ORTAOKUL MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN ÖĞRENCİLERİN MATEMATİK DERSİ BECERİLERİNİ GELİŞTİRME YETERLİKLERİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 132 - 154, 30.10.2018

Hasan Güner BERKANT Mustafa KANDIRMAZ

Öz

Çalışmada, matematik
öğretmenlerinin özel alan yeterliklerinden biri olan öğrencilerin matematik
dersi becerilerini geliştirme yeterliklerinin öğretmenlerin görüşleri ve sınıf
içi performansları açısından incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma nitel araştırma
yöntemlerinden gözlem ve görüşme yöntemleri kullanılarak gerçekleştirilmiştir.
Çalışmanın örneklemi Malatya ili Yeşilyurt ilçesinde bulunan yedi ortaokulun 5,
6, 7 ve 8. sınıflarında görev yapan 20 matematik öğretmeninden oluşmaktadır.
Görüşme formunda yer alan sorular ve gözlem formunda gözlenen davranışlar Milli
Eğitim Bakanlığı (2015) tarafından yayınlanan Matematik Öğretmeni Özel Alan
Yeterlikleri kitapçığında belirtilen ve öğrencilerin matematik dersi
becerilerini geliştirme yeterlik alanına ait dört alt yeterlik dikkate alınarak
hazırlanmıştır. Çalışmadan elde edilen sonuçlardan bazıları şunlardır: Gözlem
sonuçlarına göre, çalışmaya dahil olan dört özel alan yeterliği bakımından
öğretmenlerin çoğunun eksikliklerinin bulunduğu, öğretmenlerin dört özel alan
yeterliklerinden akıl yürütme becerisini ve bu becerinin kolaylaştırma alt
becerisini öğrencilerine en sık kullandırdıkları, matematiksel dili bir
iletişim aracı olarak kullandırmayı ise en az sıklıkla yani en fazla eksiklikle
gerçekleştirdikleri; sadece bir yeterlik alanında (öğrencilerine akıl yürütme
becerisini kullandırma) bütün öğretmenlerin performans gösterdikleri, diğer üç
yeterlik alanlarında ise çeşitli performans eksikliklerinin bulunduğu;
görüşmelere göre ise öğretmenlerin bu dört özel alan yeterliğiyle ilgili olarak
kendilerini yeterli gördükleri sonucuna varılmıştır. Ayrıca öğretmenlerin çoğunun
matematiksel dili bir iletişim aracı olarak kullandırmaya yönelik özel alan
yeterliği dışındaki diğer üç yeterlikte, görüşmelerdeki ifadeleri ile
gözlemlerdeki performansları arasında nispeten tutarlılık olduğu sonucuna
varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ortaokul matematik dersi, matematik öğretmeni, matematik becerilerini geliştirme yeterliliği, gözlem, görüşme

Kaynakça

• Akiba, M., LeTendre, G. K., & Scribner, J.P. (2007). Teacher quality, opportunity gap, and national achievement in 46 countries. Educational Researcher, 36(7), 369-387. https://doi.org/10.3102/0013189X07308739.
• Aksu, M. (1985). Ortaöğretim kurumlarında matematik öğretimi ve sorunları. Ankara: TED Yayınları, Öğretim Dizisi, No: 3,Yorum-Basın.
• Avcı, Y. E. (2011). Sınıf öğretmenlerinin kendi görüşlerine göre özel alan yeterliklerine sahip olma düzeyleri (Kilis ili örneği) (Yüksek Lisans Tezi). Kilis 7 Aralık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kilis.
• Baltacı, A. (2017). Nitel veri analizinde Miles-Huberman modeli. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED), 3(1), 1-15.
• Berkant, H. G. (2007). Dokuzuncu sınıf biyoloji dersinde yapıcı öğrenme temelli hazırlanan anlamlı nedensel düşünmeye dayalı öğretimin öğrencilerin anlamlı nedensel düşünmelerine, akademik başarılarına, kalıcılığa ve günlük yaşam davranışlarına etkisi (Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
• Bilgin, N. (2006). Sosyal bilimlerde içerik analizi: Teknikler ve örnek çalışmalar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Boran, A. İ., Açıkgül, K., & Köksal, M. S. (2015). Üstün yetenekli öğrencilerin matematik olimpiyatlarındaki performansları ile IQ ve matematik başarıları arasındaki ilişki. Journal of Theoretical Educational Science/Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 8(2), 185-203.
• Cai, J., Jakabcsin, M. S., & Lane, S. (1996). Assessing students' mathematical communication. School Science and Mathematics, 96(5), 238-246. https://doi.org/10.1111/j.1949-8594.1996.tb10235.x.
• Cerrah, L., Özsevgeç T., & Ayas A. (2005). Biyoloji öğretmen adaylarının lise II öğretim programı konusundaki bilgi düzeyleri: Trabzon örneklemi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(9), 15-25.
• Cockcroft, W. H. (1982). Mathematics counts (Report of the Committee of Inquiry into the Teaching of Mathematics in Schools under the Chairmanship of Dr. W. H. Cockcroft). London: HMSO.
• Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2013). Research methods in education (6.ed.) New York: Routledge.
• Dale, E. (1946). Audiovisiual methods in teaching. New York: Holt, Reinhart & Winston.
• Erden, M. (2004). Öğretmenlik mesleğine giriş. İstanbul: Alkım Yayınevi.
• Esendemir, Ö., Çırak, S., & Samancıoğlu, M. (2015). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik öğretimi yeterliklerine ilişkin görüşleri. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 14(1), 217-239. https://doi.org/10.21547/jss.256787.
• Franke, L., & Kazemi, E. (2001). Learning to teach mathematics: Focus on student thinking. Theory into Practice. Spring, 40(2), 102-109.
• Gainsburg, J. (2008). Real world connections in secondary mathematics teaching. Journal of Mathematics Teacher Education, 11(3), 199-219. https://doi.org/10.1007/s10857-007-9070-8.
• Gülteke, M. (2012). Sınıf öğretmenlerinin matematik özel alan yeterlikleri ile ilgili görüşlerinin analizi (Yüksek Lisans Tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Burdur.
• Gürbüz, R., Erdem, E., & Gülburnu, M. (2013). Sınıf öğretmenlerinin matematik yeterliklerini etkileyen faktörlerin incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 255-272.
• Hare, A. Y. M. (1999). Revealing what urban early childhood teachers think about mathematics and how they teach it: Implications for practice (Doctoral Dissertation). University Of North Texas.
• Henningsen, M., & Stein, M. K. (1997). Mathematical tasks and student cognition: Classroom-based factors that support and inhibit high-level mathematical thinking and reasoning. Journal for Research in Mathematics Education, 524-549. https://doi.org/10.2307/749690.
• Karakoç, G., & Alacacı, C. (2015). Real world connections in high school mathematics curriculum and teaching. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 6(1), 31-46. https://doi.org/10.16949/turcomat.76099.
• Karasar, N. (2007). Bilimsel araştırma yöntemi (17. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kavcar, C. (1987). Yüksek öğretmen okulunun öğretmen yetiştirmedeki yeri. Öğretmen Yetiştiren Yüksek Öğretim Kurumlarının Dünü-Bugünü-Geleceği Sempozyumu. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim, Gazi Mesleki Eğitim, Teknik Eğitim Fakültesi. Ankara.
• Köseoğlu, K. (1994). İlköğretime öğretmen yetiştiren kurumlarda öğretim elemanı yeterliklerinin değerlendirilmesi (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Matyar, F., Denizoğlu, P., & Özcan, M. (2008). Sınıf öğretmenliği ABD’de okuyan 4. sınıf öğrencilerinin ilköğretim birinci kademe fen ve teknoloji dersine ilişkin alan bilgilerinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(1), 303-312.
• MEB. (1999). Öğretmen yeterlilikleri (taslak) komisyon çalışması. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Eğitimi Genel Müdürlüğü.
• MEB. (2013). Ortaöğretim matematik öğretmeni özel alan yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06152743_MATEMATYK_YYRETMENY_YZEL_ALAN_YETERLYKLERY.pdf.
• MEB. (2015). Matematik öğretmeni özel alan yeterlikleri. http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_11/06160503_7-YYretmen_Yeterlikleri_KitabY_ matematik_YYretmeni_Yzel_alan_yeterlikleri_ilkYYretim_parYa_10.pdf.
• MEB. (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: MEB.
• MEB. (2018). Matematik dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8. Sınıflar). Ankara: MEB.
• Miles, M, B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed). Thousand Oaks, CA: Sage.
• Nazlıçiçek, N., & Akarsu, F. (2008). Fizik, kimya ve matematik öğretmenlerinin değerlendirme araçlarıyla ilgili yaklaşımları ve uygulamaları. Eğitim ve Bilim, 33(149), 18-29.
• NCTM. (National Council of Teachers of Mathematics) (1989). Curriculum and evaluation standards for school mathematics. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics.
• NCTM. (National Council of Teachers of Mathematics) (2000). Principles and standarts for school mathematics. Reston, VA: The National Council of Teachers of Mathematics.
• Öcal, A. (2007). İlköğretim aday öğretmenlerinin deprem bilgi düzeyleri üzerine bir araştırma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(13), 104–110.
• Önen, F., & Öztuna, A. (2006). Fen bilgisi ve matematik öğretmenlerinin öz-yeterlik duygusunun belirlenmesi. EDU7, 1(1).
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özgeldi, M., & Osmanoğlu, A. (2017). Matematiğin gerçek hayatla ilişkilendirilmesi: Ortaokul matematik öğretmeni adaylarının nasıl ilişkilendirme kurduklarına yönelik bir inceleme. Türk Bilgisayar ve Matematik Eğitimi Dergisi, 8(3), 438-458.
• Patton, M. Q. (2002). Qualitative research and evaluation methods (3rd Ed.). London: Sage Publications, Inc.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün & S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık. (Orijinal çalışma 2002’de basılmıştır).
• Roberts, T. G. (2006). A Philosophical examination of experiential learning theory for agrıcultural educators. Journal of Agricultural Education, 47(1), 17. https://doi.org/10.5032/jae.2006.01017.
• Smith, M. (2000). Redefining success in mathematics teaching and learning. Mathematics Teaching in the Middle School, 5(6).
• Southwell, B., & Penglase, M. (2005). Mathematical knowledge of pre-service primary teachers. Proceedings of the 29th Conference of the International Group for the Psychology of Mathematics Education, Melbourne: PME. 4, 209-216.
• Stein, M. K., Grover, B. W., & Henningsen, M. (1996). Building student capacity for mathematical thinking and reasoning: An analysis of mathematical tasks used in reform classrooms. American educational research journal, 33(2), 455-488. https://doi.org/10.3102/00028312033002455.
• Şahin, E. A. (2004). Öğretmen yeterliklerinin belirlenmesi. Bilim ve Aklın Aydınlığında Eğitim Dergisi, 58.
• Taşpınar, A. (2006). Kuramdan uygulamaya öğretim yöntemleri (2. Baskı), Ankara: Nobel Basımevi.
• Tchoshanov, M. A. (2011). Relationship between teacher knowledge of concepts and connections, teaching practice, and student achievement in middle grades mathematics. Educational Studies in Mathematics, 76, 141-164. https://doi.org/10.1007/s10649-010-9269-y.
• Tschannen-Moran, M., & Woolfolk-Hoy, A. (2002). The influence of resources and support on teachers’ efficacy beliefs. Paper pressented at the annuel meeting of the American Educational Research Association, New Orleans.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 6(4), 543-559.
• Uşak, M. (2005). Fen bilgisi öğretmen adaylarının çiçekli bitkiler konusundaki pedagojik alan bilgileri (Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Ülgen, G. (2004). Kavram geliştirme. Ankara: Nobel.
• Varış, F. (1973). Öğretmen yetiştirme üzerine-50. yıla armağan. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 47-65.
• Yeşildere, S. (2007). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematiksel alan dilini kullanma yeterlikleri. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 24(2), 61-70.
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.