Phoneme-Meaning Relationship: In /O/ Sample

Yıl 2024, Sayı: 11, 13 - 29, 30.06.2024

Nesrin Güllüdağ

https://doi.org/10.51540/ijof.1493535

Öz

Language, which has a systematic pattern consisting of meaning and sound elements, is a system of signs/indicators that enable understanding between people. How and on what basis objects are named and why they are given this name have always been questioned.Man has named these concepts in order to convey the concepts formed in his mind thanks to the language ability given to him from birth. Language, which acts as a bridge between past, present and future, offers us the opportunity to produce unlimited new concepts. In the thought world of the language, each element is symbolized not randomly but within a certain order and logic. This study examines the semantic values of the /o/ phoneme in Turkish and its relationship with object names. Language, as a system that enables communication between people, consists of both sound and meaning elements and the relationship of these elements with each other constitute the basic building blocks of language. These roles of sounds as meaning carriers in language provide important clues about the evolution of language, its functioning in the human mind, and its effects on emotional expressions. In this context, the effect of the phonetic and semantic features of the language on the emotional perception of words constitutes a valuable area for linguistic research. While it has been demonstrated that the meaning carriers in the language exist not only at the lexical level but also at the phonetic level, it has been tried to prove that certain sounds evoke certain qualities and are therefore preferred to express certain types of objects.

Anahtar Kelimeler

o phoneme, name of objects, object-name relationship, emotional value

FONEM-ANLAM İLİŞKİSİ: /o/ ÖRNEKLEMİNDE

Öz

Anlam ve ses öğelerinden oluşan dizgesel bir örüntüye sahip olan dil, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan bir işaretler/göstergeler sistemidir. Nesnelerin nasıl ve neye göre adlandırıldığı, onlara neden bu ismin verildiği öteden beri hep sorgulanmıştır.İnsan kendisine doğuştan verilen dil yetisi sayesinde zihninde oluşan kavramları iletebilmek için bu kavramları adlandırmıştır. Geçmiş, bugün ve gelecek arasında köprü görevi üstlenen dil, bizlere sınırsız yeni kavramlar üretme olanağı sunar. Dilin düşünce dünyasında her bir öge öyle gelişigüzel değil belli bir düzen ve mantık dahilinde simgeleştirilir/sembolleştirilir. Bu çalışma, Türkçedeki /o/ sesbiriminin sözcüklerdeki anlamsal değerlerini ve nesne adlarıyla olan ilişkisini incelemektedir. Dilin, insanlar arasında anlaşmayı sağlayan bir sistem olarak hem ses hem de anlam öğelerinden oluşması ve bu öğelerin birbiriyle ilişkisi, dilin temel yapı taşlarını oluşturur. Seslerin anlam taşıyıcıları olarak dildeki bu rolleri, dilin evrimi ve insan zihnindeki işleyişi, duygu ifadeleri üzerindeki etkileri hakkında önemli ipuçları sunmaktadır. Bu bağlamda, dilin fonetik ve anlamsal özelliklerinin kelimelerin duygusal algısına olan etkisi, dilbilimsel araştırmalar için değerli bir alan oluşturmaktadır. Dildeki anlam taşıyıcılarının yalnızca sözcük düzeyinde değil, aynı zamanda fonetik düzeyde de mevcut olduğu ortaya koyulurken, yani belirli seslerin belirli nitelikleri çağrıştırdığı ve bu nedenle belirli türdeki nesneleri ifade etmek için tercih edildiği düşüncesini ispatlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

/o/ fonemi, nesnelerin adı, nesne-ad ilişkisi, duygu değeri

Kaynakça

• Abel, G. A. ve Glinert, L. H. (2008). Chemotherapy as language: sound symbolism in cancer medication names. (Dil olarak kemoterapi: kanser ilaç isimlerinde ses sembolizmi.) Social Science & Medicine, 66 (8), 1863-1869. https://doi.org/10.1016 /j.socscimed.2007.12.016
• Adıyaman, C. (2011). Türkçede ses ve anlam ilişkisi üzerine bir inceleme. III. Uluslararası Dünya Dili Türkçe Sempozyumu (s.17-26) içinde. 16-18 Aralık 2010. Kanyılmaz Matbacılık.
• Akerson, E. F. (2005). Göstergebilime giriş. Multilungual Yayınları.
• Akyıldız Ay, D. (2017). Ses sembolizmi ve ses-snlam uyumunun farklı bir sınıflandırma denemesi. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 57 (57), 17-27.
• Altınörs, S. A. (2008). Locke’un anlam teorisinde kelimelerin müphemliği. Felsefe Günleri: Anlam Bildiri Özetleri Kitapçığı, ODTÜ Felsefe Bölümü 25. Yıl Etkinlikleri (s.8-11) içinde. 17-18-19 Aralık 2008, Ankara.
• Altunya, H. (2003). Fârâbî’de dil felsefesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi].Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Ameel, E., Malt, B. ve Storms, G. (2007). Object naming and later lexical development: from baby bottle to beer bottle, (Nesne adlandırma ve sonrasında sözcüksel gelişim: biberondan, bira şişesine) Journal Of Memory And Language 58, 262–285.
• Aristoteles (1996). Yorum üzerine. (S. Babür, Çev.). İmge Yayınları.
• Başkan, Ö. (1967) Lengüistik metodu. Çağlayan Kitabevi.
• Börekçi, M. ve Tepeli, Y. (2013). İşlevsel dilbilim yaklaşımıyla Türkçede sözcük türleri üzerine. Uluslararası Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 2 (7), 93-102.
• Coşkun, M. (2008). Türkçenin ses bilgisi. IQ Yayıncılık.
• Çetin, M., Yiğit, M. ve Karlı, E. (2011). Dilde anlam ve bağlam, I. International Conference on Foreign Language Teaching and Applied Linguistics, May 5-7 2011 Sarajevo, 1368-1372.
• Dereko, A. (2007). Locke’da ve Locke-öncesi dönemde dil felsefesinde nesne-ad ilişkisi. SBARD. (9), 97-120. Eflatun (1997). Kratylos, (S. Y. Baydur, Çev.). Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Elsen, H. (2017). The two meanings of sound symbolism. Open Linguistics, 3, 491-499.
• Ercilasun, A. B. (2021). Dilin doğuşu ve evrimi: basamak teorisi. Dil Araştırmaları, 29, 1-17.
• F. Pears B. ve F. McGuinsesness (2002) Ludwig wittgenstein tractatus, logico- philosophicus. ISBN 0-203-19091-2.
• Guattari, F. (2005), Anlam ve iktidar. Dilbilim Terimden Anlama. (M. Durak Çev.) Multilungual Yayınları.
• Hezar, M. (2020). Köken bilime uzanan “Türkçe ses anlam eşlemesi” ile yalın Türkçeye doğru. TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, Yıl 8, (20), 281-293.
• Jocelyn S. (2020). Sound symbolism or the meaning behind a brand name, (Ses sembolizmi veya Bir marka adının arkasındaki anlam). https://Www.Linkedin.Com/Pulse/Sound-Symbolism-Meaning-Behind-Brand-Name-Jocelyn-Straub
• Johansson, N. E., Anikin, A., Carling, G. ve Holmer, A. (2020). The typology of sound symbolism: defining macro-concepts via their semantic and phonetic features. (Ses ssembolizminin tipolojisi: makro kavramların semantik ve fonetik özellikleri yoluyla tanımlanması). Linguistic Typology, 24 (2), 253-310.
• Karaca, M. M. (2021). Saussure’ün ses ve anlam ilişkisine dair fikirleri üzerine bir değerlendirme. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14 (36), 1414-1423.
• Karadüz, A. (2008). “Yazı” ve “yazım” kavramlarının dilin “anlam” ve “ses” ögeleriyle ilişkisi. Turkish Studies, 3 (6), 422-448.
• Karahan, L. (2008). Tekrar gruplarında ünlü düzeni -anlam ilişkisi üzerine düşünceler. Prof. Dr. Ahmet B. Ercilasun Armağanı. Akçağ Yayınları.
• Kıran, Z. (2006). Dilbilime giriş. Seçkin Yayınları.
• Kocaman, A. (1997). Dil ve politika: temeldeki Iilişkiler. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 8, 82-88.
• Kocaoğlu, T. (2004). Türk ve Dünya dillerinde ses-anlam eşitliğine dayalı karşıt denklikler. V. Uluslararası Türk Dili Kurultayı Bildirileri II, 1985-2004.
• Miller, D. G. (2014). Sound symbolism: English lexicogenesis, (Ses sembolizmi: İngilizce sözlük oluşumu). Oxford Academic, 16 Apr. 2014. https://global.oup.com/academic/product/english-lexicogenesis-9780199689880?cc=us&lang=en&
• Nicole, N. M.- H. Maciej, K.- Katarzyna, K. Tomasz, -W, Radosław (2014). Book of knowledge of languages in danger. (Tehlikedeki diller bilgisi kitabı). http://Languagesindanger.Eu/Book-Of-Knowledge/
• Nordquist, R. (2020). Sound symbolism in English (Definition and examples, (İngilizcede ses sembolizmi (Tanım ve örnekler). https://www. Thoughtco .com /sound-symbolism-words-1692114
• Platon, (2018). Kratylos, (C. Karakaya, Çev.). İletişim Yayınları.
• Poyraz, H. (2013). Adlandırmanın doğası ve adların nesnesine uygunluğu ekseninde doğalcılık-uzlaşmacılık tartışması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (7), 226-242.
• Preziosi, M. A.-Coane, J.H. (2017). Sound symbolism and associative memory. ( Ses sembolizmi ve çağrışımsal bellek), Cognitive Research: Principles And Implications 2, Article Number 10, 2 -21.
• Saussure, F. D. (1998). Genel dilbilim dersleri. (B. Vardar, Çev.). Multilingual Yayınları.
• Seber, A. (2013). Semantik-delâlet kavramlarının mukayesesi ve anlambilim kavramının muhtevasının tespiti. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XVII ( 2), 97-130.
• Selen, N. (1967). Nesnelerle, onlara verilen isimler arasında, o nesnenin özelliğine uygun bir ses uyuşumu var mıdır? Ankara Üniversitesi D.T.C.F. Dergisi XXV (3-4) , 115-120.
• Sučević, J., Janković, D. ve Ković, K. (2013). When the sound-symbolism effect disappears: the differential role of order and timing in presenting visual and auditory stimuli, scires, (Ses-sembolizminin etkisi ortadan kalktığında: görsel ve işitsel uyaranların sunumunda sıra ve zamanlamanın farklı rolü). Psychology, 4 (7a), July, 11-18.
• Svantesson, J. O. (2017). Sound symbolism: the role of word sound in meaning, (Ses sembolizmi: sözcük sesinin anlamdaki rolü). WIREs Cognitive Scinece, Wiley Periodicals, 22 March, 1-4, doi: 10.1002/wcs. 1441. Epub 2017 Mar 22.
• Şimşek, M. A. (2001). Delâlet kavramı çerçevesinde lafız ve anlam ilişkileri. Nüsha 1 (1), Yaz, 80-111.
• Wrembel, M. (2010) . Sound symbolism in foreıgn language phonologıcal acquısıtıon, (Yabancı dilde fonolojik edinimde ses sembolizmi ). Research İn Language, 8, 175-188.
• Elektronik Kaynaklar
• Https://Doi.Org/10.1093/Acprof:Oso/9780199689880.003.0010 (erişim tarihi 15.03.2024)
• Https://Doi.Org/10.1093/Acprof:Oso/9780199689880.003.0010 (erişim tarihi 15.03.2024)