“SAHNENİN DIŞINDAKİLER” ROMANINDA ANLATICININ YAPISAL UNSURLAR KARŞISINDAKİ TUTUMU

Yıl 2022, Sayı: 8, 126 - 135, 30.12.2022

Servet Şengül Seyfettin Demir

https://doi.org/10.51540/ijof.1205874

Öz

Modern dünyanın anlatım türü olan romanda olay örgüsünü şekillendiren bir hikâye ile hikâyenin aktarıcısı olan anlatıcı romanın önemli iki unsuru olarak dikkati çeker. Bazı yazarlar hikâyeyi romanın temel unsuru sayarlar, fakat bu durum anlatıcının söz konusu önem ve önceliğini değiştirmez. Anlatıcı olmadan romanı şekillendirmek ve inşa etmek mümkün değildir. Roman onun varlığıyla kurulur, kurgulanır. O olmadan olayları anlatmak, olayların akışında rol alan karakterleri tanıtmak mümkün olmaz. Anlatıcı, anlatı dünyasının hem ‘yapıcı’, hem de ‘yansıtıcı’ unsurudur. Roman başta olmak üzere tüm anlatı metinlerinde anlatımın üslubu ve anlatıcının tavrı son derece önemlidir. Roman yazarı, anlatıcıyı ve onun bakış açısını, anlatıcının olaylar karşısındaki tavrını belirlemek zorundadır. Kurmaca âlemin önemli unsurlarından olan anlatıcı yaşama en yakın ögedir. Okuyucu olaylara, karakterlere, mekân ve zamana onun gözüyle bakar, olay ve durumları anlamaya çalışır. Anlatıcının yapısal unsurlar karşısındaki konumu ve duruşu okuyucunun da bakış açısını doğrudan etkiler. Bu çalışma Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Sahnenin Dışındakiler romanında anlatıcının yapısal unsurları aktarma noktasındaki tutumunu ele alacaktır.

Anahtar Kelimeler

“Sahnenin Dışındakiler” romanı, yapısal unsurlar, anlatıcının tavrı

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2005). Roman sanatı ve roman incelemesine giriş. (2. Baskı). Akçağ Yayınları.
• Elmacı, E. B. (2021). Necip Mahfûz’un miramar ile Orhan Pamuk’un Benim Adım Kırmızı adlı romanlarında anlatıcı ve bakış açısı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Üniversitesi.
• Hakyemezoğlu, M. (2019). Ahmet Hamdi Tanpınar’ın romanlarında anlatıcının konumu ve işlevi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi.
• Hisarcıklılar, E. (2016). Halit Ziya Uşaklıgil’in hikâyelerinde kahramanların ruh hallerinin tabiat algısına etkisi. Current Research in Social Sciences, 2 (1) , 1-9.
• Stevick, P. (2004). Roman teorisi. (2. Baskı). (S. Kantarcıoğlu, Çev.). Akçağ Yayınları.
• Şengül, S. (2021). Metin Kaçan’ın Ağır Romanı’nda zaman kurgusu. V. Şahin (Ed.), Romanda zaman (1. Baskı, s.391-413) içinde. Akçağ Yayınları.
• Tanpınar, A. H. (2005). Sahnenin Dışındakiler. (6. Baskı). Dergâh Yayınları.
• Tekin, M. (2004). Roman sanatı 1. (4. Baskı). Ötüken Yayınları.
• Topbaşoğlu, N. (2021). Hikâye anlatıcılığının yaratıcı hikâye yazma becerisinin gelişimine katkısı. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Uşak Üniversitesi.
• Topçu, H. (2016). Anlatıcı sorunsalı ışığında Türk romanına dair bir değerlendirme. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Yener, C. (2016). Ahmet Mithat Efendi ve Orhan Pamuk’un romanlarında anlatıcılar tipolojisi: Müşâhedât, Felâtun Bey ile Râkım Efendi; Yeni Hayat ve Kar. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.