Restitution Experiment Through Original Function and Plan Diagram of Hatuncuk Hatun Mosque

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 2, 51 - 66, 31.10.2022

Mehmet Ali Otyakmaz

Öz

In this study, the spatial and structural features of the Hatuncuk Hatun Mosque, which is considered as a 19th century structure, have been examined. The building reflects the traces of many repairs and extensive changes it has undergone with the plan, facade diagrams and mass organization it displays today. Within the scope of the study, the restitution periods have been examined in line with the analyzes carried out on the structure and original function of the building. Unlike many neighborhoods of Trabzon, there is no other historical building in the immediate vicinity of the building, except Emir Mehmet Tomb. While the original function of all the buildings converted into mosques in Trabzon were a churches, the original function of Hatuncuk Hatun Mosque is a lodge. The fact that the building was not found valuable in terms of art and architectural history as a result of the conservation approaches in the first years of the republic, and that it was exposed to unqualified and radical interventions have limited the studies on the building. In this context, within the scope of the study, limited and superficial information about the building in the literature has been examined, and restitution studies have been carried out on its original function.

Anahtar Kelimeler

Architectural restitution, Mosque, Tekke, Trabzon, Hatuncuk Hatun

Hatuncuk Hatun Camii’nin Özgün İşlevi ve Plan Şeması Üzerinden Restitüsyon Denemesi

Öz

Bu çalışmada, 19.yy yapısı olarak değerlendirilen Hatuncuk Hatun Camii’nin mekânsal ve strüktürel özellikleri irdelenmiştir. Yapının geçirdiği pek çok onarım ve kapsamlı değişiklikler, günümüzde sergilediği plan, cephe şemaları ve kütle organizasyonundaki farklılıklardan anlaşılmaktadır. Çalışma kapsamında, yapının strüktürü ve özgün işlevi üzerinden gerçekleştirilen analizler doğrultusunda restitüsyon dönemleri irdelenmiştir. Trabzon’un birçok mahallesinin aksine yapının yakın çevresinde Emir Mehmet Türbesi dışında başka bir tarihî yapı bulunmamaktadır. Trabzon’da camiye çevrilen yapıların tamamının özgün işlevi kilise iken Hatuncuk Hatun Camii’nin özgün işlevi tekkedir. Yapının, cumhuriyetin ilk yıllarındaki koruma yaklaşımlarının sonucu olarak sanat ve mimarlık tarihi yönünden kıymetli bulunmayarak niteliksiz ve köklü müdahalelere maruz bırakılması yapı hakkındaki çalışmaları da sınırlandırmıştır. Bu bağlamda çalışma kapsamında yapı hakkında literatürdeki sınırlı ve yüzeysel bilgiler incelenmiş, özgün işlevi üzerinden restitüsyon çalışmaları yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mimari Restitüsyon, Cami, Tekke, Trabzon, Hatuncuk Hatun

Kaynakça

• Altuğ, N. (2006).18. YY. Tekkeler ve Şeyhülislam Tekkesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Demirel İşli, E.(1996). İstanbul Mimarisi’nde Tekkeler Eklentileri ve Restorasyonu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Güney, Ş. G.(2007). Afganiler Tekkesi Restorasyon Projesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Horuluoğlu, Ş.(1978). Tarihi Eserleri İle Trabzon, Ankara, Cihan Matbaası.
• Kara, M.(1977). Tekkeler ve Zaviyeler, Dergâh Yayınları, İstanbul, Sayfa 120-128.
• Karpuz, H.(1990). Trabzon, Ankara, Kültür Bakanlığı Yayınları/1127 Tanıtma Eserleri Dizisi/34.
• Kartal, N.(1987). Tarikat Yapılan Üzerine Bir İnceleme, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mimar Sinan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, (1987).
• Ocak, A. Y.(1986). Suraiya Farukhi, ''Zaviye'' İslam ansiklopedisi (Milli Eğitim Basımevi, İstanbul Cilt 13, Sayfa 468.
• Öztürkatalay, L. (1995). Mardin ve Mardinliler. İstanbul: Seçil Ofset Yayınları.
• Şen, Ö.(1998). Trabzon Tarihi, Trabzon. Derya Kitapevi, Erhan Ofset Matbaacılık.
• Tanman, M. B.(1994). ''Tekkeler'' Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• Tanman, M. B., Parlak, S. ''Tekkeler'' Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi İslam Ansiklopedisi, http://www.islamansiklopedisi.info/ (Erişim Tarihi: 04.01.2015),Cilt 40, Sayfa 373-378.
• Taşkın, C.(2017). 15. ve 20. Yüzyıllar Arası Bursa Tekkelerinin Mekân Ve Cephe Kurgusu Trakya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Edirne.
• Tatlılıoğlu, D.(2009). Tasavvuf ve Tarikatlara Sosyolojik Bir Bakış, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, Sayı 1, Sayfa 99-127, Samsun.
• Yılmaz, H. K.(1994). Anahatlarıyla Tasavvuf ve Tarikatlar (Ensar Neşriyatı, İstanbul.
• Yüksel, M.(2000). “Trabzon’da Türk İslam Eserleri ve Kitabeler” C.1, S.87, Trabzon
• Zorlu, T.(2003), Trabzon Gülbahar Hatun ve Emir Mehmet Türbeleri
• Url-1: http://dunyacamileri.blogspot.com/2010/08/musa-pasa-cami.html (Erişim tarihi:13.07.2022)
• Url-2:https://www.google.com/search?q=HAMZA %C4%B0+SA%C4%9E%C4%B0 (Erişim tarihi:13.07.2022)