Osmanlı Basınında İntihale Dair Bazı Örnekler ve Yaşanan Tartışmalar

Yıl 2017, , 120 - 134, 15.12.2017

Ahmet Ali Gazel

https://doi.org/10.20860/ijoses.333491

Öz

İkinci
Meşrutiyet’in ilanından sonra Osmanlı Devleti’nde birçok gazete ve dergi yayın
hayatına girmiştir. Belirtilen dönemde Osmanlı Devleti’nde haber ajanslarının
olmaması gazete ve dergilerin kendi imkânlarıyla haber toplamalarını gerekli
kılmıştır. Bu nedenle gazeteler muhabirlerinin getirdikleri haberler yanında
diğer gazeteleri de tarayarak atladıkları veya atlatıldıkları haberleri
buralardan temin etme yoluna gitmişlerdir. O tarihlerde gazetelerin akşam veya
sabah gazetesi olarak çıkmaları da bu işi kolaylaştırmıştır. 

Gazetelerin
1910 yılına kadar birbirlerinden kaynak göstermeden haber alabilmelerini
kolaylaştıran unsurlardan biri de telif hakları konusundaki hukuki boşluktu.
1910 yılında yasalaşan Telif Kanunu ile gazetelerden alınan haberlere de kaynak
gösterme zorunluluğu getirilmiştir. Buna rağmen gazeteler birbirlerinden kaynak
göstermeden haber almaya devam etmişlerdir. Ancak her gazete bu durumdan
şikâyet etmemiş ise de zaman zaman bu işten rahatsız olan gazeteler de
olmuştur. Bizim tespit edebildiğimiz kadarıyla Osmanlı Basın Tarihinde bu
konuyla ilgili üç tartışma yaşanmıştır. Bunların birincisi 1910 yılında Tanin
ile Sabah arasında, ikincisi yine 1910 yılında İkdam ile yine Sabah arasında,
üçüncüsü ise 1921 yılında Vakit ile Peyam-ı Sabah arasında yaşanmıştır. Bu üç
hadise gazeteler arasında yapılan bir tartışma ve teşhir şeklinde kalmış,
hukuki bir süreç yaşanmamıştır.

Bu
bildiride yukarda belirtilen üç hadise dönemin gazetelerine dayalı olarak
anlatılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tanin, Vakit, Sabah, Osmanlı Basını, İntihal, İkdam

Examples and Debates Related to Plagiarism in the Ottoman Press History

Öz

After
the second constitutionalist period, numerous newspapers and magazines began
their broadcasting life in Ottoman Empire. Because there were not any press
agencies in Ottoman Empire in that time, employees of newspapers and magazines
had to collect information with their own means. For this reason, editorial
boards of newspapers and magazines screened other newspapers in order to find
the news that was missed or they missed. One of the things making this
situation easier was that newspapers were published twice a day (morning and
evening) in that time.

Another
ease for collecting news from other newspapers without providing reference was
the legal gap. Providing reference in news taken from other newspapers had been
obligatory with the Copyright Law put into action in 1910. However, newspapers
kept on taking news from other newspapers without giving any reference.
Although not all newspapers’ boards did complain, some newspaper boards were
uncomfortable with that situation. There were three arguments encountered in
Ottoman Empire that we could detect. First argument was encountered between
Sabah and Tanin in 1910, second argument was between İkdam and Sabah again in
1910, and the third argument was Vakit and Peyam-ı Sabah in 1921. These three
cases were defined as arguments and exposures. So, there were not any judicial
processes. 

Anahtar Kelimeler

Ottoman Press, Plagiarism, Tanin, Vakit, Sabah, İkdam

Kaynakça

• KAYNAKÇA I- Kitap ve Makaleler -Diren Çakmak, “Osmanlı Telif Hukuku ile İlgili Mevzuat”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 21, Konya 2007, s. 191-234. -Orhan Koloğlu, Osmanlı Döneminde Basın Teknikleri ve Araçları, İstanbul 2010. -http://www.almanaktr.com/index.php/dunya-1920-1929/100-duenya-1922/454 (11.06.2017)
• II- Süreli Yayınlar -Peyam-ı Sabah -Sabah -Tanin -Tasvir-i Efkar -Tercüman-ı Hakikat -İkdam -Vakit