KOLAYLAŞTIRICI OKUL YAPISI İLE ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ EŞİTLİK ALGISI ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 24 - 44, 30.06.2024

Zeynep Trabzonluoğlu

Öz

Bu araştırmanın amacı öğretmenlerin kolaylaştırıcı okul yapısı ile mesleki eşitlik algısı arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın evrenini 2022-2023 yılları arasında Düzce ilinde görev yapan öğretmenler oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemi kolay örnekleme yolu ile belirlenmiş olup, araştırma çeşitli kademelerde görev yapan 300 öğretmenden alınan veriler analiz edilerek gerçekleştirilmiştir. Çalışmada nicel araştırma modellerinden biri olan ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır. Araştırma kapsamında veriler, Kolaylaştırıcı Okul Yapısı Ölçeği (KOYÖ), Mesleki Eşitlik Ölçeği (MEÖ) ve kişisel bilgi formu ile toplanmıştır. Araştırma verilerinin analizinde SPSS 25,0 programı kullanılmıştır. Elde edilen veriler normal dağılım varsayımlarını sağladığından, parametrik test grubu içinde yer alan bağımsız gruplar için t-testi, tek yönlü ANOVA, Pearson korelasyon analizi ve regresyon testinden yararlanılmıştır. Yapılan analizler sonucuna göre kolaylaştırıcı okul yapısı ile mesleki eşitlik algısının cinsiyet değişkenine göre farklılaşmadığı, eğitim düzeyi, sendikaya üye olma, kadro türü değişkeni, okul yapısı değişkeni, mesleki kıdem değişkenine göre anlamlı olarak farklılaştığı görülmektedir. Kolaylaştırıcı okul yapısı ile mesleki eşitlik algısı arasında anlamlı ve pozitif yönlü ve orta düzeyde ilişki bulunmaktadır. Engelleyici bürokrasi ve mesleki eşitlik algısı arasında da negatif yönlü, anlamlı ve orta düzeyde ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kolaylaştırıcı okul yapısı, mesleki eşitlik algısı, öğretmen

Kaynakça

• Adler, P. S. & Borys, B. (1996). Two types of bureaucracy: Enabling and coercive. Administrative Science Quarterly, 41, 61-89.
• Alev, S. (2019). Kolaylaştırıcı okul yapısı ve örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 10(17), 420-443.
• Ayhan, (2009). Eşitlik ilkesi ve tarihçesi Türkiye’de kadın erkek eşitliği ve eşitsizliği, Hukuk Gündemi Dergisi, 12, 45-52.
• Bozkuş, K., Karacabey, M. F. & Özdere, M. (2019). Okulun kolaylaştırıcı örgütsel yapısı ile örgütsel sessizlik ve iş tatmini arasındaki ilişkiler. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 10(19), 107-129.
• Buluç, B. (2009). İlköğretim okullarında bürokratik okul yapısı ile okul müdürlerinin liderlik stilleri arasındaki ilişki, Eğitim ve Bilim, 34(152), 71-86.
• Bursalıoğlu, Z. (2022). Okul yönetiminde yeni yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (12. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cerit, Y. (2012). Okulun bürokratik yapısı ile sınıf öğretmenlerinin profesyonel davranışları arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 18(4), 497-521.
• Demirtaş, H. & Demirbilek, N. (2019). Okul müdürlerinin kayırmacı davranışlarının öğretmenlerin örgütsel adalet algıları ile müdüre güvene etkisi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 111-142.
• Demirtaş, Z. & Küçük, Ö. (2019). Okul müdürlerinin toksik liderlik davranışları ile öğretmenlerin örgütsel sessizliği arasındaki ilişki. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 47, 41-58.
• Erdoğan, İ. (2000). Okul yönetimi ve öğretim liderliği. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Fidan, T. (2017). Kurumsalcılık yaklaşımları ve yeni kurumsalcılık perspektifinden eğitim örgütleri, Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-16.
• Fidan, T. & Beyhan, A. (2020). Okulların bürokratik yapısının öğretmen profesyonelliğine etkisi: lise öğretmenleri üzerine bir araştırma. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(2), 869-887.
• Göker, S. D. & Gündüz, Y. (2017). Dünya ölçeğinde öğretmenlerin saygınlık statüsü ve özlük hakları. Milli Eğitim Dergisi, 46(213), 177-196.
• Gül, İ. & Saraç, G. (2018). Okul müdürlerinin demokratik tutumları. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 5(10), 155-172.
• Gündüz, Y. & Saraç, G. (2021). Okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel güven algıları ile ilişkisi. Milli Eğitim Dergisi, 50(232), 335-356.
• Hoy, W. K. (2003). An analysis of enabling and mindful school structures: Some theoretical, research, and practical consideration, Journal of Educational Administration, 41(1), 87-109.
• Hoy, W. K. & Sweetland, S. R. (2001). Designing better schools: The meaning and measure of enabling school structures. Educational Administration Quarterly, 37(3), 296-321.
• Ilgar, L. (2005). Eğitim yönetimi, okul yönetimi, sınıf yönetimi (3. Baskı). İstanbul: Beta Basım ve Yayım
• Kaptan, O. (2020a). Ortaöğretim okullarında öğretmenlerin eşitlik algıları ile yabancılaşma düzeyleri arasındaki ilişki, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa, İstanbul.
• Kaptan, O. (2020b). Öğretmen eşitlik algısı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 53(2), 637-664.
• Karasümen, S. (2024). Öğretmenlerin eşitlik algısı ile öğretmenlik mesleğine bağlılıkları arasındaki ilişki. Tezsiz Yüksek Lisans Projesi, Pamukkale Üniversitesi, Denizli.
• Kazak, E. & Kocamanoğlu, S. (2023). Okul müdürlerinin etik olmayan davranışlarının nedenleri ve etkilerine İlişkin öğretmen görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 21(3), 1177-1203.
• Korkmaz, M. (2006). Okul yöneticilerinin kişilik özellikleri ile liderlik stilleri arasındaki ilişki, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 46(46), 199-226.
• Küçük, A. (2008). Adalet kavramı ve adalete ilişkin bazı teoriler, Muhafazakâr Düşünce Dergisi, 4(15), 91-121.
• Küçüközkan, Y. (2015). Liderlik ve motivasyon teorileri: kuramsal bir çerçeve, Uluslararası Akademik Yönetim Bilimleri Dergisi, 1(2), 85-116.
• Mardin, Ş. (1990). Siyasal ve sosyal bilimler makaleler 2, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Messick, P. P. (2012). Examining relationships among enabling school structures, academic optimism and organizational citizenship behaviors. Doctoral Dissertation, Auburn University USA.
• Özer, N. & Dönmez B. (2013). Kolaylaştırıcı okul yapısı ölçeğinin Türkçe formunun psikometrik özelliklerinin yeniden değerlendirilmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(4), 57-68.
• Polat, S. & Celep, C. (2008). Ortaöğretim öğretmenlerinin örgütsel adalet, örgütsel güven, örgütsel vatandaşlık davranışlarına ilişkin algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 54(54), 307-331.
• Sweetland, S. R. & Hoy, W. K., (2000). School bureaucracies that work: Enabling, not coercive. Journal of school Leadership, 10(6), 525-541.
• Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson Education.
• Tahaoğlu, F. & Gedikoğlu, T. (2009). İlköğretim okulu müdürlerinin liderlik rolleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 58(58), 274-298.
• Telli, E., Ünsar, A. S. & Oğuzhan, A. (2012). Liderlik davranış tarzlarının çalışanların örgütsel tükenmişlik ve işten ayrılma eğilimleri üzerine etkisi: Konuyla ilgili bir uygulama. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 2(2), 135-150.
• Tepe, N. (2018). Kolaylaştırıcı okul yapısı, akademik iyimserlik ve okul etkililiği arasındaki ilişkinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Töremen, F. & Karakuş, M. (2008). Okullarda işleri kolaylaştırma çabası: okul yönetiminde kolaylaştırıcı liderlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(25), 1-11.
• Web 1. https://duzce.meb.gov.tr/
• Weber, M. (2005). Bürokrasi ve otorite (H. Bahadır Akın, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Yılmaz, A. İ. & Beycioğlu, K. (2017). Öğretmenlerin okullardaki bürokratik yapılara ilişkin algıları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 1-23.