4. ve 5. Sınıf Yeni Sosyal Bilgiler Programında Kazandırılması Hedeflenen Ortak Becerilere İlişkin Kazanımların İçeriğe Yansıması

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 2, 166 - 186, 16.12.2019

Tekin Çelikkaya , Mutlu Kürümlüoğlu

Öz

Akademik açıdan başarılı bireyler yetiştirmenin
yanında bireylere temel becerileri de kazandırmak okulların temel amacı olup
bunu gerçekleştirmek için aile, öğretmen ve çevre gibi faktörlerin yanında
öğrencinin okulda geçirdiği sürenin önemli bir kısmını ders kitabı ile
geçirmesi sebebiyle ders kitapları da önemli bir rol oynamaktadır. Sosyal
Bilgiler dersinde, öğretmenlerin ve öğrencilerin birincil kaynak olarak
kullandıkları ve takip ettikleri ders kitaplarında becerilerin hangilerinin yer
aldığı, bu becerilere nasıl ve ne sıklıkta yer verildiği becerilerin aktarılma
durumu açısından büyük bir önem taşımaktadır. Bu nedenle, araştırmada yeni
programın 2017-2018 eğitim öğretim yılında sadece 4.ve 5. sınıflarda
uygulanacak olması dolayısıyla ilkokul 4. sınıf ile ortaokul 5. sınıf Sosyal
Bilgiler ders kitaplarında ortak becerilere yer verilme durumunun belirlenmesi
amaçlanmıştır. Bu beceriler “Araştırma, Harita Okuryazarlığı, İş birliği, Öz
denetim, Sosyal Katılım ve Yenilikçilik” becerileridir. Bu araştırma, nitel
araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma
kapsamında elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi türlerinden
tümevarımcı analiz kullanılmıştır. Kitaplardan toplanan veriler 5 tema ve 17
alt tema altında incelenmiştir. Genel olarak en çok kazanıma ve öğrenme alanına
araştırma becerisinde yer verilmişken en fazla (101) alt temaya öz denetim
becerisinde en az (25) ise iş birliği becerisinde yer verilmiştir. Görsel ve
haber temasına en fazla yaratıcılık; bilgi temasına öz denetim; etkinlik ve
değerlendirme temasına ise araştırma becerilerinde yer verilmiştir. Görsel ve
bilgi temasına en az araştırma; etkinlik temasına sosyal katılım; değerlendirme
temasına ise iş birliği becerisinde yer verilmiştir. Araştırma, harita
okuryazarlığı ve sosyal katılım becerilerinde haber temasına hiç yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Öğretim Programı, 4. ve 5. sınıf ortak beceriler, kazanımlar

Kaynakça

• Adıgüzel, A. (2010). İlköğretim okullarında öğretim teknolojilerinin durumu ve sınıf öğretmenlerinin bu teknolojileri kullanma düzeyleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 15, 1-17.
• Baykara, N. (2006). Sosyal bilgiler dersinin düşünme becerileri açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Çelikkaya, T. (2011). Sosyal bilgiler programında yer alan becerilerin kazandırılma düzeyi: öğretmen görüşleri. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 969-990.
• Çelikkaya, T. (2012). Sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerini geliştirmek için öğretmenlerin yaptıkları etkinlikler. The Journal of Academic Social Science Studies International Journal of Social Science, 5(5), 57-74, Doi: 10.9761/Jasss_171.
• Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2017). Sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen alan becerilerine kitaplarda yer verilme durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mustafa Kemal University Journal Of Graduate School Of Social Sciences, 14 (40), 141-158.
• Evirgen, Ö. F., Özkan, J., Öztürk, S. ve Özdural, Z. (2017). İlkokul sosyal bilgiler 5 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Evirgen, Ö. F., Özdural, Z., Özkan, J. ve Öztürk, S. (2017). İlkokul sosyal bilgiler 4 ders kitabı. Ankara: MEB.
• Hayırsever, F. (2010). Sosyal bilgiler ders, öğretmen kılavuz ve öğrenci çalışma kitaplarının sosyal bilgiler öğretim programında kazandırılması hedeflenen temel beceriler açısından değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Hayırsever, F. ve Kısakürek, M. A. (2014). Sosyal bilgiler ders kitabının, ilköğretim programında kazandırılması hedeflenen beceriler açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Eğitim Programları ve Öğretim Çalışmaları Dergisi, 4(8), 23-42.
• Ho, H., & Hsu, Y. (2011). Improving the textbook adoption procesy in taiwan, International Education Studies, 4(4), 92-98 .http://dx.doi.org/10.5539/ies.v4n4p92.
• Hotaman, D. (2008). Yeni ilköğretim programının kazandırmayı öngördüğü temel beceri¬lerin öğretmen, veli ve öğrenci algıları doğrultusunda değerlendirilmesi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• İnternet, (2017). Bırakın çocuklar kendilerini denetlesin. http://www.hurriyet.com.tr/birakin-cocuklar-kendilerini-denetlesin-40392077 adresinden 12.02.2018 tarihinde alınmıştır.
• Karaca, F. (2011). İlköğretim öğretmenleri derslerinde ne tür öğretim araç ve gereçleri kullanmaktadırlar? Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 131-148.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.), Thousand Oaks, London: Sage Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], (2017). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara:MEB.
• Mutluer, C. (2013). Sosyal bilgiler programında yer alan beceriler hakkında sosyal bilgiler öğretmen görüşleri (İzmir Menemen örneği), Turkish Studies- International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkishor Turkic, 8 (7), 355-362.
• Özdemir, D. (2006). Sosyal bilgiler dersinin düşünme becerilerini kazandırma düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Anadolu Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eski¬şehir.
• Sanchez, T.,R. (1998). Heroes, values, and trans cending time: using trade books to teach values. www.eric.ed.gov , ERİC Document No: ED 426 923.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB], (2005). Sosyal bilgiler dersi 6.ve 7. sınıflar öğretim programı kılavuzu.3.sosyal bil. -vizyonu -yapısı -beceri -kavram -değer -öğr a.doc, http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx.adresinden 13.12.16 tarihinde alınmıştır.
• Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı [TTKB], (2004). Sosyal bilgiler dersi (4. ve 5. sınıflar) öğretim programı ve kılavuzu, Ankara. http://ttkb.meb.gov.tr/program2.aspx?islem=1&kno=39 adresinden 13.12.16 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, A & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.