Gerçek Kişiler Yönünden Kişiliğin Sona Erme Halinin Türk Vergi Sistemine Etkisi

Yıl 2021, , 291 - 311, 25.12.2021

Taner Ercan

https://doi.org/10.30927/ijpf.976137

Öz

Tüm hukuk dallarının temel süjesini teşkil eden kişi kavramı, hukuk dünyasında önemli bir yere sahiptir. Çünkü kişi, hukuk kuralları vasıtasıyla düzenlenen hak ve yükümlülüklerin sahibi ve konusunu teşkil etmektedir. İnsan doğum ile birlikte kişi olarak kabul edilmekte ve bu yönüne bağlı olarak da hak ehliyetine sahip olmaktadır. Kişiye bağlı olan hakların hayatın olağan akışı içerisinde çeşitli hallerde sona ermesi söz konusu olabilmektedir. Kişi hakları kanun koyucu aracılığıyla ayrıntılı bir şekilde yasalarda hüküm altına alınmıştır zira kişiliğin son bulması sonrası yasal kapsamda yeni bir dönem başlamaktadır. Kişi ve kişiliğe bağlı haklar, bunların başlangıcı ve sona ermesi Türk Medeni Kanunu bağlamında ifade edilmektedir. Bu minvalde kişiliğin yasalarda belirtilen şekil ve/veya durumlarda son bulması ile muris olarak belirlenen kişi, hukuk düzeninde yeni hukuksal işlemler tesis edememektedir. Ancak kişiliğin sona ermesine müteakip bazı yasal işlemlerin ikmal edilmesi gerekebilmektedir. Ölüme bağlı bu durum, medeni kanun çerçevesinde miras hukuku vasıtasıyla tekemmül etmektedir. Bu kapsamdaki hukuksal işlemlerin bir yönünü de ölüm (kişiliğin sona ermesi) halinin Türk Vergi Sistemine olan etkileri oluşturmaktadır. Yani ölüm halinde murise ait vergisel işlemlerin, reddi mirasta bulunmamış mirasçılar tarafından ölüm sonrası oluşacak yeni mükellefiyete yönelik işlemlerin gerçekleştirilmesi gerekecektir. Bu minvalde çalışmada, gerçek kişiler çerçevesinde kişiliğin sona ermesinin Türk Vergi Sistemi kapsamında yer alan kanunlar nezdinde ortaya çıkardığı etkiler değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Kişi, Kişilik, Ölüm, Vergi, Muris, Mirasçı

The Effect of Personal Personality Termination in Terms of Real Persons on the Turkish Tax System

Öz

The concept of person, which is the main subject of all branches of law, has an important place in the world of law. Because the person is the owner and subject of the rights and obligations regulated by the rules of law. A human being is accepted as a person by birth and depending on this aspect, he has the capacity to have rights. In the ordinary course of life, the rights that depend on the person may be terminated in various situations. Personal rights are stipulated in the laws in detail by the legislator, because after the end of the personality, a new era begins in the legal scope. Person and personality related rights, their beginning and end are expressed in the context of the Turkish Civil Code. In this respect, the person who is determined as the inheritor with the termination of the personality in the form and/or situations specified in the laws cannot establish new legal transactions in the legal order. However, following the termination of the personality, some legal actions may need to be completed. This death-related situation evolves through inheritance law within the framework of civil law. One aspect of the legal proceedings within this scope is the effects of death (termination of personality) on the Turkish Tax System. In other words, in case of death, the tax transactions of the deceased will have to be carried out for the heirs whose refusal has not been inherited, for the new liability that will occur after death. In this context, the effects of the termination of personality within the framework of natural persons will be evaluated in the eyes of the laws within the scope of the Turkish Tax System.

Anahtar Kelimeler

Person, Personality, Death, Tax, deceased, inheritor

Kaynakça

• Erdal, Ö., (2010). “Vergi Usul Kanunu’nda Ölüm ve Sonuçları”, Vergi Sorunları Dergisi, 262, 1-10.
• Ergün Ö. (2017). “Kişi Kavramı ve Çeşitleri”, Dicle Üniversitesi Adalet Meslek Yüksekokulu Dicle Adalet Dergisi, 1, (1), 1-14.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, (2014). Mirasçıların Vergisel Yükümlülükleri Rehberi, Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Ankara.
• Gınalı, A., (2011). “Mükellefin Ölümü Halinde Mirasçıların Sorumluluğu”, Mali Çözüm Dergisi, 103, 231-238.
• Gök, A. & Akçay, F., (2012). “Vergi Hukukunda Kişilik Kavramının İncelenmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, 286, 156-170.
• Guzy, M.J., (2017). “The principles of tax law equality in the context of direct taxation”, Journal of Economics and Management, 30 (4), 70-84.
• Kirazcı E. (2011). “Ferdi Bir İşletme Sahibinin Ölümü Halinde Mirasçıların GVK ve VUK Çerçevesinde Sorumluluk ve Ödevleri”, Vergi Denetmenleri Derneği, 15-24.
• Oğuzman, K., Seliçi, Ö. & Özdemir O. (2020). Kişiler Hukuku, 19. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Öcal, Ş. A. (2016). Medeni Hukuk-I, T.C. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, 8. Baskı, Eskişehir.
• Öncel, M., Çağan, N. & Kumrulu, A. (1985). Vergi Hukuku, 2. Baskı, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara.
• Öz, E., Yavuz E., & Akçay, F., (2017). “Ölüm Vakalarının Türkiye’de Vergisel Açıdan Doğurduğu Sonuçlar”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 31, 27-45.
• Şenyüz, D., Yüce, M. & Gerçek, A. (2021). Vergi Hukuku, 12. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• Şenyüz, D. (2005). Türk Vergi Sistemi Dersleri, 2. Baskı, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.
• 6183 Sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun, (1953, 21 Temmuz), Resmi Gazete (Sayı 8469).
• 7338 Sayılı Veraset ve İntikal Vergisi Kanunu, (1959, 08 Haziran), Resmi Gazete (Sayı 10231).
• 193 Sayılı Gelir Vergisi Kanunu, (1960, 31 Aralık), Resmi Gazete (Sayı 10700).
• 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu, (1961, 04 Ocak), Resmi Gazete (Sayı 10703).
• 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanunu, (1982, 06 Ocak), Resmi Gazete (Sayı 17580).
• 2709 Sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, (1982, 18 Ekim), Resmi Gazete (Sayı 17863).
• 3065 Sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu, (1984, 25 Ekim), Resmi Gazete (Sayı 18563).
• 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu, (2001, 22 Kasım), Resmi Gazete (Sayı 24607).
• 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu, (2004, 26 Eylül), Resmi Gazete (Sayı 25611).
• 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu, (2006, 13 Haziran), Resmi Gazete (Sayı 26205).
• Danıştay, DD, 11.12.1953, E:1953/155, K: 1953/194