SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL MİSİLLEME DAVRANIŞLARI İLE İŞ AİLE ÇATIŞMASI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 148 - 151, 19.12.2025

Mahmut Sağir , Hüsne Ergin

Öz

Bu araştırmanın amacı, sınıf öğretmenlerinin örgütsel misilleme davranışı düzeyleri ile iş aile çatışması düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2024-2025 eğitm öğretim
yılında Kahramanmaraş ili Onikişubat ve Dulkadiroğlu merkez ilçelerinde, ilkokullarda görev yapan toplam 6250 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise evrenden “Küme Örnekleme” yöntemiyle belirlenen 362 sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırma verileri“Kişisel Bilgi Formu”, “Örgütsel Misilleme Davranışı Ölçeği” ve “İş Aile Çatışması Ölçeği’’aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma sonucunda sınıf öğretmenlerinin örgütsel misilleme davranışı düzeylerinin düşük olduğu belirlenmiştir. Örgütsel misilleme davranışı ölçeğinin süreci sabote etme ve olumsuz iletişim alt boyutunda sınıf öğretmenlerinin misilleme davranışı düzeylerinin düşük, olumsuz eylem alt boyutunda ise misilleme davranışı düzeyinin orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sınıf öğretmenlerinin iş aile çatışması düzeylerinin düşük olduğu sonucuna ulaşılmıştır. İş aile çatışması ölçeğinin iş aile çatışması ve aile iş çatışması alt boyutlarında da iş aile çatışması düzeyinin düşük olduğu belirlenmiştir. Araştırmada sınıf öğretmenlerinin örgütsel misilleme davranışı düzeyleri ile iş aile çatışması düzeyleri arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca sınıf öğretmenlerinin örgütsel misilleme davranışı düzeyleri, sınıf öğretmenlerinin iş aile çatışması düzeylerini % 8,8 oranında yordadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel misilleme , çatışma , iş aile çatışması

EXAMINING THE RELATIONSHIP BETWEEN CLASSROOM TEACHERS ORGANIZATIONAL RETALIATORY BEHAVIORAND WORK-FAMILY CONFLICT

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between classroom teachers’ levels of organizational retaliation behaviors and their levels of work-family conflict. A relational survey model was used in the research. The study population consisted of 6,250 classroom teachers working in primary schools in the central districts of Onikişubat and Dulkadiroğlu in Kahramanmaraş province during the 2024–2025 academic year. The study sample included 362 classroom teachers, determined through the “Cluster Sampling” method. Research data were obtained through the “Personal Information Form”, “Organizational Retaliatory Behavior Scale” and “Work-Family Conflict Scale”. The results revealed that classroom teachers exhibited low levels of Organizational retaliation behaviors. In the sub-dimensions of the Organizational Retaliation Behavior Scale, the levels were low in “sabotaging the process” and “negative communication, while a moderate level was found in the “negative actions” sub-dimension. The findings also indicated that classroom teachers had low levels of work-family conflict, including both the “work to family” and “family to work” conflict sub-dimensions. A positive and moderate-level significant relationship was found between classroom teachers’ levels of organizational retaliation behaviors and work-family conflict. Additionally, it was concluded that organizational retaliation behavior levels predicted work-family conflict levels at a rate of 8.8 %.

Anahtar Kelimeler

Organizational retaliation , conflict , work family conflict

Kaynakça

• Akın, A., Tunca, M. & Bayrakdar, İ. (2017, Mayıs). İş-aile ölçeği (İAÇÖ) Türkçe formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu Kongre Kitabı (ss.39- 44.). Alanya: Alanya Alaeddin Keykubat Üniversitesi
• Aycan, Z., Eskin, M. & Yavuz, S. (2007). Hayat dengesi iş, aile ve özel hayatı dengeleme sanatı. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Aydın, G. (2019). Örgütsel aile desteğinin iş-aile çatışması ve işle bütünleşme üzerindeki etkisini açığa çıkarmaya yönelik bir araştırma (Ege Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (551480).
• Barclay, L. J., Skarlicki, D. P. & Pugh, S. D. (2005). Exploring the role of emotions in in justice perceptions and retaliation. Journal of Applied Psychology, 90(4), 629–643.
• Goldman, B. M. & Shapiro, D. L. (Eds.). (2012). Negotiations in the 21st century workplace: New challenges and newsolutions. New York: Taylor & Francis.
• Bies, R. J. (1987). The predicament of injustice: The management of moral outrage. Research in Organizational Behavior, 9, 289–319.
• Büyük Türkçe Sözlük. (2019). Türk Dil Kurumu, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5cd49211c65878.97602972, Erişim Tarihi: 09.05.2019.
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş. & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Çarıkçı, İ. H. & Çelikkol, Ö. (2009). İş–aile çatışmasının örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyetine etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(9), 153-170.
• Çetinceli, K. & Çarıkçı, İ. H. (2020). İş-aile çatışması neden ve sonuçları: Kuramsal bir değerlendirme. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (37),174-192.
• Çetinkaya, F. (2011). Örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerindeki etkisi ve Afyon il merkezindeki bayan banka çalışanları üzerine bir araştırma (Afyon Kocatepe Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (296323).
• Çoban, H. (2014). İş-aile çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Bankacılık sektöründe bir araştırma. (Pamukkale Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (364733).
• Duxbury, L. E. ve Higgins, C. A. (1991). Gender differences in work-family conflict. Journal of Applied Psychology, 76(1), 60-74.
• Edwards, J. R. & Rothbard, N. P. (2000). Mechanisms linking work and family: Clarifying the Relationship Between work and family constructs. Academy of Management Review, 25(1), 178-199.
• Elloy, D. F. & Smith, C. (2004). Antecedents of work-family conflict among dual career couples: An Australianstudy. Cross Cultural Management: An International Journal, 11(4), 17 – 27.
• Emerson, R. M. (1962). Power-dependence relations. American Sociological Review, 27(1), 31–41.
• Erdamar, G. & Demirel, H. (2016). Joband life satisfaction of teachers and the conflicts they experience at work and at home. Journal of Educationand Training Studies, 4(6), 164-175.
• Fırat, Z. M. (2018). Mesleki doyum, iş-aile çatışması ve aile-iş çatışmasının algılanan iş stresi üzerindeki etkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 16 (32),157-176.
• Fırat, Z. M. & Cula, S. (2016). İş-aile çatışması, aile-iş çatışması ve iş doyumunun öğretmenlerin yaşam doyumu üzerindeki etkisi. Başkent University Journal of Education, 3(2), 146-155.
• Masters, J. C. & Smith, W. P. (Eds.), (1987). Social comparison, justice, and relative deprivation: Theoretical, empirical, and policy perspectives. Hillsdale: NJ: Erlbaum.
• Giddens, A. (2006). Sociology (5.Basım). Cambridge: PolityPress.
• Dunnette, M. D. (Ed.) (1976). Hundbook of industrial and Organizational psychology. Chicago: Rand McNally.
• Greenberg, J. (1990). Organizational justice: Yesterday, today, andtomorrow. Journal of Management, 16(2), 399–432.
• Lewicki, R. J., Bies, R. J. & Sheppard B. H. (Eds.), Research on negotiation in organizations. Greenwich: CT: JAI Press.
• Greenhaus, J. H. &Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict Between work and familyr oles. Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Greenhaus, J. H. & Parasuraman, S. (1984). Consequences of work-family conflict on employee well-being over time. Work and Stress, 15(3), 214-226.
• Haslam, A. Filus, A. Morawska, MR. Sanders, & R. Fletcher. (2015). The Work–Family Conflict Scale (WAFCS): Development andinitial validation of a self-report measure of work–family conflict for use with parents. Child Psychiatry & Human Development, 46, 346–357.
• Homans, G. (1961). Social behaviour: Its elementary forms (Revised ed.). Harcourt Brace Jovanovich.
• Irkılata, N., A. (2010). İş-aile çatışmasının, aile içi ilişkiler ve sosyal hayat üzerindeki etkileri: özel kurumlarda çalışan öğretmenler üzerinde bir uygulama (Dumlupınar Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (364733).
• Kaçay, Z. (2020). Örgütsel misilleme davranışı ölçeğinin Türkçe ’ye uyarlanması. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 1(2), 74–88.
• Kaçay, Z., Damar, A., Yüksek, M. & Soyer, F. (2018). Spor örgütü çalışanlarında örgütsel güven algısının işyeri yılmazlığı üzerine etkisi. ERPA International Congresses on Education Kongre Kitabı (ss.569-574), İstanbul.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Küçükşakar, B. (2019). İş-aile çatışmasının duygusal emek üzerindeki etkisi: Ortaokul öğretmenleri üzerinde bir inceleme (Kütahya Dumlupınar Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden Erişilmiştir. (619273)
• Memiş, A. (2022). Ortaokul öğretmenlerinin iş-aile çatışması ile işle bütünleşme düzeyleri arasındaki ilişki (Bolu ili örneği). (Abant İzzet Baysal Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (769662).
• Organ, D. (1988). Organizational citizenship behavior: The good soldier syndrome. Lexington Books.
• Özalper, M. (2016). Öğretmenlerin iş- aile çatışma düzeylerinin incelenmesi. (Okan Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (449886).
• Özdamar, K. (2001). Paket programlar ve istatistiksel veri analizi (Çok Değişkenli Analizler) (4. Baskı). Kaan Yayınları.
• Özdevecioğlu, M. & Aktaş, A. (2007). Kariyer bağlılığı, mesleki bağlılık ve örgütsel bağlılığın yaşam tatmini üzerindeki etkisi: İş-aile çatışmasının rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28, 1-20.
• Özen, F. (2015). Öğretmenlerde iş stresinin iş-aile çatışması, tükenmişlik ve işten ayrılma niyetine etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Isparta.
• Özkul, R. (2014). Ortaokul öğretmenlerinde iş-aile çatışması ve yaşam doyum düzeyleri (İnönü Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (384756)
• Özkul, R.,& Cömert, M. (2019). Ortaokul öğretmenlerinde iş-aile çatışması düzeyleri. Kastamonu Education Journal, 27(1), 129-138.
• S. G. Roselberg (Ed.). (2007). Encyclopedia of industrialand organizational psychology. Sage. Petersen, N. L. (2015). Retaliatory behavior as a response to executive compensation. Bowling Green State University. Bowling Green State University.
• Sheppard, B. H.,Lewicki, R. J. &Minton, J. W. (1992). Organizational justice: The search for fairness in the workplace. New York: Lexington Books.
• Skarlicki, D. P. & Folger, R. (1997). Retaliation in the workplace: The roles of distributive, procedural, and interactional justice. Journal of Applied Psychology, 82(3), 434–443.
• Skarlicki, D. P.,Barclay, L. J. &Pugh, S. D. (2008). When explanations for layoffs are not enough: Employer’s integrity as a moderator of the Relationship Between in formational justice and retaliation. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 81(1), 123–146.
• Skarlicki, D. P.,Folger, R. &Tesluk, P. (1999). Personality as a moderator in the Relationship Between fairness and retaliation. Academy of Management Journal, 42(1), 100–108.
• Şen, N. (2022). Hakçalık duyarlılığı açısından örgütsel adalet algısı, örgütsel vatandaşlık ve örgütsel misilleme davranışları arasındaki ilişkiler (Abant İzzet Baysal Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (742423).
• Townsend, J., Phillips, J. S. & Elkins, T. J. (2000). Employee retaliation: The neglected consequence of poor leader-member exchange relations. Journal of Occupational Health Psychology, 5(4), 457–463.
• Gilbert, D. Fiske S. T., & Lindzey, G. (Eds.). (1998). Handbook of social psychology. Boston: McGraw-Hill.
• Uğur Gök, A. (2019). İş-aile çatışmasının öncül ve ardılları: Hemşireler üzerine bir araştırma (Süleyman Demirel Üniversitesi). Ulusal Tez Merkezi’nden erişilmiştir. (560121).