THE GENERAL VIEW ON THE FISCAL POLICIES IMPLEMENTED IN TURKEY AT 2008 GLOBAL ECONOMIC CRISES AND LATER ON

Yıl 2015, Cilt: 11 Sayı: 26, 171 - 194, 01.09.2015

Dilek Göze Kaya Ayşe Durgun Kaygısız

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2015.11.26.917

Cited By: 5

Öz

2008 crisis, because almost all of the capitalist system is in it, the world economy in 2008 is considered as the world’s first global crisis. During the global crisis, which included many countries with their importance poses that how countries follow a policy is very important. Evidentially, in the first instance USA and many other countries ,although they admitted to the monetary policy, saw the starting poing as a fiscal crisis and have intervered in this area.This study aims at assessing how the global crisis in 2008 affected the fiscal policies implemented in Turkey and what side effects occurred on budget figures. In this process, primarily the causes of the 2008 global crisis and the emergence process are discussed. Then the general fiscal policies implemented in Turkey after the crisis were examined and the study is completed with an anlysis of the effects of these fiscal policies on budget

Anahtar Kelimeler

2008 Global Crisis, Economic Policies, Fiscal Policies, Turkey

2008 KÜRESEL KRİZİ VE SONRASINDA TÜRKİYE’DE UYGULANAN MALİYE POLİTİKALARINA GENEL BİR BAKIŞ

Öz

2008 krizi, dünya ekonomilerinin neredeyse tamamının kapitalist sistemin içinde olması nedeniyle dünyanın ilk küresel krizi olarak değerlendirilmektedir. Birçok ekonomiyi içene dâhil eden küresel kriz ve sonrasında, ülkelerin nasıl bir politika izleyecekleri önem arz etmektedir. Görülen o ki başta ABD olmak üzere diğer birçok ülke öncelikli olarak para politikasına başvurmuş olmasına rağmen, krizin çıkış noktasını maliye politikası olarak görmüş ve bu alanda müdahalelerde bulunmuştur. Bu çalışma 2008 küresel krizi ve Türkiye’deki maliye politikalarına yansımasını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Bu süreçte öncelikle 2008 küresel krizinin nedenleri ve ortaya çıkış süreci ele alınmıştır. Sonrasında ise genel olarak kriz sonrası uygulanan maliye politikaları anlatılarak, Türkiye’de ki maliye politikaları irdelenmiş ve çalışma tamamlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

2008 Küresel Krizi, Ekonomi Politikaları, Maliye Politikaları, Türkiye

Kaynakça

• Akgül Yılmaz, G. (2013). Türkiye’de 2008-2009 krizinde uygulanan genişletici vergi politikasının üretim üzerindeki etkileri. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 34(1), 213-228.
• Akyol, S. (2014). Finansal kriz ve maliye politikası: avrupa birliğine üye balkan ülkeleri üzerine bir değerlendirme. Finans Politik-Ekonomik Yorumlar Dergisi, 51(597), 45-60.
• Aydoğuş, O. (2009). 2008-09(?) Küresel krizi’nden geçerken türkiye ekonomisi üzerine bazı gözlem ve değerlendirmeler. TİSK Akademi, 2(4), 26-50.
• Aysan, A. F., & Ulu M. F. (2013). Küresel kriz, iktisat tarihi ve makro iktisat metodolojisi açısından bir kazanç olabilir mi? İktisat ve Toplum Dergisi, 30, 5-10.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler 2006 Yılı Raporu (2006). IMF gözetiminde on uzun yıl, 1998- 2008: farklı hükümetler. Tek siyaset. http://www.emo.org.tr/ekler/22ed7eafe03b631_ ek.pdf?tipi=36&turu=X&sube=0
• Bajara, P., & Chu C. S. & Park M. (2008). An emprical model of subprime mortgage default from 2000 yo 2007. NBER Working Paper 14625 December. http://www.nber.org
• Blanchard O., & Dell Ariccia, M.P.(2010). Rethinking macro economic policy. IMF Staff Position Note.
• Bocutoğlu, E., & Ekinci A. (2009). Genel teori, küresel krizler ve yeniden maliye politikası. Maliye Dergisi, (156), 66-82.
• BUMKO. (2014) İlgili yılların bütçe gerekçeleri ve orta vadeli planları. Erişim Tarihi: 12.12.2014, http://www.bumko.gov.tr/TR,54/butce-gerekcesi.html
• Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü. (2014) İlgili yılların bütçe gerekçeleri ve orta vadeli planları. Erişim tarihi: 12.12.2014. http://www.bumko.gov.tr/TR,54/butce-gerekcesi. html
• Çınar B., Erdoğan Ö., & Gürgür, T. (2010). Tandoğan polat, ekonomi notları: küresel kriz ve politika uygulamaları. TCMB, 2010-12.
• Economics Online. (2014). The Public Sector. Erişim tarihi: 25.03.2014, http://www. economicsonline.co.uk/Global_economics/Fiscal_policy_government_spending.html
• Economics Online. Fiscal policy, government spending. Erişim Tarihi: 25.03.2014, http://www. economicsonline.co.uk/Global_economics/Fiscal_policy_government_spending.html
• Eğilmez M. (2014). Enflasyon, faiz ve Taylor kuralı. Erişim Tarihi: 20.01.2014, http://www. mahfiegilmez.com/2013/11/enflasyon-faiz-ve-taylor-kural.html
• Eğilmez, M. (2008). Küresel finans krizi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eğilmez, M. (2012). Kolay ekonomi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Eğilmez, M., (2013). Küresel krizin neresindeyiz?. Kendime yazılar. Erişim Tarihi: 20.01.2014, http://www.mahfiegilmez.com/search?q=k%C3%BCresel+kriz
• Engin, Ediz. Yeşiltepe Ebru. (2009). Global ekonomik krizin gölgesinde Türkiye’nin Maastricht Kriterlerine uyumu. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 1(2), 23-39.
• Erdönmez P. A. (2009). Küresel kriz ve ülkeler tarafından alınan önlemler kronolojisi. Bankacılar Dergisi, (68), 85-101.
• Ertuna Özer. (2008). Dünya ekonomik krizi ve Türkiye’nin durumu. Erişim Tarihi: 15.01.2015, http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/256/3.pdf
• Galbraith, J. K. (1993). A short history of financial euphoria, whittle boks. İçinde Ö. Ertuna (akt.) Dünya Ekonomik Krizi ve Türkiye’nin Durumu (2008). MUFAD, 26-29.
• Gelir İdaresi Başkanlığı. (2009). 5811 sayılı bazı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması hakkında kanun uygulaması. gelir yönetimi daire başkanlığı III. yayın, No: 77. Erişim tarihi: 12.12.2014, http://www.gib.gov.tr/fileadmin/beyannamerehberi/5811MilliEkono mi.pdf>.
• Goodhart, C. A. E. (2008). The background to the 2007 financial crisis. Springer-Verlag Forum, 331-346.
• Göçer, İ. (2012).2008 Küresel ekonomik krizin nedenleri ve seçilmiş ülke ekonomilerine etkileri: Ekonometrik bir analiz. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, (17), 18- 37.
• Göker, Z. (2014). Küresel kriz sonrası maliye politikalarında değişim ve mali tuzak risk. Çalışma ve Toplum Dergisi, 40, 103-116.
• Hemmelgarn T., & G. Nicodeme. (2010). The 2008 financial crisis and taxation policy. Cesıfo Workıng Paper No: 2932, Category 1: Public Fınance,1-41.
• IMF. (2015). World economic outlook. Erişim Tarihi: 13.03.2015, https://www.imf.org/ data#global
• IMF. (2001). Sweeden selected ıssues-the role of government. IMF country report no: 01/169, September. Erişim Tarihi: 25.03.2014, http://www.imf.org/external/pubs/ft/scr/2001/ cr01169.pdf
• Kalkınma Bakanlığı. (2014). İlgili yılların yıllık programları. Erişim Tarihi: 12.12.2014, http:// www.kalkinma.gov.tr/Pages/YillikProgramlar.aspx
• Karaca C. (2014). Uygulanan para ve maliye politikaları açısından geçmiş krizler ve 2008 küresel ekonomik krizinin karşılaştırmalı analizi. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(1), 263-286.
• Karakurt A. (2010). Küresel kriz ortamında yatırım teşvikleri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(2), 143-164.
• Karakurt, B., & Akdemir, T. (2010). Kurallı maliye politikası: Türkiye’de kurallı maliye politikası örnekleri. Maliye Dergisi, 158, 226-262.
• Karakurt, B. (2010). Küresel mali krizi önlemede maliye politikasının rolü ve Türkiye’nin krize maliye politikası cevabı. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 2(2), 167-195.
• Karshenas, M. (2009). The impact of the global financial and economic crisis on LDC economies. Erişim tarihi: 15.11.2014, http://www.unohrlls.org/UserFiles/File/Elle%20 Wang%20Uploads/UNLDC2.pdf
• Kibrtiçioğlu, A. (2011). The components and complexity of the global economic crisis of 2006- 2011. MPRA paper no: 33515. Posted 19. September, 1-8. Erişim Tarihi: 25.02.2015, http:77mpra.ob.uni-muenchen.de/33515
• Maliye Bakanlığı. (2014). 2015 yılı bütçe sunuş konuşması. Erişim tarihi:12.12.2014, http:// www.maliye.gov.tr/KonusmaSunumlari/SunumMerkezi/index.html?ktp=2015YBSK
• Maliye Bakanlığından: Tahsilat Genel Tebliği, Seri: B, Sıra No:4, Resmî Gazete, Sayı:27039, 30/10/2008, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2008/10/20081030-4.htm
• Merkez Bankası. (2014). 2015 yılı bütçe sunuş konuşması. Erişim Tarihi: 12.12.2014, http:// www.maliye.gov.tr/KonusmaSunumlari/SunumMerkezi/index.html?ktp=2015YBSK
• Minsks, H. P. (2013). İstikrarsız bir ekonominin istikrarı. Ankara: Efil Yayınları.
• Mutlu, A., & Polat E.. (2012). 2007 Küresel finansal krizin Türkiye’nin maliye politikalarına yansıması. Turgut Özal Uluslararası ve Siyaset Kongresi II. Malatya.
• Orlowski L. T. (2008). Stages of the 2007/2008 Global financial crisis: Is there a wandering asset-price bubble? Economic Discussion Paper Nr. 2008-43 | December 18. http:// www.economics-ejournal.org/economics/discussionpapers/2008-43.
• Önder, İzzettin. (2009). Küresel kriz ve Türkiye ekonomisi. Muhasebe ve Finansman Dergisi. http://journal.mufad.org.tr/attachments/article/238/2.pdf
• Öz, S. (2012). Küresel kriz ve maliye politikası. TÜSİAD Ekonomik Araştırma Forumu Politika Notu 12–08.
• Öztürk S. & Gövdere B. (2010). Küresel finansal kriz ve Türkiye ekonomisine etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 377-397.
• Perelman, M .(2008). Kriz hakkında nasıl düşünülmeli. Neoliberalizm ve kriz. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Sönmez, C. (2009). Küresel krizin çıkış kaynağı: Mortgage kredileri. İçinde. S. Uzunoğlu (Ed.). Güncel Ekonomik Sorunlar: Global Kriz İstanbul. (ss. 79-95). Literatür Yayınları.
• Stein, J. L. (2011). The diversity of debt crises in Europe. Cato Journal, 31(2). Erişim Tarihi: 04.11.2013, http://www.cato.org/pubs/journal/cj31n2/cj31n2-2.pdf
• Susam N, (2009). Türkiye’de uygulanan maliye politikaları 1923-2008. İstanbul: Derin Yayınları.
• Susam N., & Bakkal, U. (2008). Kriz süreci makro değişkenleri ve 2009 bütçe büyüklüklerini nasıl etkileyecek? Maliye Dergisi, 155, 72-88.
• Şamiloğlu, F. (2001). Türkiye’nin güçlü ekonomiye geçiş programı üzerine bir değerlendirme. Mali Çözüm Dergisi, İSMMMO, 55, 84-93.
• Şanlıoğlu Ö., & Bilginoğlu, M. A. (2010). Euro bölgesi’nde yaşanan mali sorunlar ve maliye politikalarında uyum arayışları. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35, 149-173.
• Şimşek H. A., & ALTAY, A. (2009). Küresel kriz ortamında türkiye’de maliye politikalarını değerlendirilmesi. Ekonomik Yorumlar, 46(528), 11-24.
• Şimşek, A., & Bekar Günay, A. (2008). Kurallı maliye politikası: seçilmiş ülke örnekleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Derneği (SOBİAD) Yönetim ve Ekonomi Bilimleri Konferansı (Yebko).
• T.C. Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı. (2010). Kamu borç yönetimi raporu.
• TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı. (2014). Kamu finansmanı istatistikleri. Erişim Tarihi: 31.03.2014, http://hazine.gov.tr/default.aspx?nsw=EilDPQez15w=-H7deC+LxBI8=& mid=59&cid=12&nm=33
• TC Başbakanlık Hazine Müsteşarlığı. (2015). Kamu finansmanı istatistikleri. Erişim Tarihi
• Sayfasi?mid=59&cid=12 https://www.hazine.gov.tr/tr-TR/Istatistik-Sunum
• Tabb, W. K. (2008). ABD kapitalizminin finansal krizi. Neoliberalizm ve kriz. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Togan, S. (2009). Küresel kriz ve türkiye. TİSK Akademi, 4, 6-26.
• Tokucu, E. (2010). Kriz ve para politikaları: Para politikalarının başarısızlığı üzerine. ekonomik yaklaşım. Ekonomik Yaklaşım, 21(76), 31-54.
• Turan S. (2009). 30.09.2009 tarihine kadar indirimli KDV Ve ÖTV oranı uygulanacak mallar, alomaliye. Erişim Tarihi: 11.11.2014, http://www.alomaliye.com/2009/suleyman_ turan_indirimli_2206.htm
• Turhan, S. (2002). İktisadî istikrar ve vergi politikası uygulamasına ilişkin sorunlar. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 59-86.
• Uzay N. (2002). Kamu büyüklüğü ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye örneği (1970-1999). Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19, 151- 172.
• Uzunoğlu, S. (2009). Global kriz: Ne zaman ve nasıl sona erecek?. TİSK Akademi. 4, 80-90.
• Yeldan, E. (2010). Ekonomi politik. Erişim Tarihi: 04.11.2014, http://yeldane.bilkent.edu.tr/ Yeldan254_17Mar10.pdf
• Weaver, K. (2008). The sub-prime mortgage crisis: A synopsis, global securitisation and structured finance. Deutsche Bank.
• Sayılı Kanun. Gelir vergisi kanunu. R.Gazete Tarih: 06/01/1961. Sayı: 10700.
• Sayılı Kanun. Sosyal sigortalar ve genel sağlık sigortası kanunu. R.Gazete Tarih: 16/6/2006. Sayı: 26200. Tertip: 5. Cilt: 45.
• Sayılı Kanun. Kurumlar vergisi kanunu. R.Gazete Tarih: 21/6/2006. Sayı: 26205. Tertip: 5. Cilt: 45.
• Sayılı Kanun. İş kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun. R.Gazete Tarih: 26/05/2008. Sayı: 26887.
• Sayılı Kanun. bazı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması hakkında kanun. Kabul Tarihi: 13/11/2008.
• Sayılı Kanuna İlişkin Tebliğ. Bazı varlıkların milli ekonomiye kazandırılması hakkında kanuna ilişkin genel tebliğ. R. Gazete Tarih: 07/04/2011. Sayı: 27898.
• Sayılı Kanun. Bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun. R.Gazete Tarih: 28/2/2009 (Mükerrer). Sayı: 27155. Tertip: 5. Cilt: 48.
• Saylı Kanun. Gelir vergisi kanunu ve bazı kanunlarda değişiklik yapılması hakkında kanun. R. Gazete Tarih: 03/07/2009. Sayı: 27277.
• Yatırımlarda devlet yardımları hakkında bakanlar kurulu kararı. R. Gazete, Sayı: 2009/15199. 16.07.2009.
• Aktif işgücü programlarının güçlendirilmesini R. Gazete. Sayı: 2009/15199. 16.07.2009.
• /12143 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. Mal ve hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranlarının tespitine ilişkin karar. R.Gazete Tarih: 30/05/2007. Sayı: 26537
• /13033 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. Mal ve hizmetlere uygulanacak katma değer vergisi oranlarının tespitine ilişkin karar. R.Gazete Tarih: 30/12/2007. Sayı: 26742.
• /3 sayılı Başbakanlık Genelgesi. Kayıt dışı ekonomiyle mücadele stratejisi eylem planı 2008-2010. Gelir İdaresi Başkanlığı. R. Gazete. Sayı: 27132.
• /14802 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 13/3/2009 Tarihli ve 2009/14802 sayılı kararnamenin eki- bazı mallara uygulanacak katma değer vergisi ile özel tüketim vergisi oranlarının belirlenmesine ilişkin ekli karar. R.Gazete Tarih: 16/03/2009. Sayı: 27171.
• /15081 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı. Bazı mallara uygulanacak katma değer vergisi ile özel tüketim vergisi oranlarının belirlenmesine dair karar. R.Gazete Tarih: 16/09/2009. Sayı: 27260 (Mükerrer).
• /15197 Sayılı Bakanlar Kurulu Kararı, Kredi garanti kurumlarına sağlanacak hazine desteğine ilişkin usul ve esaslar hakkında bakanlar kurulu kararı. R. Gazete. Tarih:15/07/2009. Sayı: Sayı: 27289.