Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Etik İlkeleri Kapsamındaki Davranışlarının Okul Yöneticilerinin Algılarına Göre Değerlendirilmesi

Yıl 2021, Cilt: 7 Sayı: 2, 36 - 60, 31.12.2021

Erkan Berdibek Cemal Aküzüm

https://doi.org/10.32570/ijofe.1004002

Öz

Bu araştırmada, bünyesinde sınıf öğretmeni bulunduran ilköğretim kurumlarında (ilkokul ve ortaokul) görev yapan okul yöneticilerinin algılarına göre, sınıf öğretmenlerinin mesleki etik ilkeler kapsamındaki davranışları benimseme düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Genel tarama modelinde tasarlanan araştırmanın evrenini, 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Diyarbakır ili merkez ilçelerinde bulunan (Bağlar, Kayapınar, Sur, Yenişehir) resmi ilköğretim kurumlarında görev yapan 544 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Örneklemini ise, amaçlı örnekleme yöntemlerinden olan “ölçüt örnekleme” yöntemi ile seçilen 196 ilköğretim kurumunda görev yapan 313 okul yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırma verileri, Manalova (2010) tarafından geliştirilen 6 faktör ve 71 maddeden oluşan “Mesleki Etik İlkeler Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin çözümlenmesi SPSS (Statistical Package for the Social Sciences) paket programından yararlanılarak yapılmıştır. Verilerin analizi ve yorumunda bağımsız örneklemler için t-testi, tek yönlü varyans analizi (One-Way ANOVA), Kruskal-Wallis H testi ve Mann-Whitney U testinden yararlanılmıştır. Araştırma sonuçları, okul yöneticilerinin algılarına göre sınıf öğretmenleri mesleki etik ilkeler kapsamındaki davranışları üst düzeyde benimsediklerini ortaya koymaktadır. Ayrıca, okul yöneticilerinin, sınıf öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışları benimseme düzeylerine ilişkin algıları arasında yaş, mesleki kıdem, okulun bulunduğu yer ve öğrenim durumu değişkenlerine göre anlamlı farklılıklar saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Etik, ahlâk, mesleki etik, sınıf öğretmeni, okul yöneticisi.

Destekleyen Kurum

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü

Proje Numarası

ZGEF.16.013

Teşekkür

Dicle Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi Koordinatörlüğü'ne desteklerinden dolayı teşekkür ederim.

Kaynakça

• Akarsu, B. (1997). Töre, ahlak, etik. Ankara: Cumhuriyet Gazetesi Yayınları.
• Altınkurt, Y. & Yılmaz, K. (2011). Öğretmen adaylarının öğretmenlerin mesleki etik dışı davranışlar ile ilgili görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(1), 113-128.
• Arğa, M. (2012). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilkokul ve ortaokul öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Atlar, Y. (2015). Okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının öğretmen görüşlerine göre değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Aydın, İ. (2006). Eğitim ve öğretimde etik. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Aydın, İ. (2012). Yönetsel, mesleki ve örgütsel etik (5. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Aydoğan, İ. (2011). Öğretmenlerin mesleki etik ilkelere uyma düzeylerinin öğrenciler tarafından algılanması. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 87-96.
• Babaoğlan, E. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinde tükenmişlik. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bolu
• Bahçeci, F. (2014). Öğretmen algılarına göre okul müdürlerinin etik liderlik davranışları, öğretmenlerin karşılaştığı yıldırma davranışı ve örgütsel adalet arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Mevlâna Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Börü, N. (2015). Etik lider olarak okul yöneticisinin özellikleri ve davranışlarına ilişkin ortaöğretim öğretmenlerinin görüşleri. (Yayınlanmamış Doktor Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Büyüköztürk, Ş. (2011). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Coşkun, N. (2016). Eğitim fakültesi öğrencilerinin ve öğretim elemanlarının öğretmenlik meslek etiği değerlerine ilişkin görüşleri: mesleki etik değerlerin kazanımı sürecinde örtük program. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
• Çağrıcı, M. (1989). Türkiye diyanet vakfı İslam ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı E- Yayınevi.
• Çalışkan, Ü. (2009). Okul yöneticilerinin toplantı yönetimi ile ilgili tutum ve becerilerinin öğretmenler tarafından algılanması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Eldaş-Çokan, S. (2006). Sınıf öğretmenlerinin öğretim etiğine yönelik algılarının sınıf içerisinde karşılaştıkları sorunlu davranışları gidermeye yönelik kullandıkları stratejilere yansıması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Erdoğan, H. (2016). İlköğretim kurumlarında görev yapan okul müdürlerinin etik liderlik davranışlarının öğretmenlerin görüşleri açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Ergin, Y. (2014). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin öğretmenlik mesleği ile ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin algılamaları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ege Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Gözütok, D. (1999). Öğretmenlerin etik davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 84-97.
• Gülpınar, A. (2018). Okul Yöneticilerinin özyeterliliklerine ilişkin algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Fırat Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Elâzığ.
• Gündüz, Y. & Coşkun, Z S. (2011). İlköğretim öğrencilerinin öğretmenlerinin mesleki etik ilkelere uyma düzeyine ilişkin görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 95-110.
• Gündüz, Y. & Coşkun, Z S. (2012). Öğrenci algısına göre öğretmen etik değerler ölçeğinin geliştirilmesi: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13(1), 111-131. İnal, K. (1996). “Sosyalist etik”, gelecek. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Kaçay, Z. (2015). Beden eğitimi öğretmenlerine göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının örgütsel bağlılık ve yaşam doyumuna etkisi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Kalaz, M. (2016). Öğretmen görüşlerine göre okul yöneticilerinin etik liderlik özellikleri ile öğretmenlerin örgütsel adanmışlıkları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaptan, S. (1998). Bilimsel araştırma ve istatistik teknikleri. Ankara: Tekışık Web Ofset Tesisleri
• Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel
• Kırıcı, M. (2014). Öğrenci algılarına göre öğretmenlerin mesleki etik kurallara uyma düzeyleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüleri, Kahramanmaraş.
• Kıroğlu, K. & Elma, C. (Ed.). (2009). Eğitim bilimine giriş. Ankara: Pegem Yayınları
• Konak, M. (2014). Öğretmenlerin görüşlerine göre ilkokul müdürlerinin etik liderlik davranışları ile çatışma yönetme stilleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Köroğlu, H & Oğuz, E. (2011). Eğitim müfettişlerinin rehberlik rollerine yönelik öğretmen, yönetici ve eğitim müfettişi görüşleri. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi, 1(2), 9-25.
• Kuçuradi, İ. (1988). Uludağ konuşmaları. Ankara: TFK Yayınları.
• Kuçuradi, İ. (2009). Uludağ konuşmaları (Özgürlük, Ahlak, Kültür Kavramları). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu.
• Kurtulan, I. (2007). Özel eğitim öğretmenlerinin mesleki etik değerler açısından kendilerini değerlendirmeleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Manolova, O. (2011). Mesleki etik ilkelere ilişkin Türkiye ve Moldova’daki ilköğretim okulu öğretmenlerinin görüşleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Mengüşoğlu, T. (1997). Felsefeye giriş. Ankara: Remzi Kitapevi
• Mertler, B Z. (2015). Sınıf öğretmenlerinin okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarına ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Okan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Nuttall, J. (1997). Ahlak üzerine tartışmalar. (Çeviren: Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Obuz, Ü. (2009). Öğrencilerinin öğretmenlik mesleğiyle ilgili etik olmayan davranışlara ilişkin görüşleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• Ocak. H. (2011). Bir ahlak felsefesi problemi olarak erdem kavramına yüklenen anlamın İlkçağ’dan Ortaçağ’a evrimi. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 79- 101.
• Örenel, S. (2005). Öğretmenlerin mesleki etik ilkeleri kapsamındaki davranışlarının ilköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin algılarıyla değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özbek, O. (2003). Beden eğitimi öğretmenlerinin mesleki etik ilkeleri ve bu ilkelere uyma düzeyleri. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Pelit, E & Güçer, E. (2006). Turizm alanında öğretmenlik eğitimi alan öğrencileri turizm işletmelerinde yaptıkları stajları değerlendirmeleri üzerine bir araştırma. Ticaret ve Turizm Fakültesi Dergisi, 1(1), 139–161.
• Poyraz, H. (1996). Dil ve ahlak. Ankara: Vadi Yayınları.
• Sakin, A. (2007). Okulöncesi öğretmenlerin mesleki etik davranışlar hakkındaki görüşleri ile ahlaki yargı düzeyleri ve öğretmenlik tutumlarının incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şakar, M. C. (2010). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin etik görüşlerinin değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Van.
• Şen, M. L. (1998). Kamu yönetiminde yozlaşmanın önlenmesinde yönetsel etik yaklaşımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Şengül, B. (2013). Öğretmenlerin etik davranışlarının incelenmesi: Türkiye- Kosova karşılaştırması. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Şişman, M. & Acat, M. B. (2003). Öğretmenlik uygulaması çalışmalarının öğretmenlik mesleğinin algılanmasındaki etkisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 235-250.
• Toksoy, H. (2011). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin etik liderlik davranışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Toytok, E. H. (2014). Öğretmen algılarına göre okul yöneticilerinin etik liderlik davranışlarının örgüt kültürü üzerine etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
• Yabin, Ö. (2015). Öğretmen algılarına göre ortaöğretim kurum yöneticilerinin etik liderlik davranışı gösterme düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Gaziantep.
• Yayla, A. (2011). Eğitim kavramının etik açıdan analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-12.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (Genişletilmiş 9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.