KAMU HARCAMALARI VE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ NEDENSELLİK: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Recep Ulucak; Zübeyde Şentürk Ulucak

doi:10.17130/ijmeb.2014.10.23.510

THE CAUSALITY BETWEEN PUBLIC EXPENDITURE AND ECONOMIC GROWTH: THE CASE OF TURKEY

Yıl 2014, Cilt: 10 Sayı: 23, 81 - 98, 01.09.2014

Recep Ulucak Zübeyde Şentürk Ulucak

https://doi.org/10.17130/ijmeb.2014.10.23.510

Cited By: 13

Öz

With improvement of economic growth theories as well as the direction of relations the causality between public expenditure and economic growth has been a matter of debate and research. The direction of casuality in question has subjected to many analyses. In this study, however, Hacker-Hatemi J bootstrarp casuality analysis, which is new comparing other analyses and claimed that it gives more healthy results, has been used, and for Turkey 19502011 period has been tested. However, emprically, any casuality relation couldn’t find

Anahtar Kelimeler

Wagner Law, Public Expenditure, Economic Growth, Hacker-Hatemi J Bootstrap Causality Test.

Kaynakça

Afzal, M., & Qaisar A. (2010). Wagner’s law in Pakistan: Another look. Journal of Economics and International Finance, 2(1), 012-019.
Akçoraoğlu, A. (1999). Kamu harcamaları, kamu gelirleri ve keynesci politikalar: Bir nedensellik analizi. Gazi Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 51-65.
Aktan, C., & Dileyici, D. (2004). Genel olarak altyapı hizmetleri. Erişim Tarihi: 15.02.2013. http://www.canaktan.org/ekonomi/altyapi-ekon/genel-olarak.htm
Altay, A. (2000). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Yayınlanmamış Doçentlik Tezi, DEÜ-İzmir.
Altay, N. O., & Altın, O. (2008). Türkiye’de kamu harcamalarının ekonomik büyüme ve yatırımlar üzerine etkilerinin analizi. Ege Akademik Bakış Dergisi, 8(1), 267-285.
Altunç, Ö. F. (2011). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye’ye ilişkin ampirik kanıtlar. Yönetim Ve Ekonomi, 18(2), 145-157.
Aras, O. N. (2000). Türkiye’nin kalkınma sorunu ve çözüm noktasında özel finans kurumları. Journal of Qafqaz University, 3(1).
Arısoy, İ. (2005). Wagner ve Keynes hipotezleri çerçevesinde Türkiye’de kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 63-80.
Artan, S., & Berber, M. (2004). Kamu kesimi büyüklüğü ve ekonomik büyüme ilişkisi: Çoklu ko-entegrasyon analizi. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2).
Aytaç, D., & Güran, M. (2010). Türkiye’de kamu sektörü büyüklüğü ve ekonomik büyüme ilişkisinin ampirik analizi. Sosyo Ekonomi, 6(13), Temmuz Aralık.
Bağdıgen, M., & Çetintaş, H. (2003). Causality between Public Expenditure and Economic Growth: The Turkish Case. Journal of Economic and Social Research, 6, 53-72.
Bağdigen, M., & Beşer, B. (2009). Ekonomik büyüme ile kamu harcamaları arasındaki nedensellik ilişkisinin Wagner tezi kapsamında bir analizi: Türkiye örneği. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(9), 1-17.
Bakırtaş, İ. (2003). Kamu harcamalarının temel makroekonomik göstergelerle ilişkisi ve nedenselliği (1983-2000 Türkiye örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 41-66.
Barro, R. (1990). Goverment spending in a sample model for endogenous growth. Journal of Political Economy, 98, 103-124.
Başar, S., Aksu H., Temurlenk S., & Polat, Ö. (2009). Türkiye’de kamu harcamaları ve büyüme ilişkisi: sınır testi yaklaşımı. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 301-314.
Berber, M. (2003). Türkiye’de özel ve kamu sektörü yatırım harcamaları ekonomik büyüme ilişkisi. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 18, 58-70.
Bird, R. M. (1971). Wagner’s “law” of expanding state activity. Public Finance, 26, 1-26.
Çavuşoğlu, A. T. (2005). Testing the validity of Wagner’s law in Turkey: The bounds testing approach. AÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 60(1), 73-87.
Demirbaş, S. (1999). Cointegration analysis - causality testing and Wagner’s law: the case of Turkey 1950-1990. University of Leicster Discussion Papers, 99/2, Erişim Tarihi: 18.02.2013 www.le.ac.uk/economics/research/ RePEc/lec/leecon/econ99-3.pdf
Dollery B., & Singh, S. (1998). A note on the empirical analysis of Wagner’s law. Economic Analysis & Policy, 28(2), 245-257.
Fölster, S., & Henrekson, M. (1999). Growth and the public sector: A critique of the critics. European Journal of Political Economy, 15, 337–358.
Halıcıoğlu, F. (2003). Testing Wagner’s law for Turkey, 1960-2000. Review of Middle East Economics and Finance, 1(2), 129-140.
Gacaner, A. (2005). Türkiye açısından Wagner kanunu’nun geçerliliğinin analizi. D.E.Ü.İ.İ.B.F. Dergisi, 20(1), 103-122.
Goffman, I. J. (1968). On the empirical testing of Wagner’s law: A technical note. Public Finance/Finances Publiques, 3 (3), 359–364.
Goffman, I. J., & Mahar, D. J. (1971). The growth of public expenditures in selected developing nations: Six Caribbean countries. Public Finance/Finances Publiques, 26 (1), 57–74.
Gupta, S. P. (1967). Public expenditure and economic growth: A time series analysis. Public Finance/Finances Publiques, 22 (4), 423–461.
Gül, E., & Yavuz, H. (2011). Türkiye’de kamu harcamaları ile ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ilişkisi:1963-2008 dönemi. Maliye Dergisi, 160, Ocak –Haziran.
Günaydın, İ. (2000). Türkiye için Wagner ve Keynes hipotezlerinin testi. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 15(175), 70-86.
Hall, R. E., & Jones, C. I. (1999). Why do some countries produce so much more output per worker than others?. Quarterly Journal of Economics, 114(1), 83-116.
Hatemi, J. A. (2003). A new method to choose optimal lag order in stable and unstable var models. Applied Economics Letters, 10(3), 135-137.
Hacker R. S., & Hatemi, J. A. (2006). Tests for causality between integrated variables using asymptotic and bootstrap distributions: theory and application. Applied Economics, 38, 1489-1500.
Hızarcı, B. (2007). Kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisinin Wagner kanunu ile analizi: Türkiye örneği. Zonguldak, Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Işık, N., & Alagöz, M. (2005). Kamu harcamaları ve büyüme arasındaki ilişki. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 24(1), 63-75.
İnanç, H., Güner, Ü., & Sarısoy, S. (2006). Eğitimin ekonomik büyüme ve kalkınma üzerindeki etkileri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, I(2), 59 – 70.
Kanca, O. C. (2011). Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi 1980-2008 (ampirik bir çalışma). Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 25(1), 75- 92.
Kar, M., & Taban, S. (2003). Kamu harcama çeşitlerinin ekonomik büyüme üzerine etkileri. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(3), 145-169.
Kaya, E. (2006). Kamu harcamalarının büyüme üzerindeki etkileri. Balıkesir, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Krzyzaniak, M. (1974). Government expenditures, the revenue constraint,and Wagner’s law the case of Turkey. Growth & Change, 5(2), 13-19
Lee, J., & Strazicich, M. C. (2003). Minimum lagrange multiplier unit root test with two structural breaks. The Review of Economics and Statistic, 85 (4), 1082-1089.
Mann, A. J. (1980). Wagner’s law: An econometric test for Mexico, 1925–1976. National Tax Journal, 33(2), 189-201.
Mohammadi H., Cak, M., & Cak, D. (2008). Wagner hypothesis: New evidence from Turkey using the bound testing approach. Journal of Economic Studies, 35(1), 94-06.
Musgrave, R. A. (1969). Fiscal systems, London :Yale University Press.
Önder, İ. (1974). Türkiye’de kamu harcamalarının seyri: 1927-1967, İstanbul Üniversitesi Yayınları, No: 1925.
Peacock, A. T., & Wiseman, J. (1961). The growth of public expenditure in the United Kingdom, Princeton: Princeton University Press.
Perron, P. (1989). The great crash, the oil price shock, and the unit root hypothesis. Econometrica, 57(6), 1361-1401.
Pryor, F. L. (1968). Public expenditure in communist and capitalist nations, London: George Allen and Unwin.
Romer, D. (2006). Advanced macroeconomics, The McGraw-Hill.
Sarı, R. (2003). Kamu harcamalarının Dünyada ve Türkiye’deki gelişimi ve Türkiye’de ulusal gelir ile ilişkisi. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 18(209), 25-38.
Selen, U., & Eryiğit, K. (2009). Yapısal kırılmaların varlığında, Wagner kanunu Türkiye için geçerli mi?. Maliye Dergisi,156, Ocak-Haziran 2009.
Slemrod, J. (1995). What do cross-country studies teach about government involvement, prosperity, and economic growth?. Brookings Papers on Economic Activity, 2(1), 373– 431.
Şahinöz, A. (1999). Maliye politikaları ve ekonomik istikrar. İktisat İşletme ve Finans, 14(154), 62-73.
Şimşek, M. (2004). Türkiye’de kamu harcamaları ve ekonomik büyüme. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 18(1), 37 – 52.
Tan, B. K., Merter, M., & Özdemir, Z. A. (2010). Kamu yatırımları ve ekonomik büyüme ilişkisine bir bakış: Türkiye, 1969-2003. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 25(1), 25-39.
Taban, S. (2006). Türkiye’de sağlık ve ekonomik büyüme ilişkisi: Nedensellik testi. Sosyo Ekonomi, 2(4), 31-47.
Taşseven, Ö. (2000). The Wagner’s law: time series evidence for Turkey, 1960-1998. Ankara ODTÜ Sosyal bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
Taşseven, Ö. (2011). The Wagner’s law: Time series evidence for Turkey, 1960-2006. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 12(2), 304-316.
Terzi, H. (1998). Kamu harcamaları ve ekonomik kalkınma ilişkisi üzerine ekonometrik bir inceleme. İktisat İşletme ve Finans, 13(142), 67-77.
Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of Econometrics, 66, 225-250.
Ulutürk, S. (2001). Kamu harcamalarının ekonomik büyüme üzerine etkisi. Akdeniz Üniversitesi İİBF Dergisi, 1, 131 – 139.
Uysal, D., & Mucuk, M. (2009). Türkiye ekonomisinde kamu harcamaları ve ekonomik büyüme ilişkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 46(527).
Uzay, N. (2002). Kamu büyüklüğü ve ekonomik büyüme üzerindeki etkileri: Türkiye örneği. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 19, 151 – 172.
Yamak, R., & Zengin, A. (1997). Kalman filtre yöntemi ve Wagner yasası: Türkiye örneği, 1950-1994. İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 133, 32-42.
Yamak, N., & Küçükkale, Y. (1997). Türkiye’de kamu harcamaları ekonomik büyüme ilişkisi. İktisat İşletme ve Finans Dergisi, 12(131), 5 – 14.
Yetkiner, İ. H. (2006). Sağlık ile büyüme. Ege Akademik Bakış, 6(2), 83-91.
Yıldırım, E., & Kesikoğlu, F. (2012). İthalat-ihracat-döviz kuru bağımlılığı: Bootstrap ile düzeltilmiş nedensellik testi uygulaması. Ege Akademik Bakış, 12(2), 137-148.
Yılmaz, Ö., & Kaya, V. (2008). Bölgesel kamu harcamaları ve bölgesel ekonomik büyüme ilişkisi: Türkiye için panel veri analizi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(2).
Yüksel, C., & Songur, M. (2011). Kamu harcamalarının bileşenleri ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki: ampirik bir analiz (1980-2010). Maliye Dergisi, 161, Temmuz –Aralık. EK 1
Lee-Strazicich Birim Kök Testinin Matematiksel Gösterimi Lee ve Strazicich bu sorunu gidermek için Schmidt ve Phillips (1992) tarafından
literatüre kazandırılan minimum Lagrange çarpanları (LM) birim kök testini genişletmişlerdir.
LM testinde sıfır hipotezi kırılmalar dikkate alınarak oluşturulabilmektedir. Ayrıca düzeyde ve
trendde olmak üzere iki yapısal kırılma içsel olarak belirlenir. Böylece yapısal değişmelerin
sayısını ve tarihlerini ve bunların göz önünde bulundurularak serinin birim kök içerip
içermediğini daha sağlıklı bir şekilde elde edebiliriz. LM birim kök testinin teorik işleyiş süreci
ise aşağıda gösterildiği gibidir (Lee and Strazicich, 2003, p. 1082-1084): yt= dZt+et 'Z+et et= bet11+ ft (4.19) -t1+
Zt dışsal değişkenler vektörünü f ise iidN 0v t ise iidN 0v
( , ) özelliğine sahip hataları
göstermektedir. Peron (1989) oluşturduğu A, B, ve C modellerinden hareketle düzeydeki
iki değişme şu şekilde oluşturulur: Zt=6
t D Dt2@ tanımlanır ve t$ TBj+ 1 iken Djt=
(j=1,2) diğer durumlarda 0 yazılır. TBj bir kırılma olduğundaki zaman periyodunu
belirtir. Düzeyde ve trendde iki değişmenin dahil edildiği model ise şu şekilde oluşturulur: Zt= 6, ,t D D DT DT@ tanımlanır ve ,t1
durumlarda 0 yazılır. Veri üretme sürecinin sıfır hipotezi ^ TBj+ 1 için DTjt=
b=1h ve alternatif hipotez
^b11h altında kırılmaları tutarlı bir şekilde dikkate aldığı gözden kaçırılmamalıdır. Örneğin
aynı şeyin model C içinde uygulanabileceğine dikkat edilmekle birlikte b değerine bağlı olan model A için, ,t1 t TBj diğer :0 H yt=
n0+d B11+d B2+yt1+vt1t (4.20)
+d B2+yt1+vt1t (4.20) -t1t
+yt1+vt1t (4.20) :A H yt=
n1+ ++dDt1t1t+dDt2t2t+vt2t (4.21) yt
Dt1t+dDt2t2t+vt2t (4.21)
Dt2t+vt2t (4.21) vt1 ve vt2 durağan hata terimlerini; t= TBJ+ 1 için Bjt= 1 (J= 1,2) ve diğer
durumlarda sıfır ve d=
denkleme, DTjt dönemleri (4.21) numaralı denkleme dahil edilir. (4.20) numaralı denklem Bjt
kukla değişkenlerini içerir. Peron (1989) sıfır hipotezi altında kırılmalar için test istatistiğinin
asimptotik dağılımının sabit olduğunu sağlamlaştırmak için Bjt’nin dahil edilmesinin zorunlu
olduğunu göstermiştir.
( , )’ şeklindedir. Model C’de Djt dönemleri (4.20) numaralı
d d2’ şeklindedir. Model C’de Djt dönemleri (4.20) numaralı 12
İki kırılmalı LM birim kök istatistiği ise (4.22) numaralı denklem yardımıyla hesaplanır.
Dytt=d'DZtt+zst11t-t1tust11t +utt (4.22) yt
ust= -}x-Ztd,tt=2,.......T olarak tanımlanmakta ve du, D yt’nin D Zt’ ye u u
regrese edilmesinden elde edilen katsayıdır. ]
x,y1-Z1d ile hesaplanır ve bunlar sırasıyla
y ve Zt’nin ilk gözlemleridir. LM birim kök testi sıfır hipotezi altında kırılmaları dikkate u
alır ve sıfır hipotezi z= istatistik (z= u t
olarak, LM test istatistiği ise x= t-sıfır hipotezi için hesaplanan
ux= t-sıfır hipotezi için hesaplanan
) şeklinde tanımlanır.
İki kırılmalı LM birim kök testi kırılma noktalarını (TBj) içsel olarak belirlemek için grid
search taraması yapar.
LM=infx m (4.23) x=infx m m
Kırılma noktaları test istatistiklerinin minimum olduğu noktada belirlenir. Kritik değerler
Lee ve Strazicich’in (2003) oluşturduğu tablodan çıkarılır ve bu değerler kırılmanın yerine
göre değişmektedir. Kritik değerler kırılmanın yerine ( ) bağlı olduğu için hesaplanan kırılma
noktalarının denkleştirilmesinde kullanılır (Yavuz 2009, 1205). Hesaplanan test istatistiğinin
kritik değerden büyük ise yapısal kırılmalı birim kök üzerine kurulu sıfır hipotezi reddedilir.