THE REGULATORY ROLE OF COVID-19 FEAR ON THE RELATIONSHIP BETWEEN LEADER’S MINDFULNESS LEVEL, TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP STYLE, RESILIENCE AND EMPLOYEE WELL-BEING

Yıl 2025, Cilt: 21 Sayı: 1, 29 - 55, 26.03.2025

Kemal Can Kılıç , Özlem Atakay

Öz

The aim of this study is to reveal the relationships between the leader's mindfulness level (LML), transformational leadership style (TLS), resilience and employee well-being (EWB). Another aim of the research is to investigate the moderator effect of fear of Covid-19 on the relationship between the LML, TLS, resilience and EWB. There is limited research in the literature on leader mindfulness, which is a new leadership perspective. In addition, research on Covid-19 mostly examines the physiological state and health factors of individuals. The study differs from other studies in the literature from these aspects. The universe of the study consists of employees of small and medium-sized enterprises (SMEs) operating in the manufacturing sector in Adana. Surveys consisting of LML, TLS, resilience and EWB scales were applied to 406 employees. Simple random sampling method was used in the study. During the research, coinciding with the Covid-19 pandemic and collecting data in the cross-sectional time period in terms of the time it covers are among the limitations of the study. As a result of the analyzes, it was found that LML, TLS and its sub-dimensions had a significant effect on EWB an its sub-dimensions. It was found that LML, TLS and its sub-dimensions had no significant effect on resilience. In addition, it was found that fear of Covid-19 did not have a modulating effect between LML and resilience, LML and EWB, TLS and resilience and TLS and EWB.

Anahtar Kelimeler

Leader’s mindfulness level, transformational leadership style, resilience, employee well-being, the fear of Covid-19

Proje Numarası

SDK-2021-14165

LİDERİN BİLİNÇLİ FARKINDALIK DÜZEYİ VE DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK TARZI İLE PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK VE ÇALIŞAN İYİ OLUŞU ARASI İLİŞKİDE, COVID – 19 KORKUSUNUN DÜZENLEYİCİ ROLÜ

Öz

Bu çalışmanın amacı; liderin bilinçli farkındalık düzeyi (LML) ve dönüşümcü liderlik tarzı (TLS) ile psikolojik dayanıklılık ve çalışan iyi oluşu (EWB) arasındaki ilişkilerin ortaya çıkarılmasıdır. Ayrıca liderin bilinçli farkındalık düzeyi ve dönüşümcü liderlik tarzı ile psikolojik dayanıklılık ve çalışan iyi oluşu arasındaki ilişkide Covid-19 korkusunun düzenleyici etkisini araştırmaktır. Yeni bir liderlik bakış açısı olan liderin bilinçli farkındalığı ile ilgili literatürde sınırlı sayıda araştırma yer almaktadır. Ayrıca Covid-19’a dair araştırmalar çoğunlukla bireylerin fizyolojik durumu ve sağlık faktörlerini incelemektedir. Çalışma bu yönleriyle alanyazındaki diğer çalışmalardan farklıdır. Çalışmanın evrenini Adana ilinde imalat sektöründe ait faaliyet göstermekte olan küçük ve orta ölçekli işletme (KOBİ) çalışanları oluşturmaktadır. 406 çalışana LML, TLS, Psikolojik dayanıklılık ve EWB ölçeklerinden oluşan anketler uygulanmıştır. Çalışmada basit tesadüfi örnekleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma esnasında Covid-19 pandemisine denk gelmek ve kapsadığı süre bakımından kesitsel zaman aralığında veri toplanması çalışmanın sınırlılıkları arasında yer almaktadır. Analizler sonucunda LML ile TLS‘nin EWB ve alt boyutları üzerinde anlamlı bir etkisinin olduğu bulgulanmıştır. LML ile TLS ve alt boyutlarının psikolojik dayanıklılık üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı bulgulanmıştır. Ayrıca, LML ve psikolojik dayanıklılık, LML ve EWB, TLS ve psikolojik dayanıklılık ile TLS ve EWB arasında Covid-19 korkusunun düzenleyici etkiye sahip olmadığı bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Liderin bilinçli farkındalık düzeyi, dönüşümcü liderlik tarzı, psikolojik dayanıklılık, çalışan iyi oluşu, Covid-19 korkusu

Destekleyen Kurum

Çukurova Üniversitesi Bilimsel Araştırma Proje Birimi

Proje Numarası

SDK-2021-14165

Kaynakça

• Ahorsu, D. K., Lin, C. Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M. D., & Pakpour, A. H. (2020). The fear of covid-19 scale: Development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction, Advance online publication, 1-9.
• Akbolat, M., Işık O., & Yılmaz, A. (2013). Dönüşümcü liderlik davranışının motivasyon ve duygusal bağlılığa etkisi. International Journal of Economic and Administrative Studies, 6(1), 35-50.
• Altunışık R., Coşkun R., & Bayraktaroğlu S. (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemi. Adapazarı: Sakarya Yayıncılık.
• Arıkan, G. (2021). Covid- 19 salgınında Stres: Olumsuz, olumlu sonuçları ve önleyici müdahelenin olası rolü. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 13(1), 135-145.
• Arnold, K. A. (2017). Transformational leadership and employee psychological well-being: A review and directions for future research. Journal of Occupational Health Psychology, 22(3), 381.
• Aşkın, R., Bozkurt, Y., & Zeybek, Z. (2020). Covid-19 pandemisi: Psikolojik etkileri ve terapötik müdahaleler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 37, 304-318.
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O., & Ercan, H. (2020). Fear of covid-19 and positivity: Mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety, and stress. International Journal of Mental Health and Addiction, Advance online publication.
• Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: The Free Press.
• Bass, B. M. (1990). From transactional to transformational leadership: Learning to share the vision. Organizational Dynamics, 18, 19-32.
• Bass, B. M. (1998). Transformational leadership: Industrial, military, and educational impact. Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
• Bass, B.M., & Avolio, B. J. (1995). Multifactor leadership questionnaire for research, MindGarden, CA: Palo Alto. Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social Psychology, 84, 822–848.
• Brown, V. (2015). The mindful school leader: Practises to transform your leadership and school. Thousand Oaks, CA: Corwin.
• Budak, G. (2015). Psikolojik dayanıklılık ve örgütsel adalet algısının örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Başkent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Csikszentmihalyi, M., Abuhamdeh, S., & Nakamura, J. (2005). Flow, In A. J. Elliot & C. S. Dweck (Eds.), Handbook of competence and motivation, New York: Guilford Publications.
• Çankır, B., & Çelik, S. D. (2018). Çalışan performansı ve mali performans: Pozitif ses çıkarma, psikolojik iyi-oluş ve çalışmaya tutkunluk ile ilişkileri ve otel işletmeleri örneği. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 54-67.
• Çatak, P. D. (2012). The Turkish version of the cognitive and affective mindfulness scale-revised. Europe’s Journal of Psychology, 8(4), 603-619.
• Çelikler, A. N. (2017). Bir grup genç yetişkinde bilinçli farkındalık düzeyi ile başa çıkma tutumları ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Çınar, E. (2011). Pozitif psikolojik sermayenin örgütsel bağlılıkla ilişkisi (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 05/12/2023
• Dawston, J. V. (1973). Rebel leadership: Commitment and charisma in the revolutionary process. (6th edition), New York: Free Press.
• Diener, E. (1984). Subjective well-being. Psychological Bulletin, 95(1), 542- 575.
• Diener, E., & Fujita, F. (1995). Resources, personal strivings, and subjective well-being: A nomothetic and idiographic approach. Journal of Personality and Social Psychology, 68(5), 926–935.
• Doğan, M. M., & Düzel, B. (2020). Covid-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Electronic Turkish Studies, 15(4), 739-752.
• Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği’nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenilirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well - Being, 3(1), 93-102.
• Dumlu, B. (2021). Duygusal emeğin çalışan iyi oluşuna etkisi (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 05/12/2023
• Durak, B. A., & Şenkal, E. İ. (2020). Çok boyutlu covid-19 ölçeği geliştirme, geçerlik ve güvenirlik çalışması. Nesne, 8(18), 406-421.
• Feldman, G., Hayes, A., Kumar, S., Greeson, J., & Laurenceau, J. P. (2007). Mindfulness and emotion regulation: The development and initial validation of the cognitive and affective mindfulness scale revised (CAMS-R). Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 29(3), 177-190.
• Field, A. (2009). Discovering statistics using SPSS (3rd Edition). Thousand Oaks, CA: Sage Publications Ltd. Gable, S. L., & Haidt, J. (2005). What (and why) is positive psychology?. Review of General Psychology, 9, 103-110.
• Gencer, N. (2018). Öznel iyi oluş: Genel bir bakış. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(3), 2621-2638.
• Ghorbani, N., Watson, P. J., Farhadi, M., & Chen, Z. (2014). A multi-process model of self-regulation: Influences of mindfulness, integrative self-knowledge and self-control in Iran. International Journal of Psychology, 49(2), 115–122.
• Haney, A. B., Pope, J., & Arden, Z. (2020). Making it personal: Developing sustainability leaders in business. Organization & Environment, 33(2), 155-174.
• Headey, B., Veenhoven, R., & Wearing, A. (1991). Top-down versus bottom-up theories of subjective well-being. Social Indicators Research, 24(1), 81–100.
• Ihme, M. R. K., & Sundstrom, P. (2021). The mindful shield: The effects of mindfulness training on resilience and leadership in military leaders, Perspectives in Psychiatric Care, 57, 675-688.
• Inceoglu, I., Thomas, G., Chu, C., Plans, D., & Gerbasi, A. (2018). Leadership behavior and employee well-being: An integrated review and a future research agenda. The Leadership Quarterly, 29(1), 179-202.
• Kabat-Zinn, J. (1994). Wherever you go, there you are: Mindfulness meditation in everyday life. New York: Hyperion.
• Karapınar Bayhan P., Camgöz Metin S., & Ekmekçi Tayfur Ö., (2020). Employee well-being, workaholism, work–family conflict and instrumental spousal support: A moderated mediation model. Journal of Happiness Studies,21, 2451–2471.
• Karip, Y. (1998). Dönüşümcü liderlik. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 16(16), 443-465. Kobasa, S.C. (1979). Stressful life events, personality, and health: An inquiry into hardiness. Journal of Personality and Social Psychology, 37, 1-11.
• Küçük, E. (2019). Bilinçli farkındalık ve psikolojik sermayenin çalışanların iyi oluş hali üzerindeki rolü (Yüksek Lisans Tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir. Erişim Tarihi: 06/12/2023
• Langer, E. J. (1989). Mindfulness. Reading, MA: Addison-Wesley.
• Lazarus, R.S., & Folkman, S. (1987). Transactional theory and research on emotions and coping. Eur. J. Pers, 1, 141-169. Lee, S. A. (2020). Coronavirus anxiety scale: A brief mental health screener for covid-19 related anxiety. Death Studies, 44(7), 393-401.
• Liu, J., Siu, O. L., & Shi, K. (2010). Transformational leadership and employee well‐being: The mediating role of trust in the leader and self‐efficacy. Applied Psychology, 59(3), 454-479.
• Lum, L., & Tambyah P. (2020). Outbreak of covid-19 an urgent need for good science to silence our fears? Singapore Med Journal, 61(2), 55- 57.
• Luthans, F., & Youssef, C. M. (2004). Human, social, and now positive psychological capital management: Investing in people for competitive advantage. Organizational Dynamics, 33(2), 143–160.
• Luthans, F., Youssef, C.M., & Avolio, B.J. (2007b). Psychological capital: Developing the human competitive edge, New York: Oxford University Press.
• Masterson, J. F. (1972). Treatment of the borderline adolescent: A developmental approach. New York: Wiley-Interscience.
• Miller J. J., Fletcher, K., & Kabat-Zinn J. (1995). Three-year follow-up and clinical implications of a mindfulness meditation-based stress reduction intervention in the treatment of anxiety disorders. General Hospital Psychiatry, 17(3), 192-200.
• Montano, D., Reeske, A., Franke, F., & Hüffmeier, J. (2017). Leadership, followers' mental health and job performance in organizations: A comprehensive meta-analysis from an occupational health perspective. Journal Of Organizational Behavior, 38(3), 327-350.
• Özdamar K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Page, K. M., & Vella-Brodrick, D. A. (2009). The 'what', 'why' and 'how' of employee well-being: A new model. Social Indicators Research, 90(3), 441–458.
• Pinck, A. S., & Sonnentag, S. (2018). Leader mindfulness and employee well-being: The mediating role of transformational leadership. Mindfulness, 9, 884-896.
• Reb, J., Narayanan, J., & Chaturvedi, S. (2014). Leading mindfully: Two studies on the influence of supervisor trait mindfulness on employee well-being and performance. Mindfulness, 5(1), 36-45.
• Ryff, C. D. (1989). Happiness is everything, or is it? Explorations on the meaning of psychological wellbeing. Journal of Personality and Social Psychology, 57, 1069-1081.
• Ryff, C. D., Magee, W. J., Kling, K. C., & Wing, E. H. (1999). Forging macro-micro linkages in the study of psychological well-being. In The Self and Society in Aging Processes. CD Ryff, VW Marshall (Eds.). New York: Springer.
• Sağlam, T. G., Sağlam H., & Soycan, F. (2021). Eğitimde adaptif liderlik ve covid-19 süreci. Çukurova Araştırmaları Dergisi, 12(12), 119-133.
• Samad, A., Muchiri, M., & Shahid, S. (2021). Investigating leadership and employee well-being in higher education. Personnel Review, 51(1), 57-76.
• Seligman, M., (1998). Learned optimism: How to change your mind and your life. New York: Pocket Books.
• Shahrokh, N., & Hales, R. (2003). American psychiatric glossary. 8th edition, American Psychiatric Publishing: Washington, DC.
• Slutsky, J., Chin, B., Raye, J., & Creswell, J. D. (2019). Mindfulness training improves employee well-being: A randomized controlled trial. Journal of Occupational Health Psychology, 24(1), 139.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Bernard, J. (2008). The brief resilience scale: assessing the ability to bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15(3), 194-200.
• Taşgit, Y. E., & Sert, T. H. (2017). Liderlik tarzlarının örgütsel yapıya yansımaları üzerine bir araştırma. Journal of Business Research Turk, 9(4), 530-550.
• Tunç, C. (2019). İş - aile çatışması ve çalışan iyi oluş hali (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tuzgöl Dost, M. (2004). Üniversite öğrencilerinin öznel iyi oluş düzeyleri (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Verbraak, K. (2014). Transformational leadership and employee well-being. Tilburg: Tilburg University. WHO (N.d.). Coronavirus. Retrieved from https://www.who.int/health-topics/coronavirus#tab_1 Accessed 04/08/2021.
• Xiang M., Zhang Z., & Kuwahara K. (2020). Impact of covid-19 pandemic on children and adolescents' lifestyle behavior larger than expected. Prog Cardiovasc Dis., 63(4), 531-532.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zheng, X., Zhu, W., Zhao, H., & Zhang, C. (2015). Employee well-being in organizations: Theoretical model, scale development, and cross-cultural validation. Journal of Organizational Behavior, 36(5), 621–644.