INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN PERCEPTIONS OF PATERNALISTIC LEADERSHIP AND LEARNED RESOURCEFULNESS LEVELS OF THE EMPLOYEES

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 26, 29 - 56, 01.09.2015

Sevinç Köse Hilmiye Türesin Tetik

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.26.352

Cited By: 7

Öz

This study aims to analyse the relationship between perceptions of paternalistic leadership and learned resourcefulness levels of the blue and white collar employees in public and private sector. Also, this study aims to analyse the impact of employees’perception levels of paternalistic leadership on their learned resourcefulness levels. These variables will be examined also in terms of demographic characteristics. For this purpose, three basic hypothesis were developed in the light of investigations in the literature. 395 blue and white collar workers from public and private sectors participated to the study. Rosenbaum’s 1980 Learned Resourcefulness Measure consisted of 36 items and Aycan 2006 ’s Paternalistic Leadership Measure consisted of 21 items. The demographic questions were asked to determine the demographic characteristics of the sample. The total levels of employees’ learned resourcefulness were found at mid-level. The employees’ perceptions of paternalistic leadership were found high. Some of the dimensions of learned resourcefulness differed but the dimensions of paternalistic leadership didn’t differ in terms of demographic characteristics

Anahtar Kelimeler

Paternalistic Leadership, Learned Resourcefulness

ÖRGÜT ÇALIŞANLARININ PATERNALİSTİK LİDERLİK ALGILARI VE ÖĞRENİLMİŞ GÜÇLÜLÜK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Öz

Bu çalışmanın amacı, kamu ve özel sektördeki mavi ve beyaz yakalı çalışanların paternalistik liderlik algılamaları ile öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasındaki ilişkilerin, etkilerin ve bu değişkenlerin demografik özellikler açısından farklılık gösterip göstermediğinin incelenmesidir. Bu amaçla literatürdeki araştırmalar ışığında geliştirilen üç temel hipotez test edilmiştir. Çalışmanın örneklemi 395 işgörenden oluşmaktadır. Örnekleme 36 maddeden oluşan Rosenbaum 1980 ’un öğrenilmiş güçlülük ölçeği, Aycan 2006 ’ın 21 maddelik paternalistik liderlik ölçeği uygulanmıştır. Örneklemin demografik özelliklerinin belirlenmesine yönelik sorular da yöneltilmiştir. Araştırmada elde edilen bulgular doğrultusunda, çalışanların toplam öğrenilmiş güçlülük düzeyleri orta düzeyde bulunmuştur. Liderlerini paternalistik algılama düzeyleri ise yüksek bulunmuştur. Öğrenilmiş güçlülük boyutlarının bazıları demografik özellikler açısından farklılık gösterirken, paternalistik liderlik davranışını algılama düzeyleri fark göstermemektedir.

Anahtar Kelimeler

Paternalistik Liderlik, Öğrenilmiş Güçlülük

Kaynakça

• Ağargün, M. Y., Beşiroğlu, L., Kıran, Ü. K., Özer, Ö. A., & Kara, H. (2005). COPE (Başa çıkma tutumlarını değerlendirme ölçeği): Psikometrik özelliklere ilişkin bir ön çalışma. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 6, 221-226.
• Akgün S., & Ciarrochi J. (2003). Learned resourcefulness moderates the relationship between academic stress and academic performance. Educational Psychology, 23, 287-294.
• Akkaya, E. (2009). Üniversite öğrencilerinin otonomik-sosyotropik kişilik özellikleriyle öğrenilmiş güçlülük düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Aksoy, B. (2008). The relationship between paternalistic leadership, empowerment and turnover ıntention: An empirical study (Unpublished Master’s Thesis). Marmara University Institute of Social Sciences, İstanbul.
• Aktaş, M., & Can, A. (2012). Yöneticilerin kültürel değerleri ve izleyici davranışı tercihleri. Ege Akademik Bakış Dergisi, 12(2), 239-249.
• Aslan, H., & Çeçen, R. (2007). Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin cinsiyetlerine ve öğrenilmiş güçlülük düzeylerine göre mizah tarzlarının incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(2), 1-14.
• Aycan, Z., & Kanungo, R. N. (2000). Toplumsal kültürün kurumsal kültür ve insan kaynakları uygulamaları üzerine etkileri. İçinde Z. Aycan (ed.), Akademisyenler ve profesyoneller bakış açısıyla Türkiye’de yönetim, liderlik ve insan kaynakları uygulamaları (ss. 25-57). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Aycan, Z., Kanungo, R. N., Mendonca, M., Yu, K., Deller, J., Stahl, G., & Khursid, A. (2000). Impact of culture on human resource management practices: a ten country comparison. Applied Psychology: An International Review, 49(1), 192-221.
• Aycan, Z. (2001). Paternalizm: Yönetim ve liderlik anlayışına ilişkin üç görgül çalışma. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 11-31.
• Aycan, Z. (2002). Leadership and teamwork in developing countries: Challenges and opportunities, Online Readings in Psychology and Culture, Unit 7. Retrieved from http://scholarworks.gvsu.edu/orpc/vol7/iss2/1.
• Aycan, Z. (2006). Paternalism: Towards conceptual refinement and operationalization. In K. S. Yang, K. K. Hwang, & U. Kim (Eds.), Scientific Advances İn Indigenous Psychologies: Empirical, Philosophical, And Cultural Contributions (pp. 445-466). London: Cambridge University Press.
• Baltaş, A., & Baltaş, Z. (2004). Stres ve başa çıkma yolları. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Barutçugil, İ. (2011). Kültürlerarası Yönetim. İstanbul: Kariyer Yayınları.
• Bekhet, A., Elgeunidi, M., & Zauszniewski, J. A. (2011). The effects of positive cognitions on the relationship between alienation and resourcefulness in nursing students in Egypt. Issues in Mental Health Nursing, 32, 35–41.
• Boran, E. (2009). İstanbul ili Avrupa yakasında bulunan endüstri meslek liseleri öğretmenlerinin öğrenilmiş güçlük düzeyleri ile öğrenci kontrol eğilimleri arasındaki ilişkileri üzerine bir araştırma (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Carey, M. P., Carey, K. B., Carnrike, C. L. M., Jr., & Meisler, A. W. (1990). Learned resourcefulness, drinking, and smoking in young adults. Journal Of Psychology, 124, 391-395.
• Cerit, T., Özdemir, T., & Akgün, N. (2011). Sınıf öğretmenlerinin okul müdürlerinin paternalist liderlik davranışları sergilemelerini istemeye yönelik görüşlerinin bazı demografik değişkenler açısından incelenmesi. AİBÜ. Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 87-99.
• Coşkun, Y. (2009). Ortaöğretim öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri ve aile içi ilişkileri. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 104-118.
• Coutu, D. L. (2004). Dayanıklılığın bileşenleri, örgütsel ve kişisel dayanıklılık. (Çev. A. Kardam). İstanbul: Acar Matbaacılık A.Ş. Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası Yayını.
• Çakır, Ö. (2009). Öğrenilmiş güçlülük ve çalışma yaşamı. İçinde A. Keser, G. Yılmaz, & S. Yürür (ed.), Çalışma yaşamında davranış: Güncel yaklaşımlar (ss.147-166). Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Çalışkan, S. C. (2010). The interaction between paternalistic leadership style, organizational justice, and organizational citizenship behavior: A study from Turkey. China-USA Business Review, 9(1), 67-80.
• Dağ, İ. (1991). Rosenbaum’un öğrenilmiş güçlülük ölçeği’nin üniversite öğrencileri için güvenilirliği ve geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 2(4), 269-274.
• Dayıoğlu, B. (2008). Resilience in university entrance examination applicants: The role of learned resourcefulness, perceived social support, and gender (Unpublished master’s thesis). Middle East Technical Universıty, Ankara.
• Edwards, D., & Riordan. S. (1994). Learned resourcefulness in black and white south african university students. Journal of Social Psychology, 134(5), 665-675.
• Elçi, M., Kitapçı, H., & Şener, İ. (2010, Mayıs). İşe ilişkin stresin ve iş yükünün iş tatminine ve işten ayrılma niyetine etkisi. 9. Ulusal İşletmecilik Kongresi, Zonguldak.
• Erben, G. S. (2004). Toplumsal kültür aile kültürü etkileşimi bağlamında paternalizm boyutuyla işletme kültürü: Türkiye örneği. İçinde T. Koçel (ed.), 1. Aile İşletmeleri Kongresi Bildirileri (ss. 345-356). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
• Erben, G. S., & Güneşer, A. B. (2008). The relationship between paternalistic leadership and organizational commitment: Investigating the role of climate regarding ethics. Journal of Business Ethics, 82, 955-968.
• Farh, J. L., & Cheng, B. S. (2000). A cultural analysis of paternalistic leadership in chinese organizations. In J.T. Li, A.S. Tsui, & E. Weldon (Eds.), Management and organizations in chinese context (pp. 84-127). London: Macmillan.
• Goff, A. M. (2009). Stressors, academic performance, and learned resourcefulness ın baccalaureate nursing students (Unpublished doctoral dissertation). The University of North Carolina.
• Goodell, G. E. (1985). Paternalism, patronage and potlatch: The dynamics of given and being given to (and comments and reply). Current Anthropology, 26(2), 247-257.
• Güloğlu, B., & Aydın, G. (2007). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük ve otomatik düşünce biçimi arasındakı ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 157-168.
• Huang, C. Y., Perng, S. J., Chen, H. F., & Lai, C. Y. (2008). The ımpact of learned resourcefulness on quality of life in type ıı diabetic patients: A cross-sectional correlational study. Journal Of Nursing Research, 16(4), 264-274.
• Huang, C. Y., Guo, S. E., Hung, C. M., Shih, S. L., Lee, L. C., & Huang, S. M. (2010). Learned resourcefulness, quality of life, and depressive symptoms for patients with breast cancer. Oncology Nursing Forum, 37(4), 280-287.
• Karakoç, M. (2009). İlköğretim okullarında çalışan öğretmenlerin öğrenilmiş güçlülük düzeyleri ile iş doyum seviyeleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Kartal ilçesi örneği) (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kennett, D. J., & Keefer, K. (2006). Impact of learned resourcefulness and theories of ıntelligence on academic achievement of university students: An ıntegrated approach. Educational Psychology, 26, 441–457.
• Köksal, O. (2011). Bir kültürel liderlik paradoksu: Paternalizm. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 101-122.
• Macit, G. (2010). İletişim tarzları üzerinde kültürel değerlerin etkisi: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi öğrencileri üzerinde bir araştırma (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Mcwhirter, B. T. (1997). Loneliness, learned resourcefulness, and self-esteem in college students. Journal Of Counseling and Development, 75(6), 460-469.
• Mutlu, A. (2010). Hemşirelere göre yönetici hemşirelerin paternalistik davranış örüntülerinin hasta bakımı ile ilgili görevlerine yansıması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Ngai F. W., Chan S. W. C., & Ip, W. Y. (2009). The effects of a childbirth psychoeducation program on learned resourcefulness, material role competence and perinatal depression: A quasi-experiment. International Journal Of Nursing Studies, 46, 1298-1306.
• Öztürk, S. (2006). The Relationship Between Learned Resourcefulness And Conflict Behaviors (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Paşa, S. F. (2000). Türkiye Ortamında Liderlik Özellikleri. İçinde Z. Aycan (ed.), Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye’de Yönetim, Liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları (ss. 201-225). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Paşa, S. F., Kabasakal, H., & Bodur, M. (2001). Society, organizations, and leadership in Turkey. Applied Psychology: An International Review, 50(4), 559-589.
• Pedavic, I., & Earnest, W. R. (1994). Paternalism as a component of managerial strategy. Social Science Journal, 31(4), 389-405.
• Pellegrini, E. K. & Scandura, T. A. (2008). Paternalistic leadership: A review and agenda for future research. Journal of Management, 34(3), 566-593.
• Pellegrini, E. K., Scandura, T. A., & Jayaraman, V. (2010). Cross-cultural generalizability of paternalistic leadership: an expansion of leader– member exchange theory. Group & Organization Management, 35(4), 391-420.
• Rosenbaum, M. (1980). A schedule for assessing self-control behaviors: Preliminary findings. Behavioral Therapy, 11, 109-121.
• Rosenbaum, M., & Plamenta, R. (1998). Preference for local or general anesthesia, coping dispositions, learned resourcefulness and coping with surgery. Psychology and Health, 13, 823-845.
• Sae-Han, C. (2002). Effects of depression on learned resourcefulness and prenatal self- care practices ın pregnant women with and without HIV seropositivity ın Thailand (Unpublished Doctoral Dissertation). Case Western Reserve University.
• Sargut, S. (2001). Kültürlerarası Farklılaşma ve Yönetim. Ankara: İmge Kitabevi.
• Taşçı, A. D., Özer, F. G., & Koştu, N. (2007). Pamukkale üniversitesi hastanesinde çalışan hemşirelerin stresle baş etme stratejilerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(2), 41-48.
• Tuncer, G. (2005). The self in family context and traditional family values on attitudes toward paternalistic leadership style (Unpublished Master’s Thesis). Koç Unıversıty Graduate School of Social Sciences and Humanities, İstanbul.
• Tutar, H. (2007). Örgütsel eylemsizliği açıklama aracı olarak öğrenilmiş çaresizlik. İş, Güç, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 9(4), 142-161.
• Türkel Y. D., & Tezer E. (2008). Parenting styles and learned resourcefulness of Turkish adolescents. Adolescence, 43(169), 143-152.
• Uslu, T., & Çam, E. M. (2010). Türkiye’deki hizmet sektöründe bilgi iletişimi: Uzaktan sağlık, destek ve eğitimde saha/vaka çalışmaları. Uluslararası 8. Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi Bildirileri, İstanbul.
• Yalçın, Ö. M. (2007). Kendini denetleme becerileri eğitiminin üniversite öğrencilerinin öğrenilmiş güçlülük düzeyine etkisi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Samsun.
• Yetim, N., & Yetim, Ü. (2006). The cultural orientations of entrepreneurs and employees’ job satisfaction: The Turkish small and medium sized enterprises (smes) case. Social Indicators Research, 77(2), 257-286.
• Yıldırım, A., Hacıhasanoğlu, R., & Karakurt, P. (2007). Hemşirelerin stresle başa çıkmada bilişsel stratejileri kullanma düzeylerinin ve etkileyen faktörlerin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 10(4), 21-29.
• Yürür, Ş. (2011). Öğrenilmiş güçlülük, kıdem ve medeni durumun duygusal tükenmedeki rolü: Kaynakların korunması teorisi kapsamında bir analiz. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 107-126.
• Yürür, S., & Keser, A. (2010). Öğrenilmiş güçlülük: Öğretmenler üzerinde bir uygulama. Çalışma İlişkileri Dergisi, 1(1), 59-70.
• Wasti, S. A. (2000). Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bir Bakış. İçinde Z. Aycan (ed.), Akademisyenler ve Profesyoneller Bakış Açısıyla Türkiye’de Yönetim, Liderlik Ve İnsan Kaynakları Uygulamaları (ss. 201-225). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Zauszniewski, J. A., Picot, S. J., Roberts, B. L., Debanne, S. M., & Wykle, M. L. (2005). Predictors of resourcefulness in African American women. Journal of Aging And Health, 17(5), 609-632.
• Zhang, X. (2009). Trade unions under the modernization of paternalist rule in China. The Journal Of Labor And Society, 12, 193-218.