Employee and supervisor perspectives on work outcomes. The 36th Annual Meeting of The Eastern Academy of Management, Philadelphia, 150-153.
• Brennan, R. T., & Barnett, R. C. (1998). Negative affectivity: How serious a threat to self-report studies of psychological distress?. Women’s health: Research on gender, behavior, and policy, 4(4), 369-383.
• Can, Y., Çoban, Ü., & Soyer, F. (2011). Negatif duygusallığın stres üzerindeki etkisi: faal futbol hakemleri üzerinde bir araştırma. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 5(2), 165- 174.
• Chow, R. M., Tiedens, L. Z., & Govan, C. L. (2008). Excluded emotions: The role of anger in antisocial responses to ostracism. Journal of Experimental Social Psychology, 44(3), 896-903.
• Costa, P. T., Zonderman, A. B., McCrae, R. R., & Williams, R. B. (1986). Cynicism and paranoid alienation in the Cook and Medley HO Scale. Psychosomatic Medicine, 48(3), 283-285.
• Çakar, U., & Arbak, Y. (2004). Modern yaklaşımlar ışığında değişen duygu-zekâ ilişkisi ve duygusal zekâ. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(3), 23-48.
• Çeçen, A. R. (2002). Duygular insan yaşamında neden vazgeçilmez ve önemlidir?. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(9), 164-170.
• Çetinkaya, F. F. (2014). Hizmet işletmelerinde psikolojik sözleşme ihlalleri ve örgütsel sinizm ilişkisi: Kapadokya Bölgesi 4 ve 5 yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Dean, J. W., Brandes, P., & Dharwadkar, R. (1998). Organizational cynicism. The Academy of Management Review, 23(2), 341-352.
• Doğan, Y. (2005). Organizasyonlarda pozitif ve negatif duygusallığın çalışanların görev ve bağlamsal performansları üzerine etkisini belirlemeye yönelik Kayseri’de bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Eaton, J. A. (2000). A social motivation approach to organizational cynicism. Unpublished Doctoral dissertation, Graduate Program in Psychology, York University, Toronto.
• Efeoğlu, İ. E., & İplik, E. (2011). Algılanan örgütsel adaletin örgütsel sinizm üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik ilaç sektöründe bir uygulama. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 343-360.
• Erdoğan, P., & Bedük, A. (2013). Örgütsel sinizm ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Sağlık sektöründe bir araştırma. Sosyoteknik Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, 3(6), 17-36.
• Erkuş, A., & Günlü, E. (2008). Duygusal zekânın dönüşümcü liderlik üzerine etkileri. İşletme Fakültesi Dergisi (Dokuz Eylül Üniversitesi), 9(2), 187-209.
• Ferris, D. L., Brown, D. J., Berry, J. W., & Lian, H. (2008). The development and validation of the Workplace Ostracism Scale. Journal of Applied Psychology, 93(6), 1348-1366.
• Fox, S., & Stallworth, L. E. (2005). Racial/ethnic bullying: Exploring links between bullying and racism in the US workplace. Journal of Vocational Behavior, 66(3), 438-456.
• Gençoğlu, C., & Yılmaz, M. (2013). Duygusal farkındalık eğitim programının duygu kontrol düzeyine etkisi. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(5), 961-980. Erişim Tarihi: 09.11.2015, http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1552
• Gençöz, T. (2000). Pozitif ve negatif duygu ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, 15(46), 19-26.
• Goleman, D. (2015). Duygusal zeka neden IQ’dan daha önemlidir? (Çev. B. Seçkin Yüksel). İstanbul: Varlık Yayınları.
• Güredin, E. (1987). Denetim. İstanbul: Avcıol Matbaası, Muhasebe Enstitüsü Yayın No:50.
• Haq, İ. U. (2014). Workplace ostracism and job outcomes: Moderating effects of psychological capital. Management, Knowledge and Learning İnternational Conference, Slovenya, 1309-1323.
• Helvacı, M. A., & Çetin, A. (2012). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeylerinin belirlenmesi (Uşak İli Örneği). Turkish Studies, 7(3), 1475-1497.
• İçerli, L., & Yıldırım, M. H. (2012). Örgütsel sinisizm ve örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki: Sağlık sektöründe bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 167-176. Erişim Tarihi: 18.08.2015, http://www.sobiad.org/ejournals/ dergi_ybd/arsiv/2012_1/leyla_icerli.pdf
• James, M. S. L. (2005). Antecedents and consequences of cynicism in organizations: An examination of the potential positive and negative effects on school systems. Unpublished Dissertation Of Doctor Of Philosophy, The Florida State University College Of Business, Florida.
• Johnson, J. L., & O’Leary-Kelly, M. A. (2003). The effects of psychological contract breach and organizational cynicism: Not all social exchange violations are created equal. Journal of Organizational Behavior, 24(5), 627-647.
• Kalağan, G. (2009). Araştırma görevlilerinin örgütsel destek algıları ile örgütsel sinizm tutumları arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
• Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Karabey, C. N. (2014). İşyerinde dışlanma, Ankara: İmaj Yayınevi.
• Karagöz, Y. (2014). SPSS 21.1 uygulamalı biyoistatistik. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kasalak, G., & Bilgin Aksu, M. (2014). Araştırma görevlilerinin algıladıkları örgütsel desteğin örgütsel sinizm ile ilişkisi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(1), 115-133.
• Kaya, Y. (2010). Örgütsel yaşamda kişilik ve davranışlar arasındaki ilişkiler: Duyguların aracı rolü. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Keklik, B., Saygın, T., & Oral Kara, N. (2013). Akademik camianın çirkin ördek yavruları ÖYP’lilerde örgütsel dışlanma (Ostracism) kavramının incelenmesi. 1. Örgütsel Davranış Kongresi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Kılıç, M. (2013). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin örgütsel sinizm düzeyleri ile iş doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Koşar, A. (2014). Örgüt kültürü ve işyerinde dışlanma arasındaki ilişkinin Mersin Üniversitesi’nde çalışanlar üzerinde incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Leung, A. S. M., Wu, L. Z., Chen, Y. Y., & Young, M. N. (2011). The impact of workplace ostracism in service Organizations. International Journal of Hospitality Management, 30(4), 836-844.
• Lord, R. G., & Kanfer, R. (2002). Emotions and organizational behavior. In Robert G. Lord, Richard J. Klimoski, Ruth Kanfer (eds.), Emotions in the workplace: Understanding the structure and role of emotions in organizational behavior (ss. 5-20). New York: Jossey Bass.
• Lustenberger, D. E., & Jagacinski, C. M. (2010). Exploring the effects of ostracism on performance and intrinsic motivation. Human Performance, 23(4), 283-304.
• Mirvis, P. H., & Kanter, D. L. (1991). Beyond demography: A psychographic profile of the workforce. Human Resource Management, 30(1), 45-68.
• Özdemir, A. (2013). Araştırma görevlilerinin çalışma ortamlarındaki tehdit algıları, duygu yapıları ve yaratıcılıkları arasındaki ilişki. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(2), 245-256.
• Özdemir, A. A. (2015). İş tatmini, pozitif/negatif duygulanım ve yaşam tatmininin etkisi. Çalışma ve Toplum, 3, 47-62.
• Özdevecioğlu, M. (2004). Duygusal olaylar teorisi çerçevesinde pozitif ve negatif duygusallığın alınan örgütsel adalet üzerindeki etkilerini belirlemeye yönelik bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 59(3), 181-202.
• Özdevecioğlu, M., Can, Y., & Akın, M. (2013). Organizasyonlarda pozitif ve negatif duygusallık ile bireysel ve örgütsel saldırganlık arasındaki ilişkiler: Fiziksel aktivitelere katılımın Rolü. İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(2), 159-172.
• Özen Kutanis, R., & Çetinel, E. (2010). Adaletsizlik algısı sinisizmi tetikler mi?: Bir örnek olay. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26, 186-195.
• Özgan, H., Külekçi, E., & Özkan, M. (2012). Öğretim elemanlarının örgütsel sinizm ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. İnternational Online Journal of Educational Sciences, 4(1), 196-205. www.turkegitimindeksi.com/PDFArticle.aspx
• Özgener, Ş., Öğüt, A., & Kaplan, M. (2008). İşgören-işveren ilişkilerinde yeni bir paradigma: örgütsel sinizm. İçinde M. Özdevecioğlu, H. Karadal (ed.), Örgütsel davranışta seçme konular: Organizasyonların karanlık yönleri ve verimlilik azaltıcı davranışlar (ss.53- 72). Ankara: İlke Yayınevi.
• Özler, D. E., Atalay, C. G., & Şahin, M. D. (2010). Örgütlerde sinizm güvensizlikle mi bulaşır?. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 47-57. Erişim Tarihi: 14.08.2015, http://www.sobiad.org/ejournals/dergi_ybd/arsiv/2010_2/06derya_ergun_ozler.pdf
• Pınar, Y., & Kubilay Pınar, N. (2015). İlk dil edinim kuramlarında duygulanım ve duygu olgularının yeri. İnternational Journal of Human Sciences, 12(2), 343-359, Erişim Tarihi: 28.10.2015, http://dx.doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.3331
• Reichers, A. E., Wanous, J. P., & Austin, J. T. (1997). Understanding and managing cynicism about organizational change, The Academy of Management Executive, 11(1), 48-59.
• Robinson, S. L., O’Reilly, J., & Wang, W. (2013). Invisible at work: an integrated model of workplace ostracism. Journal of Management, 39(1), 203-231
• Sağır, T., & Oğuz, E. (2012). Öğretmenlere yönelik örgütsel sinizm ölçeğinin geliştirilmesi. İnternational Journal of Human Sciences, 9(2), 1094-1106.
• Sarp, N., & Tosun, A. (2011). Duygu ve otobiyografik bellek. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(3), 446-465.
• Seçer, H. Ş. (2005). Çalışma yaşamında duygular ve duygusal emek: Sosyoloji, psikoloji ve örgüt teorisi açısından bir değerlendirme. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 50, 813- 834.
• Sobel, M. E. (1982). Asymptotic confidence ıntervals for ındirect effects in structural equation models. Sociological Methodology, 13, 290-312.
• Tağraf, H., Özkaynar, K., Yıldız, Y., & Özkan, M. A. (2014). Örgütsel güven duygusu ile örgütsel sinizm arasındaki ilişkinin tespitine yönelik nicel bir araştırma. 2. Örgütsel Davranış Kongresi, Melikşah Üniversitesi, Kayseri.
• Tokgöz, N., & Yılmaz, H. (2008). Örgütsel sinisizm: Eskişehir ve Alanya’daki otel işletmelerinde bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 283-305.
• Topal, M. (2011). Üniversite öğrencilerinin stresle başa çıkma stilleri ile pozitif ve negatif duygu arasındaki ilişki. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Töremen, F., & Çankaya, İ. (2008). Yönetimde etkili bir yaklaşım: Duygu yönetimi. Kuramsal Eğitimbilim, 1(1), 33-47.
• Tuğrul, C. (1999). Duygusal zekâ. Klinik Psikiyatri, 1, 12-20.
• Tuna, Y. (2011). Duygular. İçinde S. Ünlü (ed.), Birey ve davranış (ss. 20-40). Eskişehir.
• Tutar, H. (2015). Davranış bilimleri kavramlar ve kuramlar, Ankara: Seçkin.
• Türköz, T., Polat, M., & Coşar, S. (2013). Çalışanların örgütsel güven ve sinizm algılarının örgütsel bağlılıkları üzerindeki rolü. Yönetim ve Ekonomi, 20(2), 285-302.
• Twenge, J. M., Baumeister, R. F., Tice, D. M., & Stucke, T. S. (2001). If you can’t join them, beat them: effects of social exclusion on aggressive behavior. Journal of personality and social psychology, 81(6), 1058-1069.
• Üçok, D., & Torun, A. (2014). Tükenmişliği etkileyen olumsuz tutum ve beklentiler: Sinik tutum ve psikolojik sözleşme ihlali algısı üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(1), 231-250.
• Watson, D., Clark, L. A., & Tellegen, A. (1988). Development and validation of brief measures of positive and negative affect: the panas scales. Journal of Personality and Social Psychology, 54(6), 1063-1070.
• Weiss, H. M., & Cropanzano, R. (1996). Affective events theory: A theoretical discussion of the structure, causes and consequences of affective experiences at work. Research in Organizational Behavior, 18, 1-74.
• Williams, K. D. (2007 a). Ostracism. Annual Review of Psychology, 58(1), 425-452.
• Williams, K. D. (2007 b). Ostracism: The kiss of social death. Social and Personality Psychology Compass, 1(1), 236-247.
• Williams, K. D. (2009). Ostracism: A temporal need-threat model. In Mark P. Zanna (ed.), Advances in Experimental Social Psychology (ss. 275-314). Vol. 41, Burlington: Academic Press.
• Williams, K. D., & Gerber, J. (2005). Ostracism: The making of the ignored and excluded mind. İnteraction Studies, 6(3), 359-374.
• Williams, K. D., & Nida, S. A. (2011). Ostracism: Consequences and coping. Current Directions in Psychological Science, 20(2), 71-75.
• Wu, L. Z., Yim, F. H. K., Kwan, H. K., & Zhang, X. (2012). Coping with workplace ostracism: The roles of ingratiation and political skill in employee psychological distress. Journal of Management Studies, 49(1), 178-199.
• Yalçınkaya, A. (2014). Türkiye’de örgütsel sinizm: 2007-2012 yılları arasındaki çalışmalar üzerine bir değerlendirme. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(3), 106-130.
• Yang, J. (2012). Workplace ostracism and performance related outcomes: A process model incorporating social influence and social identity theories. Post graduate dissertation, State Universtiy of New York, USA.
• Yetim, S. A., & Ceylan, Ö. Ö. (2011). Örgütsel sinizm ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkiyi belirlemeye ilişkin bir araştırma. E-Journal of New World Sciences Academy, 6(1), 682-695.
• Yıldız, K. (2013). Örgütsel bağlılık ile örgütsel sinizm ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki. Turkish Studies-İnternational Periodical for The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(6), 853-879. Doi numarası: http://dx.doi.org/10.7827/ TurkishStudies.4544
• Yıldız, K., Akgün, N., & Yıldız, S. (2013). İşe yabancılaşma ile örgütsel sinizm arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 1253-1284. Doi numarası: http://dx.doi.org/10.9761/JASSS1193
• Zadro, L., Boland, C., & Richardson, R. (2006). How long does it last? The persistence of the effects of ostracism in the socially anxious. Journal of Experimental Social Psychology, 42, 692-697.
• Zhao, H., Peng, Z., & Sheard, G.(2013). Workplace ostracism and hospitality employees’ counterproductive work behaviors: The joint moderating effects of proactive personality and political skill. International Journal of Hospitality Management, 33, 219-227.