Gelişmekte Olan Ülkelerde Yenilenebilir Enerji ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Analiz

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 2, 81 - 99, 31.10.2023

Ömer Özdemir , Menderes Tasnak

Öz

Enerji kaynakları, ülkelerin gelişmişlik düzeylerinin, ekonomik kalkınmalarının ve yaşam standartlarının artış göstermesinde en önemli faktörlerden biri sayılmaktadır. Günümüzde ülkelerin sanayileşme düzeyleri ve teknolojik donanımları enerji tüketimlerinin zamanla artış göstermesine neden olmuştur. Gelişmekte olan ülkelerde ise enerjide dışa bağımlılığın artış göstermesi, enerji ithalatının artmasına neden olurken ekonomik büyüme düzeylerinin istenilen seviyelere gelmesini engellemektedir. Diğer taraftan gelişmekte olan ülkelerin temel problemlerinin başında sermaye ve teknoloji yetersizliği yer almaktadır. Bu sebeple söz konusu ülkelerin ekonomik büyüme sağlayabilmelerinde doğrudan yabancı yatırımların payı ön plana çıkmaktadır. Ayrıca temiz, güvenilir ve çevre dostu olan enerji kaynaklarına yönelik yapılan yatırımların maliyetlerinin yüksek olması, gelişmekte olan ülkelerin bu enerji kaynaklarına yönelik doğrudan yabancı yatırımları ülkelerine çekmelerini zorunlu kılmaktadır. Bu amaçla yapılan çalışmada yenilenebilir enerji ve doğrudan yabancı yatırımların, ekonomik büyüme üzerindeki etkisini belirlemek için seçilmiş 25 gelişmekte olan ülkenin 2004-2015 dönem verileri, Sabit Etkiler (Fixed Effect) ve Genelleştirilmiş Momentler Metodu (GMM) kullanılarak incelenmiştir. Analiz bulgularına göre gelişmekte olan ülkelere yapılan yenilenebilir enerji ve doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyümeyi pozitif ve anlamlı olarak etkilediği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yenilenebilir Enerji, Doğrudan Yabancı Yatırım, Ekonomik Büyüme, Sabit Etkiler, Genelleştirilmiş Momentler Metodu

The Impact of Renewable Energy and Foreign Direct Investment on Economic Growth in Developing Countries: An Empirical Analysis

Öz

Energy resources are considered one of the most substantial factors in countries' level of development, economic growth, and improving living standards. Today, the countries’ industrialization levels and technological equipment have increased energy consumption over time. While the increase in foreign dependency on energy in developing countries causes an increase in energy imports, it prevents the growth levels from reaching the desired levels. On the other hand, one of the main problems of developing countries is inadequacy in funds and technology. For this reason, the share of foreign investments directly stands out for these countries to achieve economic growth. In addition, the high costs of investments in energy resources that are clean, reliable, and environmentally friendly make it compulsory for developing countries to attract foreign investments towards these energy resources directly to their countries. For this purpose, in the conducted study, data from the period 2004-2015 of selected 25 developing countries were examined using the Fixed Effects and Generalized Moments Method (GMM) to determine the impact of renewable energy and foreign direct investments on economic growth. According to the analysis findings, it has been concluded that renewable energy and foreign direct investments in developing countries affect economic growth positively and significantly.

Anahtar Kelimeler

Renewable Energy, Foreign Direct Investment, Economic Growth, Fixed Effects, Generalized Moments Method

Kaynakça

• Abdouli M, Hammami S. (2017). “Investigating the Causality Links Between Environmental Quality, Foreign Direct İnvestment and Economic Growth in MENA Countries”. International Business Review, 26, ss. 264-278.
• Acaravcı, A., ve Erdoğan, S. (2018). “Yenilenebilir Enerji, Çevre ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Seçilmiş Ülkeler İçin Ampirik Bir Analiz”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (1), ss. 53-64.
• Akay, E. Ç. (2018). “Dinamik Panel Veri Modelleri, Uygulamalı Panel Veri Modelleri”. Selahattin Güriş (Ed.). Uygulamalı Panel Veri Ekonometrisi, İstanbul: Der Yayınları.
• Akdağ, V. ve Gözen, M. (2020). “Yenilenebilir Enerji Projelerine Yönelik Güncel Yatırım ve Finansman Modelleri: Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme”. Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, ss. 139-156.
• Akyol, M. ve Mete, E. (2022). “Çevresel İnovasyon, Ekonomik Büyüme ve Doğrudan Yabancı Yatırımların Yenilenebilir Enerji Tüketimi Üzerine Etkisi”. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 48, ss. 393-406.
• Alp, A. (2000). Finansın Uluslararasılaşması Finansal Krizler, Çözüm Önerileri ve Türkiye Açısından Bir Değerlendirme. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arellano, M. ve Bond, S. (1991). “Some Tests Specification For Panel Data: Monte Carlo Evidence And An Application To Employment Equations”. The Review of Economic Studies, 58(2), ss. 277-297.
• Arı, A. (2021). “Yenilenebilir Enerji ve Doğrudan Yabancı Yatırımlar: Türkiye Örneği”. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 23 (40), ss. 122-131.
• Baltagi, B. (2005), Econometrics Analysis Of Panel Data. West Sussex, England: John Wiley ve Sons Ltd.
• Basu, P., Chakraborty, C. Ve Reagle, D. (2003), “Liberalization, FDI and Growth in Developing Countries: A Panel Cointegration Approach”. Economic Inquiry, 41(3), ss. 510-516.
• British Petroleum. (2021). ”Statistical Review of World Energy 2021”. p.com/content/dam/bp/businesssites/en/global/corporate/pdfs/energyeconomics/statistical-review/bp-stats-review-2021-full-report.pdf (Erişim Tarihi:14.03.2022).
• Eser, L.Y. ve Polat, S. (2015). “Elektrik Üretiminde Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Kullanımına Yönelik Teşvikler: Türkiye ve İskandinav Ülkeleri Uygulamaları”. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(12), ss. 201-225.
• Global Yatırım Holding. https://globalyatirim.com.tr/tr/yatirimlar/endustriyel/biyokutle (Erişim Tarihi: 22.03.2023).
• Hassaballa H (2014). “Testing For Granger Causality Between Energy Use And Foreign Direct İnvestment İnflows in Developing Countries”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 31, ss. 417-426.
• Ibrahiem, D. M. (2015). “Renewable Electricity Consumption, Foreign Direct İnvestment and Economic Growth in Egypt: An ARDL Approach”. 3rd Economics & Finance Conference, Rome, Italy, ss. 313 – 323.
• Kesim, A. (2000). Mikro İktisat, (3.Baskı). Trabzon: Akademi Yayınları.
• Khatun, F. ve Ahamad, M. (2015). “Foreign Direct İnvestment in The Energy And Power Sector İn Bangladesh: Implications For Economic Growth”. Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52, ss. 1369-1377.
• Konak, N. ( 2011). “Küresel İklim Değişikliği, Kyoto Protokolü Esneklik Mekanizmaları, Gönüllü Karbon Piyasaları ve Türkiye: Eleştirel Yaklaşım”. Alternatif Politika, 3(2), ss. 154-178.
• Koyuncu, F. (2010). “Türkiye’de Seçilmiş Makroekonomik Değişkenlerin Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları Üzerindeki Ektisinin Yapısal Var Analizi: 1990-2009 Dönemi”. Ekonomi Bilimleri Dergisi, 2(1), ss. 55-62.
• Lee, J.W. (2013). “The Contribution Of Foreign Direct İnvestment To Clean Energy Use, Carbon Emissions And Economic Growth”. Energy Policy, 55, ss. 483-489.
• Oğuz, O. (2021). “Kurumsal İktisat Yaklaşımıyla Gelir Dağılımı Eşitsizliğine Bakış”. M. Yardımcıoğlu (Ed.). Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar V, (s. 263-289). İstanbul: Eğitim Yayınevi.
• Omri A, Kahouli B. (2014). “The Nexus Among Foreign Direct İnvestment, Domestic Capital and Economic Growth: Empiricial Evidence From The MENA Region”. Research in Economics, 68: ss. 257-263.
• Sapkota, P. ve Bastola, U. (2017). “Foreign Direct İnvestment, İncome, And Environmental Pollution İn Developing Countries: Panel Data Analysis Of Latin America”. Energy Economics, 64, ss. 206- 212.
• Sbia R, Shahbaz M ve Hamdi H (2014). “A Contribution of Foreign Direct İnvestment, Clean Energy, Trade Openness, Carbon Emissions and Economic Growth to Energy Demand in UAE”. Economic Modelling, 36: ss. 191-197.
• Singh, N., Nyuur, R., ve Richmond, B. (2019). “Renewable Energy Development as a Driver of Economic Growth: Evidence From Multivariate Panel Data Analysis”. Sustainability, 11(8), ss. 1-18.
• Tang, C.F. ve Tan B.W. (2015). “The İmpact of Energy Consumption, İncome and Foreign Direct İnvestment on Carbondioxide Emissions in Vietnam”. Energy, 79: ss. 447-454.
• Tatoğlu.Y. F. (2013). Panel Veri Ekonometrisi, Beta: İstanbul.
• Tatoğlu.Y. F. (2012). İleri Panel Veri Analizi, Beta: İstanbul.
• United Nations Conference on Trade and Development (UNCTAD). (1998). World Investment Report (WIR). Trends and determinants. New York and Geneva: United Nations Publications.
• T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı. (2022). https://iklim.gov.tr/paris-anlasmasi-i-34. (Erişim Tarihi: 11.02.2022).
• Türkiye Elektrik İletim A.Ş. Türkiye Kurulu Gücünün Birincil Enerji Kaynaklarına Göre Yıllar İtibariyle Gelişimi. https://webim.teias.gov.tr/file/6871efed-aea5-4ec1-bf65-26d70e4f67e9?download (Erişim Tarihi: 08.05.2022).
• T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Dicle Kalkınma Ajansı. (2021). Mardin İli Biyogaz Santrali Ön Fizibilite Raporu. https://www.dika.org.tr/dokumanlar/il-raporlari/mardin-ili-biyogaz-santrali-on-fizibilite-raporu-2021 (Erişim Tarihi: 22.03.2023).
• Ulusoy, T. (2017). “Yenilenebilir Enerji Finansmanına Güncel Yaklaşımlar”. Kastamonu Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(1), ss. 433-443.
• Ulusoy, A. ve Daştan, C. B. (2018). ”Yenilenebilir Enerji Kaynaklarına Yönelik Vergisel Teşviklerin Değerlendirilmesi”. Hak İş Uluslar Arası Emek ve Toplum Dergisi, (17), ss. 123-160.
• Yıldırım, H.H. (2019). “Yenilenebilir Enerji Yatırımlarındaki Teşviklerin Yatırım Performansları Üzerine Etkisi”. Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(3), ss. 330-345.