KARAYOLU TAŞIMACILIĞI İLE EKONOMİK BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ: 1990-2022 YILLARI TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 20 Sayı: 4, 1303 - 1323, 31.12.2024

Ayşe Eryer , Arif Selim Eren , Mehmet Ali Orhan

https://doi.org/10.17130/ijmeb.1476579

Öz

Karayolu taşımacılığı, taşınacak olan eşya ya da ürünlerin, kapıdan kapıya taşıma imkanı ile
ülkelerdeki ticari gelişimine katkı sağlamaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye için 1990-2022 dönemi
veri seti kapsamında ekonomik büyüme ile karayolu taşımacılığı arasındaki ilişkiyi incelemektir. GSYİH
değişkeni Dünya Bankası veri tabanından, karayolu yük ve yolcu taşımacılığı verileri ise Karayolları
Genel İdaresi veri tabanından alınmıştır. Değişkenlerin birim kök düzeyleri Augmented Dickey-Fuller
ve Phillips-Perrons birim kök testleri ile incelenmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkiyi incelemek için ise
ARDL sınır testi ve katsayı tahmincilerinden Fully Modified OLS (FMOLS) testinden yararlanılmıştır.
ADF ve PP birim kök testleri sonuçları tüm değişkenlerin birinci farklarında durağanlaştığını, yani
serinin bütünleşme derecesinin I(1) olduğunu göstermektedir. ARDL analizi sonucunda uzun dönemde
kara yolu yük taşımacılığının ekonomik büyümeye olan etkisi pozitif ve istatistiksel olarak anlamlı
bulunurken, yolcu taşımacılığının büyüme üzerindeki etkisi anlamsız olarak çıkmıştır. Ancak kısa dönemde
hem yolcu hem de yük taşımacılığının iktisadi büyüme üzerindeki etkisinin pozitif ve istatistiksel olarak
anlamlı olduğu elde edilmiştir. Katsayı tahmin sonuçlarını veren FMOLS yöntemine göre, karayolu
yük taşımacılığındaki %1’lik bir artış ekonomik büyümeyi yaklaşık olarak %0.92 oranında artırırken,
karayolu yolcu taşımacılığındaki %1’lik bir artış ise ekonomik büyümeyi %0.78 oranında artırmaktadır.
Türkiye’nin karayolu yük hacmi arttıkça ekonomik büyüme ve ticaret hacminin de artacağı görülmektedir.
Ancak karayolu taşımacılığı ekonomik büyümenin temel belirleyicisi olarak değerlendirilemez. Süreç
içerisinde değerlendirmenin kapsamı ve veri seti genişletilerek daha geçerli sonuçlara ulaşılabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme, Karayolu taşımacılığı, Birim Kök Testi, ARDL Sınır Testi

ANALYSIS OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ROAD TRANSPORTATION AND ECONOMIC GROWTH: TURKEY EXAMPLE FROM 1990-2022

Öz

Road transport contributes to the commercial development of countries, with the possibility of
door-to-door transport of goods or products. The aim of this study is to examine the relationship between
economic growth and road transport for Turkey for the period 1990-2022. GDP variable is taken from
the World Bank database, while road freight and passenger transport data are taken from the General Administration of Highways database. The unit root levels of the variables are analysed by Augmented
Dickey-Fuller and Phillips-Perrons unit root tests. ARDL bounds test and Fully Modified OLS (FMOLS)
coefficient estimators were used to analyse the relationship between the variables. The results of ADF
and PP unit root tests show that all variables are stationary in their first differences, i.e. the degree of
integration of the series is I(1). As a result of the ARDL analysis, the effect of road freight transport on
economic growth in the long run is found to be positive and statistically significant, while the effect of
passenger transport on growth is found to be insignificant. However, in the short run, the effect of both
passenger and freight transport on economic growth was found to be positive and statistically significant.
According to the FMOLS method, a 1% increase in road freight transport increases economic growth
by approximately 0.92%, while a 1% increase in road passenger transport increases economic growth
by 0.78%. It is seen that as Turkey’s road freight volume increases, economic growth and trade volume
will also increase. However, road transport cannot be considered as the main determinant of economic
growth. More valid results can be obtained by expanding the scope of the evaluation and the data set in
the process.

Anahtar Kelimeler

Economic Growth, Road transport, Unit Root Test, ARDL Bounds Test

Kaynakça

• Acaravcı, A., & Kargı, G. (2015). Türkiye’de ihracatın çeşitlendirilmesi ve ekonomik büyüme. Uluslararası Ekonomi ve Yenilik Dergisi, 1(1), 1-16.
• Alises, A., & Vassallo, J. M. (2015). Comparison of road freight transport trends in Europe. Coupling and decoupling factors from an Input–Output structural decomposition analysis. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 82, 141-157.
• Álvarez, A., Arias, C., & Orea, L. (2006). Econometric testing of spatial productivity spillovers from public capital. Hacienda Pública Española/Revista de Economía Pública, 178(3), 9-21
• As, E. (2006). Cumhuriyet Döneminde Ulaşım Politikaları (1923-1960) (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi AİİT Enstitüsü, İzmir.
• Aydemir, H., & Çubuk, M. K. (2016). Karayollarının Türkiye’de genel durumunun araştırılması ile yaşanan değişimler ve gelecek stratejilerine dair tavsiyeler. Gazi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 2(3), 129-146.
• Aydın, F., & Muhammed, O. R. A. L. (2018). Türkiye’de karayolu ulaşımının tarihsel gelişimi. Journal of Awareness, 3(5), 257-266.
• Aynacı, M. (2007). 1960-1980 Yılları Arasında Karayolu Ulaşımının Gelişimi (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.07.2024
• Aytekin, İ. (2022). Türkiye’de karayolu ve demiryolu ulaştırma hizmetleri ile kalkınma arasındaki nedensellik ilişkisinin analizi. Anadolu İktisat ve İşletme Dergisi, 6(1), 17-35.
• Balasubramanyam, V. N., Salisu, M., & Sapsford, D. (1996). Foreign direct investment and growth in EP and IS countries. The Economic Journal, 106(434), 92-105.
• Beyzatlar, M. A, Karacal, M., & Yetkiner, H. (2014). Granger-causality between transportation and gdp: A Panel Data Approach. Transportation Research, Part A 63 (2014) 43 – 55.
• Boopen, Seetanah (2006). Transport ınfrastructure and economic growth: evidence from africa using dynamic panel estimates. The Empirical Economics Letters, 5(1), 37-52.
• Brown, R. L., Durbin, J., & Evans, J. M. (1975). Techniques for testing the constancy of regression relations over time. Journal of the Royal Statistical Society, 37, 149-92.
• Caid N. (2004). Analysis of the link between transport and economic growth. Oecd Rapor. 1-94.
• Carruthers, R., Bajpai, J. N., & Hummels, D. (2003). Trade and logistics: an East Asian perspective. East Asia integrates: a trade policy agenda for shared growth, 77-93.
• Çancı, M., & Güngüren, M. (2013). İktisadi yaşamda taşımacılık sektörü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 12(45), 198-213.
• Çetin, B., Barış, S., & Saroğlu, S. (2011). Türkiye’de karayollarının gelişimine tarihsel bir bakış. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(1), 123-150.
• Çetin, M. & Seker, F. (2014). Ekonomik büyüme ve dış ticaretin çevre kirliliği üzerindeki etkisi: Türkiye için bir ARDL sınır testi yaklaşımı. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2): 213-230.
• Deng, T. (2013). Impacts of transport infrastructure on productivity and economic growth: recent advances and research challenges. Transport Reviews, 33(6), 686-699
• Dinçel, İ. Y. (2021). Sanayi Üretimi İle Yük Taşımacılığı Arasındaki Eş Bütünleşme Ve Nedensellik İlişkisi, Bingöl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2): 153-170.
• Emirkadı, Ö & Balcı, H. (2023). Türkiye’de Karayolu ve Demiryolu Yolcu ve Yük Taşımacılığı ile Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi, KAÜİİBFD, 14(28), 977-998.
• Erdoğan, L., Tiryaki, A., & Ceylan, R. (2018). Türkiye’de uzun dönem ekonomik büyümenin belirleyicilerinin ARDL, FMOLS, DOLS ve CCR yöntemleriyle tahmini. Hacettepe Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 36(4), 39-57.
• Erdoğan, S. & Bozkurt, H. (2008). Türkiye’de Yaşam Beklentisi-Ekonomik Büyüme İlişkisi: ARDL Modeli İle Bir Analizi. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, 3(1), 25-38.
• Erdoğan, H. T. (2016). Ulaşım hizmetlerinin ekonomik kalkınma üzerine etkisi. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 187-215.
• Gülmez, A. (2015). Türkiye’de dış finansman kaynakları ekonomik büyüme ilişkisi: ARDL sınır testi yaklaşımı. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 139-152
• Gürgözeler, E. (1997). Cumhuriyet döneminde karayollarındaki gelişmeler (1923-1938) (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 17.08.2024
• Hlotywa, A., & Ndaguba, E. (2017). Assessing the impact of road transport infrastructure investment on economic development in South Africa. Journal of Transport and Supply Chain Management, 11(1), 1-12.
• Kabaklarlı, E., Mangır, F., & Ayhan, F. (2018). Ulaştırma altyapı yatırımlarının ekonomik büyümeye katkısı: Seçilmiş ülkeler için panel eşbütünleşme analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(ICEESS’18), 303-309.
• Kayode, O., Babatunde, O., & Abıodun, F. (2013). An Empirical Analysis of Transport İnfrastructure İnvestment and Economic Growth in Nigeria. Social Sciences, 2(6), 179-188.
• Kaya, H., Kete, H. & Aydın, M.S. (2017). Türkiye’de Yaşam Beklentisi Tasarruf İlişkisi: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Akademik Bakış Dergisi, (62), 368-380.
• Keser, H. Y., Sema, A. Y., & Çetin, İ. (2018). Ulaştırmada karayolları: Türkiye’deki gelecek beklentileri. TESAM Akademi Dergisi, 5(2), 63-93.
• Kılıç, C. & Kurt, Ü.(2020). Kentleşmenin Sağlık Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Türkiye İçin ARDL Sınır Testi Yaklaşımı, Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 11(21), 290-305.
• Kılıç, Z. (2019). Türkiye’de karayolu taşımacılığı için SWOT analizi ve politika önerileri (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 02.08.2024
• Lean, H. H., Huang, W., & Hong, J. (2014). Logistics and economic development: Experience from China. Transport policy, 32, 96-104.
• Maparu, T.S. & Mazumder, T. N. (2017). Transport infrastructure, economic Development and Urbanization in India (1990–2011): Is there any Causal Relationship? Transportation Research Part A, 100: 319-336.
• Macit, D. (2020). Karayolu yük taşımacılığının ekonomik büyüme ve ticaret hacmi üzerindeki etkisine yönelik ampirik bir analiz. Alanya Akademik Bakış, 4(3), 843-860.
• McKinnon, A. C. (2007). Decoupling of road freight transport and economic growth trends in the UK: An exploratory analysis. Transport Reviews, 27(1), 37-64.
• Mehmet, U. Ç. A. R., & Çoban, S. (2023). Ulaştırma sektöründeki enerji tüketimi, ekonomik büyüme ve çevresel kalite ilişkisi. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(1), 485-506.
• Mose, N. (2022). Road transport infrastructure and economic growth in Kenya. International Journal of African and Asian Studies, 80, 75-84.
• Myles, G. D. (2020). Taxation and economic growth. Fiscal studies, 21(1), 141-168.
• Ng, C. P., Law, T. H., Jakarni, F. M., & Kulanthayan, S. (2019, April). Road infrastructure development and economic growth. In IOP conference series: materials science and engineering (Vol. 512, No. 1, p. 012045). IOP Publishing.
• Özay, D. (2019). Ulaştırma yatırımları ve büyüme ilişkisi: Türkiye ekonomisi örneği (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 06.08.2024
• Pesaran, M. H., Shin, Y., & Smith, R. J. (2001). Bounds testing approaches to the analysis of level relationships. Journal of Applied Econometrics, 16(3), 289-326.
• Pradhan, R. P., & Bagchi, T. P. (2013). Effect of transportation infrastructure on economic growth in India: The VECM approach. Research in Transportation economics, 38(1), 139-148.
• Roser, M., Arriagada, P., Hasell, J., Ritchie, H., & Ortiz-Ospina, E. (2023). Economic growth. Our World in Data.
• Queiroz, Cesar & Surhid Gautam (1992). Road Infrastructure and Economic Development: Some Diagnostic Indicators, The World Bank Policy Research Working Paper, No: 921.
• Sevinç, H., Bozkurt, E., & Efeoğlu, R. (2017). Türkiye ve Avrasya ekonomilerinde taşımacılık sektörünün ekonomik büyümeye etkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (11), 173-187.
• Telli, R. (2020). Türkiye’de Ulaşım Altyapısının Bölgesel Kalkınmaya Etkileri, Türk Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(1): 53-69
• United Nations ESCAP (1999). A Pilot Study on the Alleviation of Poverty in Remote Island Communities- Inter-Island Shipping: Issues and Strategies. 1-46.
• Yıldız, A. (2008). Ulaşım ve Trafik Politikalarında Planlama Zorunlu. Mühendis ve Makine Dergisi, 49(580), 38-51.
• Yılmaz, F. (2022). Ekonomik büyüme ve dış ticaret bağıntısı: Türkiye örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 21-32.
• Yurdakul, E. M. (2020). Türkiye’de lojistik sektörü ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin VAR analizi ile incelenmesi. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 20(40), 174-185.
• Yurdakul, E. M. (2022). Türkiye’de ulaşım altyapısı ve ekonomik kalkınma ilişkisi: ARDL Sınır Testi. Kent Akademisi, 15(2), 666-680.