ORTAÖĞRETİM KURUMLARI YÖNETİCİLERİNİN KAYGI DÜZEYLERİ İLE PSİKOLOJİK KIRILGANLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2025, Cilt: 9 Sayı: 2, 137 - 147, 19.12.2025

Mahmut Sağir , Fatma Gülegül

Öz

Bu araştırmanın amacı, ortaöğretim kurumları yöneticilerinin kaygı düzeyleri ile psikolojik kırılganlık düzeyleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini 2023-2024 eğitim öğretim yılında Kahramanmaraş ili Onikişubat ve Dulkadiroğlu merkez ilçelerinde, resmi liselerde görev yapan toplam 869 ortaöğretim kurumu yöneticisi oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini ise evrenden “Küme Örnekleme” yöntemiyle belirlenen 280 ortaöğretim kurum yöneticisi oluşturmaktadır. Yapılan araştırmada veri toplama araçları olarak Şahin (2011) tarafından geliştirilen “Yönetici Kaygı Ölçeği”, ve Sinclair ve Watson (1999) tarafından geliştirilen, Akın ve Eker tarafından Türkçeye uyarlanan “Psikolojik Kırılganlık Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırma sonucunda ortaöğretim kurumları yöneticilerinin kaygı düzeylerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Yönetici kaygı ölçeğinin yönetim süreci kaygısı ve iş yükü kaygısı alt boyutunda ortaöğretim kurumları yöneticilerinin kaygı düzeylerinin yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ortaöğretim kurumları yöneticilerinin psikolojik kırılganlıklarının orta düzeyde olduğu belirlenmiştir. Araştırmada ortaöğretim kurumları yöneticilerinin kaygı düzeyleri ile psikolojik kırılganlık düzeyleri arasında pozitif yönlü ve orta düzeyde anlamlı ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca ortaöğretim kurumları yöneticilerinin kaygı düzeyleri, ortaöğretim kurumları yöneticilerinin psikolojik kırılganlık düzeylerini %25,2 oranında yordadığı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik kırılganlık , okul yöneticisi , yönetici kaygısı

EXAMINATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN ANXIETY LEVELS AND PSYCHOLOGICAL VULNERABILITY LEVELS OF SECONDARY EDUCATION INSTITUTIONS ADMINISTRATORS

Öz

The purpose of this research is to examine the relationship between the anxiety levels and psychological vulnerability levels of secondary school administrators. The relational screening model was used in the research. The universe of the research consists of a total of 869 secondary school administrators working in public high schools in the central districts of OnikiĢubat and Dulkadiroğlu in KahramanmaraĢ province in the 20232024 academic year. The sample of the research consists of 280 secondary school administrators determined from the universe by the “Cluster Sampling” method. In the research, the “Administrator Anxiety Scale” developed by ġahin (2011) and the “Psychological Fragility Scale” developed by Sinclair and Watson (1999) and adapted to Turkish by Akın and Eker were used as data collection toolsAs a result of the research, it was determined that the anxiety levels of secondary school administrators were high. It was concluded that the anxiety levels of secondary school administrators were high in the management process anxiety and workload anxiety sub-dimensions of the administrator anxiety scale. It was determined that the psychological fragility of secondary school administrators was at a moderate level. In the study, it was concluded that there was a positive and moderately significant relationship between the anxiety levels of secondary school administrators and their psychological fragility levels. In addition, the anxiety levels of secondary school administrators explain 25.2% of the psychological vulnerability levels of secondary school administrators.

Anahtar Kelimeler

Psychological vulnerability , school administrator , administrator anxiety

Kaynakça

• Akın, A. ve Eker, H. (2011). Turkish version of the psychological vulnerability scale: a study of validity and reliability. paper presented at the 32th ınternational conference of the stress and anxiety research society, july, 18-20, Münster.
• Aktaş, S. (2009). Eşlerden birinin kaygı düzeyi ile evlilik uyumu arasındaki ilişkinin belirlenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Alkayış, A. (2020). Psikolojik açıdan sınav kaygısı ve baş etmenin yolları. Pegem Akademi.
• Arslan, G. (2019). Psikoloji ve psikolojik danışmanlık ve rehberlik bölümü öğrencilerinin erken dönem uyumsuz şemalar ile psikolojik kırılganlık/incinebilirlik düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Aydın Üniversitesi.
• Atay, E. (2023). Psikolojik kırılganlığın ve bilinçli farkındalığın yaşam doyumu üzerindeki etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Arel Üniversitesi.
• Aydın, U. A. (2018). Yöneticilerin anksiyete düzeylerine etki eden demografik faktörler üzerine görgül bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Çağ Üniversitesi.
• Aydın E. ve Dilmaç, B. (2004). Matematik kaygısı, (Ed. M. Gürsel). Eğitime ilişkin çeşitlemeler. Eğitim Kitabevi. Baltaş, Z. ve Baltaş A. (2015). Stres ve başa çıkma yolları. Remzi Kitabevi.
• Baydil, B. (2007). Müsabaka öncesinde yapılan akupunktur uygulamasının sporcuların durumluluk kaygı düzeylerine etkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baykal, E. (2020). Covıd-19 bağlamında psikolojik dayanıklılık, kaygı ve yaĢam doyum ilişkisi. International Journal of Social and Economic Sciences, 10(2), 60-80.
• Bayraktar, K. S. (2019). Antrenörlerin sosyal iyi oluş düzeylerinin psikolojik kırılganlığa olan etkisi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş. Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, ġ. ve Çakmak, E. K., (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Cüceloğlu, D. (2009). İnsan ve davranışı (Psikolojinin Temel Kavramları). Remzi Kitabevi.
• Ekşi, H., Bikeç, S. M. ve Ümmet, D. (2017). Öğretmen adaylarında kendini sansürleme. Psikolojik Kırılganlık ve Koşullu Öz Değer. Küreselleşen Dünyada Eğitim, 440-450.
• Ekşi, H., Özkapu, D. E. ve Ümmet, D. (2019). Üniversite öğrencilerinde psikolojik kırılganlıkla öznel zindelik arasındaki ilişkide genel psikolojik sağlığın aracı rolü. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 183-190.
• Erdem, S. S. (2020). Ortaöğretimde görev yapan okul müdürlerinin kaygı düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Sabahattin Zaim Üniversitesi.
• Ersevim, Ş. (2005). Freud ve psikanaliz’in temel ilkeleri. (Üçüncü basım). Assos Yayınları.
• Esen, U. (2012). Okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeyleri ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ahi Evran Üniversitesi.
• Freud, S. (2009). Yaşamım ve psikanaliz. Say Yayınları.
• Geçtan, E. (1984). İnsan olmak. Adam Yayıncılık.
• Geçtan, E. (2003). Psikanaliz ve Sonrası. Metis Yayınları.
• Gökçakan, Z. ve Gökçakan, N. (2005). Depresyonda bilişsel terapi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 91-101.
• Güleç, C. ve Köroğlu, E. (1997). Psikiyatri temel kitabı. Hekimler Yayın Birliği.
• Güler, M., Yanık, G., Yaşar, Ü. ve Demir, F. E. (2022). İş yaşamında yalnızlığın psikolojik kırılganlık üzerindeki etkisini incelemeye yönelik bir araştırma. Trends in Business and Economics, 36(3), 250-257.
• Karacabey, M. F. ve Bozkuş, K. (2018). Okul yöneticilerinin kaygı ve değişime hazır olma düzeyleri. International Journal of Social Sciences and Education Research, 4(2), 245-251.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemi. Nobel Yayıncılık.
• Karslı, M. D. (2004). Öğretmenlik mesleğine giriş. Pegem Yayıncılık.
• Manav, F. (2011). Kaygı kavramı. Toplum Bilimleri Dergisi, 5 (9), 201-211.
• Mechanic, D. ve Tanner, J. (2007). Vulnerable people, groups, and populations: societal view. Health Affairs, 26(5), 1220-1230.
• Özgüven, Ş. E. (2003). Psikolojik testler. Pdrem Yayınları.
• Özkaynak, E. (2020). Yetişkin kadınlarda psikolojik ve sosyal kırılganlığın nedenlerinin bazı değişkenlere göre incelenmesi [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Rogers, A. C. (1997). Vulnerability, health and health care. Journal of advanced nursing, 26(1), 65-72.
• Sargın, N. (1990). Lise bir ve lise üçüncü sınıf öğrencilerinin durumluk sürekli kaygı düzeylerinin belirlenip karşılaştırılması [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Sarıçalı, M. ve Satıcı, S. A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik kırılganlık ilişkisinde utangaçlığın aracı rolü. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(1), 655-670.
• Simpson, J. ve Weiner, E. S. (1989). Oxford english dictionaryonline. Oxford: Clarendon Press
• Sinclair, V. G. ve Wallston, K. A. (1999). The development and validation of the Psychological Vulnerability Scale. Cognitive Therapy and Research, 23(2), 119129.
• Stamm, B. H. (1995). Introduction to the firs tedition. In B. Hudnall Stamm (Ed.), These condary traumaticn stress self-care issues for clinicians, researchers, educators. Brookl and ville: Sidranc Press.
• Şahin,C. (2011). Okul yöneticilerinin yönetici kaygı düzeylerinin çeĢitli değiĢkenlere göre incelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(4), 143-161.
• Uluç, E. A. (2022). Psikolojik iyi oluş ve psikolojik kırılganlık arasındaki ilişki: Üniversiteler arası müsabakalarda mücadele eden sporcular örneği. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 5(4), 1035-1047.
• Ural, A. (2002). Okul Müdürlerinin Yönetsel Stres Kaynakları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 74-84.
• Uysal, R. (2015). Social competence and psychological vulnerability: The Mediating Role of Flourishing. Psychological Reports: Relationships ve Communications, 117 (2), 554-565.
• Ülker, A. ve Avşaroğlu, S. (2021). Türkiye‟de psikolojik kırılganlık konusunda yapılmış çalışmaların analizi. Social Scıences Studıes Journal, 7(92), 5650-5661.
• Tatlıoğlu, K. (2015). Üniversite öğrencilerinin aylık gelir ve harcama düzeyi ile psikolojik iyi oluşları arasındaki iliĢkinin (Bingöl üniversitesi örneği). Electronic Journal of Social Sciences, 14(55), 1-15. Tezer, N. (2018). Dağcılık antrenörlerinin kaygı düzeyleri incelemesi. Uluslararası Dağcılık Ve Tırmanış Dergisi, 1(1), 1-8. Zubin, J. ve Spring, B. (1977). Vulnerability: A newview of schizophrenia. Journal of abnormal psychology, 86(2), 103-126.