Evaluatıon Of Wooden Roof Development In Tradıtıonal Anatolıan Structures

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 93 - 109, 30.10.2020

İzzettin Kutlu , Ruşen Ergün

Öz

The cultural accumulation in Anatolia, which has hosted many civilizations, has also enriched the architecture of the region. The easy accessibility of wood has facilitated its use as a building material and has been used in many building typologies. In this context, the study also; It is not restricted to a single building type. The wide usage area of wood has enabled it to be used in many building elements. First of all, the usage areas of wood as a building material are evaluated and the aim of the study is to determine the development and development of wooden roofs. For the determined purpose, the use and development of the wooden roof in Anatolia was evaluated chronologically with the tracing method as a result of literature reviews, and the criteria for its non-widespread development and its development were determined. As a result, it has been determined that the wooden roof has features similar to its first use in new uses, except for small differences depending on the climate and vegetation of the regions. This study is an archive due to the evaluation of the changes in the use of wood as a top cover in Anatolia with different building types. It is thought that the study will be a source of collective and detailed information for the studies on the use of wood in historical buildings in Anatolia.

Anahtar Kelimeler

Timber, Anatolia, Wooden Roof, Chronological Evaluation

Geleneksel Anadolu Yapılarında Ahşap Üst Örtü Gelişiminin Değerlendirilmesi

Öz

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Anadolu’da oluşan kültür birikimi, bölgenin mimarisini de zenginleştirmiştir. Ahşabın kolay erişilebilirliği, yapı malzemesi olarak kullanımını kolaylaştırmış ve birçok yapı tipolojisinde kullanılmıştır. Bu bağlamda çalışma da; tek bir yapı türünde sınırlandırılmamıştır. Ahşabın kullanım alanının geniş olması, birçok yapı elemanın da kullanılmasına olanak tanımıştır. Öncelikle ahşabın yapı malzemesi olarak kullanım alanları değerlendirilen çalışmanın amacı, ahşap çatılardaki kullanımı ve gelişiminin tespit edilmesidir. Belirlenen amaca yönelik, Anadolu’da ahşap çatının kullanımı ve gelişimi, literatür taramaları sonucu iz sürme yöntemiyle kronolojik olarak değerlendirilmiş, yaygınlaşması ve gelişimindeki kriterler saptanmıştır. Sonuç olarak, ahşap çatının, bölgelerin iklim ve bitki örtüsüne göre değişen küçük farklılıklar dışında, günümüzde yeni kullanımlarında da ilk kullanımına benzer özelliklerin bulunduğu tespit edilmiştir. Bu çalışma, Anadolu’da ahşabın üst örtü olarak kullanımındaki değişiklikleri, farklı yapı türleri ile tespit değerlendirmesinden dolayı arşiv niteliği taşımaktadır. Çalışmanın, Anadolu’daki tarihi yapılarda ahşap kullanımı üzerine yapılacak olan çalışmalar için toplu ve detaylı bilgilerin yer aldığı bir kaynak olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahşap, Anadolu, Ahşap Çatı, Kronolojik Değerlendirme

Kaynakça

• Akok, M. (1969). Diyarbakır Ulucami Mimari Manzumesi.
• Aydın, T. (2019). Elmalı İlçesinin Coğrafyası. IKSAD Publishing House. İstanbul.
• Aydın, H., ve Perker, S. Z. (2015). “İznik Elmalı Ahşap Camii Yapısal Özellikleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(53), 37-47.
• Bayhan, A. A. (2009). “Ordu’dan Bazı Tarihi Ahşap (Çantı) Camiler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi (The Journal of International Social Research), Volume2/7.
• Binan, M. (2010). Ahşap çatılar. Birsen Yayınevi.
• Çağlar, A., Çağlar, H. ve Tezel, H. (2019). “Geleneksel Kastamonu Evleri’nin Ahşap Yapı Elemanlarında Bozulma”, ISAS 2019, 276-279.
• Çakır, S. (2000). Geleneksel Karadeniz Ahşap Konut Yapım Yönteminin Çağdaş Teknoloji Açısından Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Çalışkan, Ö., Meriç, E. ve Yüncüler, M. (2019). “Ahşap ve Ahşap Yapıların Dünü, Bugünü ve Yarını”. BŞEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 6(1), 109-118.
• Düzenli, H. İ., ve Taşar, E. S. (2012). Mardin’de Tarih, Bina ve Mimarlık Katmanları: 19. yy. Hükümet Konağından 21. yy. Mimarlık Fakültesine Dönüşüm Hikâyesi. Arredamento Mimarlık, (254), 64-78.
• Dolu, Y. B. (2015). Kocaeli ve Çevresinde Çandı (Ahşap Yığma) Teknikle Yapılmış Camiler. Uluslararası Gazi Akçakoca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu, 1685-1701.
• Edwards, I. E. S., Gadd, C. J., and Hammond, N. G. (Eds.). (1970). The Cambridge Ancient History (Vol. 1). Cambridge University Press.
• Erdoğmuş, E. (2003). “Ahşap: Mükemmel Bir Yapı Malzemesi”. Türkiye Mühendislik Haberleri Dergisi, 427, 89-92.
• Eruzun, C. (1972). “Artvin ve Çevresinde Halk Mimarisi”. Mimarlık Dergisi, 104, 51-58.
• Günay, R. (2007). Geleneksel Ahşap Yapılar: Sorunları ve Çözüm Yolları. Birsen Yayınevi.
• Günsoy, G. (1961). Yapı Bilgisi, İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Yayınları, Edebiyat Fakültesi Basımevi, İstanbul.
• Gür, Ö., Ş. ve Batur, A. (2000). Rural Architecture in the Eastern Black Sea Region. İstanbul: Milli Reasürans Yayınları. Halifeoğlu, F.M., Cesur, C. ve Güleç, A. (2017). “Diyarbakır Ulu Camii Hanefîler Bölümünde Yer Alan Minber Kapısını Koruma Çalışmaları”. Restorasyon ve Konservasyon Çalışmaları Dergisi, 1(20), 3-10.
• Karaman, Ö.Y. ve Zeren, M.T. (2010). “Geleneksel Türk Konutunda Kullanılan ve Kâgir Sistemi Destekleyen Ahşap Yapısal Elemanların Önemi ve Bozulma Nedenleri”. DEÜ Mühendislik Fakültesi, Mühendislik Bilimleri Dergisi, 12(2), 75-87.
• Karapınar, E. ve Barakazı, M.(2017). “Evaluatıon Of Cultural Heritage Tourism As A Sustainable Tourism: Gobeklitepe Ruıns”. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 5-18.
• Kartal, B. (2015). “Çatılarda Ahşap Kullanımı ve Çağdaş Yapı Teknolojisinde Ahşap Kelley, S. J., Loferski, J. R., Salenikovich, A. J., & Stern, E. G. (2000). Wood Structures: A Global Forum On The Treatment, Conservation, And Repair Of Cultural Heritage. USA: ASTM.
• Kılıç, M. (2004). Tanzimat Sürecinde Antakya Ortodoks Rum Patrikhanesi Ve Antakya’da Dini Hayat.
• Koca, G., ve As, N. (2016). “Çatıda Ahşap Kullanımı”. Paper presented at the 8. Ulusal Çatı & Cephe Sempozyumu, Mimar Sinan Güzel SanatlarÜniversitesi Fındıklı-İstanbul.
• Koçaslan, C., Koca, D. ve Kılıç, C.U. (2014). Yapı Malzemeleri: Ahşap. https://www. slideshare.net/irfanmeric/yap-malzemeleri-ahap, adresinden 14 Eylül 2020 tarihinde erişildi.
• Koşan, D. (2016). “İskilip›te Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Cami ve Türbeler Eurasian”, Art & Humanities Journal, 5, 80-92.
• Nefes, E., Can, Y. ve Gün, R. (2017). “Samsun / Vezirköprü’de Çantı Tekniğinde İnşa Edilmiş Bir Grup Ahşap Cami”. Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 43, 129-154.
• Polat, Y. (2012). Anadolu’da Demir Çağı Uygarlıkları. S. H. Alanyalı (Ed.), Anadolu Arkeolojisi (pp. 98). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Roth, L. M. (2002). Mimarlığın Öyküsü : Öğeleri, Tarihi ve Anlamı İstanbul, Türkiye: Kabalcı Yayınevi.
• Şahin, M. (2016). Giresun ve Trabzon İllerindeki Bağdadi Kubbeli Camiler. (Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Odabaşı, Y. (1981). Ahşap Çatıların Hesap ve Detayları, Teknik Kitaplar Yayınevi, İstanbul.
• Özhan, N. (2006). Anadolu’nun Geleneksel Konutlarında Ahşap Kullanımına Ait Bir Derleme (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 56.
• Toydemir, N. ve Bulut, Ü. (2004). Çatılar. Istanbul, Türkiye: Yapı Yayın.
• Usta H. (2007). Ahşap Çatı Makaslarının Düğüm Noktalarında Ön Ahşap Uzunluğunun Deneysel Yöntemle Tayini, Yüksek Lisans Tezi, G.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 1, 8-9.
• Ülgen, A. S. (1942). Kırşehir’de Türk Eserleri.
• Yıldız, Ş. (2011). ‘Samsun’ Ahşap Camiler, Ankara: Sincan Matbaası.