VERGİ YÜKÜ VE MUTLULUK İLİŞKİSİNİN MEKÂNSAL EKONOMETRİK MODELLERLE ANALİZİ

Yıl 2020, Cilt: 16 Sayı: 4, 870 - 890, 31.12.2020

Anıl Eralp Serdar Şahin Yüksel Çağdaş

https://doi.org/10.17130/ijmeb.796533

Cited By: 2

Öz

Toplam kamu gelirleri içerisindeki payları dikkate alındığında, devletlerin ekonomik faaliyetlerinin finansmanına yönelik olarak kullandıkları en önemli gelir kaynağı vergilerdir. Devletler egemenlik güçleri gereği vergileri karşılıksız ve cebri nitelikte tahsil etmektedirler. Söz konusu cebir unsuru, doğal olarak vergi ödeyen yükümlüler üzerinde psikolojik bir baskı oluşturabilmekte ve bu baskı toplumu oluşturan bireylerin mutluluk düzeyi üzerinde belirleyici bir rol oynayabilmektedir. Dolayısıyla vergi politikaları ile amaçlanan etkilerin gerçekleştirilebilmesi ve bu doğrultuda vergiye karşı olumlu veya olumsuz anlamda oluşabilecek tepkilerin yönetilebilmesi için verginin sosyal ve psikolojik yönünün de dikkate alınması önem taşımaktadır. Bu bağlamda bireylere vergisel yükümlülükler doğru bir şekilde açıklandığında, yani toplumsal uzlaşı yoluyla vergisel yükümlüler oluşturulduğunda vergi toplumsal bir mutluluk kaynağı haline gelebilecektir. Ancak, bu durum toplum tarafından kabul edilebilir bir vergi yükü oranı ile doğrudan ilişkilidir. Bu çalışmada vergi yükünün mutluluk düzeyleri üzerindeki etkisi 2013 ve 2015 yılları için mekânsal ekonometrik modeller aracılığıyla Türkiye’de il düzeyinde araştırılmıştır. Tahmin edilen tüm modellerde vergi yükünün mutluluk düzeyi üzerinde negatif etkisi olduğu görülmüştür. Vergi yükünün hesaplama şeklinden bağımsız olarak; vergi yükü illerin mutluluk düzeylerini azaltmaktadır. Buna göre toplam vergi yükünün düşürülmesi ve kamusal hizmetlerin topluma açık bir şekilde anlatılması gerekliliği ortaya çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi Bilinci, Vergi Yükü, Mutluluk, Mekansal Ekonometri

ANALYSIS OF TAX BURDEN and HAPPINESS RELATIONSHIP with SPATIAL ECONOMETRIC MODELS

Öz

Considering their share in total public revenues, the most important source of income used by states for financing their economic activities are taxes. Due to their sovereign power, they collect taxes free of charge and compulsory. The algebra factor in taxation can naturally play a determining role on the level of happiness of a query on taxpayers. In this way, it helps the tax to transform the social and psychological aspects of the tax in order to realize the intended effects of tax policies and to manage the positive or negative reactions against the tax. When asked to be asked in this context, that is, through social consensus, information about taxpayers will become a source of social happiness. However, this is associated with a society-acceptable tax burden. This high tax burden impact on happiness of spatial econometric models for 2013 and 2015 were investigated life in Turkey. A negative effect of tax burden on happiness level was observed in all models estimated. Regardless of the calculation method of the tax burden; tax burden reduces the happiness levels of the provinces. Accordingly, it has emerged that the total tax burden should be reduced and public services should be clearly explained to the public.

Anahtar Kelimeler

Tax Awareness, Tax Burden, Happiness, Spatial Econometrics

Kaynakça

• Albanese, M., Bonasia, M., Napolitano, O., & Spagnolo, N. (2015). “Happiness, taxes and social provision: A note”, Economics Letters, Sayı: 135, ss.100-103.
• Akay, A., Bargain, O., Dolls, M., Neuman, D., Peichl, A., & Siegloch, S. (2012). “Income, Taxes and Happiness. Income Taxation and Well-Being”, IZA Discussion Paper, Sayı: 6999, ss.1-31.
• Aktan, C. C., Dileyici, D., & Saraç, Ö. (2002). Vergi, zulüm ve isyan. 1. Baskı, Ankara: Phoenix Yayınları.
• Aktan, C. C., Dileyici, D., & Saraç, Ö. (2006). Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi, İçinde: Vergilere Karşı Tepkiler ve Vergilerin Ahlaki ve Sosyo-Psikolojik Sınırları, Ed: C. Can Aktan, Dilek Dileyici, İstiklal Yaşar Vural, 1. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Anselin, L. (1988). Spatial Econometrics: Methods and Models, Kluwer Academic Publishers.
• Anselin, L., & Rey, S. (1991). Properties of Tests for Spatial Dependence in Linear Regression Models, Geographical Analysis, 23(2), ss.112-131.
• Anselin, L., Bera, A. K., Florax, R., & Yoon, M. J. (1996). Simple Diagnostic Tests for Spatial Dependence. Regional Science and Urban Economics, 26(1), 77-104.
• BM, Birleşmiş Milletler. (2020). World Happiness Report (WHR).
• Burridge, P. (1980). On the Cliff‐Ord Test For Spatial Correlation. Journal of the Royal Statistical Society: Series B (Methodological), 42(1), 107-108.
• Çağdaş, Y. (2020). Türkiye’de Toplam Vergi Yükünün OECD Ülkeleri ile Karşılaştırılması. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 81-96.
• Florax, R. J. G. M., Nijkamp, P., & Reggiani, A. (2001). A General Misspecification Test for Spatial Regression Models: Dependence, Heterogeneity and Nonlinearity. J Reg Sci, 41(2), 255-276.
• Elhorst, J. P. (2014). Spatial Econometrics: From Cross-Sectional Data to Spatial Panels. Heidelberg, Springer, 2014.
• Fischer, M. M., & Wang, J. (2011). Spatial Data Analysis: Models, Methods and Techniques. Springer Science & Business Media.
• Friedman, M., & Friedman, R. (1980). Free to Choose: A Personal Statement, Orlando, Harcourt Brace Jovanovich.
• Hendry, D. F. (1995). Dynamic Econometrics, New York: Oxford University Press.
• Hill, J. E. (2016). Adam Smith’s Equality and the Pursuit of Happiness, Milton, Massachusetts, USA: Palgrave Macmillan.
• Hutchinson, T., Ahmed, I., & Buryi, P. (2017). Impact of Income Tax on Happiness: Evidence from the United States. Applied Economics Letters, 24(18), 1277-1279.
• Karabulut, G. (2017). Mutluluk ve İktisat, İstanbul: Derin Yayınları.
• Kılıçarslan, H., & Yavan, S. (2017). Türkiye'de Vergi Yükünün Değerlendirilmesi: OECD Ülkeleri ile Karşılaştırma, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dersisi, 13(2), 33-51.
• LeSage, J. P. (2008). An Introduction to Spatial Econometrics. Revue d'économie industrielle, 123 (3), 2008, ss.19-44.
• Lubian, D., & Zarri, L. (2011). Happiness and Tax Morale: An Empirical Analysis. Journal of Economic Behavior & Organization, 80(1), 223-243.
• McGill, G. A. (1988). The CPA's Role in Income Tax Compliance: An Empirical Study of Variability in Recommending Aggressive Tax Positions (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Texas Tech University.
• Nadaroğlu, H. (1996). Kamu Maliyesi Teorisi, 9. Baskı, İstanbul: Beta Yayınevi.
• Oishi, S., Schimmack, U., & Diener, E. (2012). Progressive Taxation and the Subjective Well-Being of Nations. Psychological Science, 23(1), 86-92.
• Pehlivan, O. (2014). Kamu Maliyesi, Trabzon: Celepler Matbaacılık.
• Savaşan, F. (2016). Kamu Ekonomisi. 6. Baskı, Bursa: Dora Basım-Yayın Dağıtım.
• Şeker, M. (2009). Mutluluk Ekonomisi, Sosyoloji Konferansları Dergisi, Sayı: 39, 115-140.
• Şeker, M. (2016). Mutluluk Ekonomisi: Kamu Ekonomisi Açısından Bir Analiz, İstanbul: Türkmen Kitabevi.
• T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı, Muhasebat Genel Müdürlüğü.
• Tobler, W. R. (1970). A Computer Movie Simulating Urban Growth in the Detroit Region. Economic Geography, 46(sup1), 234-240.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2013). “İllere ve Cinsiyete Göre Mutluluk Düzeyi”.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2015). “İllerde Yaşam Endeksi Gösterge Değerleri”.
• TÜİK. (Türkiye İstatistik Kurumu). (2020). Erişim Tarihi: 25.10.2020, https://tuikweb.tuik.gov.tr/Start.do