Education in the Thrace Region according to the 1935 Reports of the General Inspectorate of Thrace

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 3, 120 - 132, 07.12.2025

Neslihan Bolat Bozaslan

Öz

With the Industrial Revolution, the demand for educated and skilled labor increased, paving the way for the expansion of educational institutions. Over time, many European states made formal education compulsory in response to this need. In the Ottoman Empire, however, attention during the same period was primarily directed toward military education. During the reign of Mahmud II, Sıbyan schools were established and compulsory education was introduced. Although efforts to expand education continued in subsequent periods, the desired outcomes could not be achieved. The Second Constitutional Era, in particular, witnessed accelerated initiatives aimed at increasing the number of schools. Nevertheless, the cycle of warfare beginning with the Italo-Turkish War redirected state expenditures largely toward military needs, thereby limiting progress in the field of education. Following these prolonged wars, the newly founded Republic of Turkey prioritized educational reform. In this context, the Congress of Education (Maarif Kongresi), convened in Ankara between 15 and 21 July 1921, identified the needs of the Turkish education system. A nationwide educational mobilization was launched, and various legal arrangements were enacted to expand education from rural to urban areas. Schools and village reading rooms were constructed in rural settlements, and boarding schools were established for children living in villages without schools. In addition, the opening of “Millet Mektepleri” strengthened non-formal educational activities. Sports clubs were also established in provinces, districts, and villages to introduce the public to various branches of sports. All these efforts were monitored through a meticulous system of inspection, and reports prepared by the General Inspectorates were regularly submitted to the government. This study examines, in the light of archival documents, the reports and correspondence prepared by provincial directorates of education regarding the activities, numbers, and budgets of fee-based or free boarding schools, Millet Mektepleri, village reading rooms, and youth sports associations in the Thrace region, as well as information concerning the students, athletes, and local inhabitants who benefited from these institutions, as requested by the Thrace General Inspectorate.

Anahtar Kelimeler

Village schools , Public schools , Literacy campaign , National education , General Inspectorate of Thrace

1935 Yılı Trakya Umumî Müfettişliği Raporlarına Göre Trakya Bölgesinde Eğitim

Öz

Sanayi Devrimi’yle birlikte eğitimli ve vasıflı iş gücüne duyulan ihtiyaç artmış, bu durum eğitim kurumlarının yaygınlaşmasına zemin hazırlamıştır. Zamanla Avrupa’daki birçok devlet, bu ihtiyaca binaen örgün eğitimi zorunlu kılmıştır. Osmanlı Devleti’nde ise aynı süreçte askerî eğitime odaklanılmıştır. II. Mahmut döneminde Sıbyan mektepleri açılarak eğitim zorunlu hâle getirilmiştir. Sonraki dönemlerde de eğitimin yaygınlaştırılması çabaları devam etmiş fakat istenilen sonuçlar elde edilememiştir. Özellikle II. Meşrutiyet döneminde okul sayısını artırmaya yönelik girişimler hız kazanmıştır. Ancak Trablusgarp Savaşı ile başlayan savaş dönemi, devlet harcamalarının büyük ölçüde askerî alanlara yönelmesine yol açmış, eğitim alanındaki ilerlemeleri sınırlamıştır. Savaşların ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti ise eğitim meselesini öncelik vermiştir. Bu kapsamda 15–21 Temmuz 1921 tarihlerinde Ankara’da toplanan Maarif Kongresi’nde Türk eğitim sisteminin ihtiyaçları tespit edilmiştir. Ülke genelinde kapsamlı bir eğitim seferberliği başlatılmış, köyden kente eğitimin yaygınlaştırılması amacıyla çeşitli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Köylere okul ve köy odaları inşa edilmiş, okul bulunmayan köylerdeki çocuklar için yatılı okullar kurulmuştur. Bunun yanı sıra millet mektepleri açılarak yaygın eğitim faaliyetleri güçlendirilmiştir. İl, ilçe ve köylerde spor kulüpleri oluşturularak halkın farklı spor dallarıyla tanışması sağlanmıştır. Tüm bu çalışmalar titiz bir denetim mekanizmasıyla takip edilmiş; Umumi Müfettişlikler aracılığıyla hazırlanan raporlar düzenli olarak hükümete sunulmuştur. Bu araştırmada, Trakya Umumi Müfettişliği’nin Trakya bölgesindeki paralı veya parasız yatılı okullar, millet mektepleri, köy okuma odaları ve gençlik-spor birliklerinin faaliyetleri, sayıları, bütçeleri ile bu kurumlardan yararlanan öğrenciler, sporcular ve köy halkına ilişkin il maarif müdürlükleri tarafından hazırlanan rapor ve yazışmalar arşiv belgeleri ışığında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Köy okulları , Millet mektepleri , Okuma yazma seferberliği , Milli eğitim , Trakya Umum Müfettişliği

Kaynakça

• Köse, O., Ö. Köse, Z. (2018). Trakya Umumi Müfettişliği’nin II. Tarih Kurultayı Münasebetiyle Sunduğu Rapor Hakkında Bir Değerlendirme. V. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu (10-12 Mayıs İstanbul). İstanbul Üniversitesi. Muraz Budak, Ö. (2018). Ayıntab Kazası Eğitim Kurumları (1839-1876). Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 5(17), 277-294.
• Türkmen, Z.(2006), Vilayât-ı Şarkiye (Doğu Anadolu Vilayetleri) Islahat Müfettişliği (1913-1914), Türk Tarih Kurumu Yay., Ankara 2006.
• Uyanık, E., Kaya, M. M., & Elçiçeği, B. (2021). II. Meşrutiyet döneminde eğitim tartışmaları ve 1913 tarihli Tedrisat-ı İptidaiye Kanunu’nun uygulanması. Kocaeli Üniversitesi Eğitim Dergisi, 4(1), 163-185. https://doi.org/10.33400/kuje.908998