BAŞARILI ÖĞRETİM LİDERLİĞİNE İLİŞKİN BİR İNCELEME: SAHADAN GÖRÜŞLER

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 1, 89 - 109, 01.07.2023

Nedim Şengül , Soner Polat

Öz

Araştırmanın amacı, başarılı bir lise müdürünü inceleyerek öğretimsel liderlik modelinin gelişimine katkıda bulunmaktır. Araştırma fenomenolojik desende yürütülmüştür. Katılımcılar amaçlı örnekleme yöntemlerinden ölçüt örneklem yöntemi ile belirlenmiştir. Bu araştırma, bakanlığın proje okulu olarak belirlediği Kocaeli ili içerisinde bulunan Anadolu lisesinde görev yapan yönetici, öğretmen ve öğrencilerin oluşturduğu 13 katılımcı ile yürütülmüştür. Araştırmada veriler yarı yapılandırılmış görüşme formu ile toplanmıştır. Elde edilen verilerin analiz edilmesinde içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Katılımcıların görüşlerinin analiz edilmesi sonucunda amaçları iletme, öğretimi denetleme, mesleki gelişimi teşvik etme, kaynak sağlama, teşvik sağlama ve destek sağlama temaları ortaya çıkmıştır. Araştırma sonuçlarına göre başarılı öğretim liderinin okul ve öğrenme amaçlarını belirlediği, okuldaki akademik ve sosyal çalışmalara oluşturduğu misyon vizyon ve amaçların yol gösterdiği tespit edilmiştir. Araştırma bulgularına göre hedeflere yönelik öğretim sürecini denetlediği ve veriye dayalı olarak değerlendirme yaptığı gözlenmiştir. Öğretimi denetim sürecinde; okul hedeflerinin sınıf uygulamalarına uyarlanmasını izleyerek ihtiyaç duyulan alanlarda öğretmenleri mesleki gelişim için teşvik ettiği, kendisinin de başarılı okulların çalışmalarını incelediği görülmektedir. Başarılı öğretim süreci için gerekli kaynakları çevredeki sanayi kuruluşları ve hayırseverlerden sağladığı tespit edilmiştir. Bu süreçte öğretmen ve öğrencilere yapmak istedikleri çalışmaları sorarak, yapılan çalışmaları ödüllendirerek onları cesaretlendirdiği gözlenmiştir. Lise müdürü; yapılan çalışmaları sergileyerek, sosyal medya araçlarıyla paylaşarak üst yönetim ve çevrenin desteğini sağlamış başarılı bir öğretim liderliği sergilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Liderlik, öğretimsel liderlik, başarılı öğretim liderliği, etkili okullar

Kaynakça

• Akar, H. (2015). Farklılaşan refah ölçüm yöntemleri ve eğitim açısından Türkiye’nin değerlendirilmesi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar Dergisi, 52(606), 23-39.
• Akbaba Altun, S. (2011). Başarılı ilköğretim okulu müdürlerinin zaman yönetimi stratejileri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(4), 491-507.
• Anıl, F. ve Sarpkaya, F. (2014). Anadolu ve meslek lisesi okul yöneticilerinin öğretimsel liderlik rolleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-21.
• Bozkurt, B. ve Taşdemir S. (2022). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin öğrenen örgüt algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 42(2), 1275-1301.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E. vd (2021). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Çakır, H. (2019). Hayat boyu öğrenme kurum müdürlerinin öğretimsel liderlik rolleri: Bir karma yöntem araştırması. Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Rize.
• Çalık, T. ve Kılınç, A. Ç. (2018). Öğretim Lideri olmanın anlamına ilişkin fenomenolojik bir araştırma. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 4(1), 1-13.
• Çubukçu, Z. Ve Girmen, P. (2006). Ortaöğretim kurumlarının etkili okul özelliklerine sahip olma düzeyleri. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16 (2), 121-136.
• Elçi, B. Çetin T. (2015). Başarılı okul müdürleri arasında öğretmenlere yaklaşımları yönüyle hangi motivasyon faktörlerinin daha etkili olduğunun incelenmesi. Bilgisayar ve Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(6), 168-187.
• Gedikoğlu, T. (2015). Liderlik ve okul yönetimi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Güneş, S. (2014). Ortaokul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışlarının okulun akademik başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi Ve Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüleri, Gaziantep.
• Helvacı, M. A. ve Aydoğan İ. (2011). Etkili okul ve etkili okul müdürüne ilişkin öğretmen görüşleri. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 41-60.
• Işık, A. N. ve Gümüş E. (2016). Yönetici öz-yeterliği ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 25 (1), 419-434.
• Kazak, E. (2016). Okul yöneticilerinin öğretim liderliği davranışları ile okulda kuşaklararası iklim ve kuşaklararası öğrenme arasındaki ilişki. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Kızıldeniz, M. (2017). Başarılı okul müdürlerinin yönetim uygulamalarının değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
• Limon, İ. (2022). Türkiye’de öğretimsel liderlik araştırmaları: lisansüstü tezlerin incelenmesi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 6(2), 241-256.
• Lineburg, P. N. (2010). The influence of the instructional leadership of principals on change in teachers' instructional practices (Doctoral dissertation, Virginia Tech).
• MEB. (2018). 2023 Eğitim vizyonu.Erişim tarihi:29.10.2022 https://www.gmka.gov.tr/ dokumanlar/yayinlar/2023 _E%C4%9 Fitim %20Vizyonu.pdf
• Özdemir, S. Sezgin, F. Koşar, S. (Ed.). (2013). Eğitim yönetiminde kuram ve uygulama (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Özdemir, S. ve Sezgin, F. (2002). Etkili okullar ve öğretim liderliği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (10), 266-282.
• Summak, M. S. ve Şahin, Ç. Ç. (2013). Bilim ve sanat merkezi müdürlerinin öğretimsel lider olarak öğretimsel uygulamalar hakkındaki görüşlerinin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 9(2), 1-14.
• Şişman, M. (2011). Öğretim liderliği. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Tabak, H. (2019). Türk eğitim sisteminde eğitimde fırsat eşitliğine kuramsal bakış: roller ve sorumluluklar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 17(2), 370-393.
• Türnüklü, A. (2000). Eğitimbilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel bir araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi (24), 543- 560.
• Ural, Ö. (2020). Başarılı okul iyileştirme örnekleri: karşılaştırmalı durum analizi. Doktora Tezi, Kocaeli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Yalçın, A. (2019). Okullardaki stratejik planlamanın okul etkililiği üzerindeki etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. Yılmaz, E. ve Kurşun, A. T. (2015). Okul müdürlerinin öğretimsel liderlik davranışları ile öğretmenlerin akademik iyimserlik düzeyleri arasındaki ilişki. Çağdaş Yönetim Bilimleri Dergisi 1(1), 35-48. Yılmaz, K. (Ed.). (2020). Liderlik kuram-araştırma-uygulama (1. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.