FROM ENLIGHTENMENT TO MODERN TIMES: THE CULT OF PROGRESS AND ITS REFLECTIONS ON PAINTINGS

Yıl 2019, , 439 - 474, 30.12.2019

Zehra Canan Bayer

https://doi.org/10.37093/ijsi.658997

Öz

The supremacy of reason, science, experiment and knowledge that determined the Enlightenment in the 18th century, were effective in transforming Europe. While the Industrial Revolution and Mechanization articulated in it changed the cities' faces and the living conditions, the foundations were also laid for the formation of a modern and contemporary social structure. Developments of being modern and contemporary, create awareness for some artists and make them look at contemporary issues. Some of these artists, transferred developments/progress that marked the era to the painting plan, while others choose to paint the different geographies of colonization. The shocking effects of contemporary life on human psychology also painted by European painters in that time. In the 19th century, artists who were uncomfortable with the power of progress, left Europe and set out to look closer to the primitive cultures, paint them and reach the source of pure energy missing in their contemporary world. And in the 20th century, some artists, whom witnessed the transformation of the cult of progress into a backfire, causing destruction of masses by wars, reflected the savagery and nightmares of pure fear in their artworks.

Anahtar Kelimeler

Industrialization and Art, Art and Modernization, Primitive Art, Cult, Progress

Aydınlanmadan Modern Zamanlara: Gelişim Kültü Ve Resim Sanatındaki Yansımaları

Öz

18. yüzyılda Aydınlanma ile birlikte söz konusu olmaya başlayan aklın üstünlüğü, bilim, deney ve bilginin önemi, Avrupa'da dönüşümlerin yaşanmasında etkili olur. Çağın en mühim gelişmelerinden biri olan Sanayi Devrimi, ona eklemlenen Endüstrileşme ve Makineleşme, kentlerin çehresini ve yaşam koşullarını/biçimlerini değiştirirken bu vesileyle modern ve çağdaş bir toplum yapısının oluşması yönünde de temeller atılır. Modern ve çağdaş olma yolunda hız kazandıran gelişmeler, bazı sanatçıların üzerinde farkındalık oluşturarak çağdaş konulara sıcak bakmalarına sebep olur. Gelişimin tanıkları olan bu sanatçılardan bazıları, çağa damgasını vuran gelişmeleri resim planına aktarırken, bazıları da sömürgeleşme emellerinin soluğunu hissettirdiği farklı coğrafyaları tuvallerine yansıtırlar. Çağdaş yaşamın yabancılaşma ve yalnızlık gibi insan psikolojisi üzerindeki sarsıcı etkileri de zaman zaman Avrupalı ressamların resmettiği konular arasında yer alır. Gelişimin varacağı noktaya kaygıyla bakan sanatçılar, bir süre sonra Avrupa'dan uzaklaşarak diğer medeniyetleri/kültürleri tanımaya yönelir ve bu sanatçılar, modernleşmenin üzerlerinde yarattığı baskıdan kaçarak "primitif" kültürlere sıcak bakmaya, endüstrileşmenin ve modern yaşamın kuşattığı çağdaş dünyalarında eksik olan "saf enerjinin" kaynağına ulaşmaya koyulurlar. Gelişimin varacağı noktaya kaygıyla bakan, bununla yüzleşen sanatçılar ise "gelişim kültünün" geri tepen bir silaha dönüşmesine, kitlelerin yıkımına sebep olmasına şahitlik ederler ve sanatlarına yansıyan da saf korkunun kol gezdiği vahşet ve kâbuslar olur.

Anahtar Kelimeler

Endüstrileşme ve Sanat, Sanat ve Çağdaşlaşma, Primitif Sanat, Kült, Gelişim

Kaynakça

• Bayer, Canan (2007). “Müseccel Öteki ve XIX. Yüzyıl Batı Resmindeki Anlatımına Dair”, Lebriz Sanal Dergi, http://www.lebriz.com/pages/lsd.aspx?lang=TR&sectionID=12&articleID=134(Erişim Tarihi: 23.03.2019).
• Bell, Leonard (2008) . “The Artist Gottfried Lindauer”, http://www.lindaueronline.co.nz/artist/the-artist-gottfried-lindauer (Erişim Tarihi: 08.08.2019).
• Eisler, Benita (2013). The Red Man's Bones, George Catlin, Artist and Showman. New York: W.W. Norton & Company.
• Hançerlioğlu, Orhan (1995). Ekonomi Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Hançerlioğlu, Orhan (2001). Toplumbilim Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Lane, Edward W. (1809). Description de l'Égypte, Paris: De L’imprimerie Impéirale.
• Morgan, Matthew (2018). “An Enlightened Experiment”, https://www.youtube.com/watch?v= 3ZfjOnQOqjE (Erişim Tarihi: 21. 03. 2019).
• Olusoga, David (2018). “The Cult of Progress”, https://www.bbc.co.uk/programmes/p05xygy9 (Erişim Tarihi: 08.08.2019).
• Sözen, Metin; Tanyeli, Uğur (1992). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• https://americanart.si.edu/books/catlin-indian-gallery (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• https://2.americanart.si.edu/exhibitions/online/catlinclassroom/cl.html (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• https://www.britannica.com/event/Battle-of-the-Little-Bighorn (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• GÖRSEL KAYNAKÇASI 1. Joseph Wright Derby, Arkwright'ın Koton Fabrikaları (Gece), 1782, tüyb, 99.7 x 125.7 cm, Özel Koleksiyon, Kaynak: https://www.wikiart.org/en/joseph-wright/arkwright-s-cotton-mills-by-night (Erişim Tarihi: 22.03.2019).
• 2. Joseph Wright Derby, Arkwright'ın Koton Fabrikaları, 1796, tüyb, 58.8 x 76.2 cm, Derby Museum and Art Gallery Kaynak: https://www.derbymuseums.org/collections (Erişim Tarihi: 22.03.2019).
• 3. Joseph Wright Derby, Vakum Pompası İçindeki Kuş Üzerine Bir Deney, 1,83 m x 2,44 m, 1768, National Gallery, London Kaynak: https://www.revolutionaryplayers.org.uk (Erişim Tarihi: 22.03.2019).
• 4-5. Description de l'Égypte'ten Mısır'daki Arkeolojik Kazılar Sonucu Bulunan Eserlerin Çizimi, Kaynak: https://www.dailymotion.com (Erişim Tarihi: 23.03.2019).
• 6. Eugène Delacroix, Cezayirli Kadınlar, tüyb, 1834, 180x229 cm, Louvre Müzesi, Kaynak: https://www.wga.hu (Erişim Tarihi: 23.03.2019).
• 7. Jean Leon Gerome, Harem Havuzu, 1876, tüyb, 74x62 cm, Hermitage Müzesi, St. Petersburg Kaynak: https://www.wga.hu (Erişim Tarihi: 23.03.2019).
• 8. Henri Regnault, Granada'da Yargısız İnfaz, tüyb, 1870, 302x146 cm, Musée d'Orsay Kaynak: https://www.wga.hu (Erişim Tarihi: 23.03.2019).
• 9. William Turner, Dudley, Worcestershire, 1832, Kâğıt Üzerine Suluboya ve Guvaş, 288x430 cm, Tate Museum, Kaynak: https://www.tate.org.uk (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 10. Thomas Cole, Schroon Dağı, Fırtına Sonrası, 1838, tüyb, 99x160 cm, Clevalend Museum of Art, Kaynak: https://useum.org (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 11. Frederic Edwin Church, Niagara Şelaleleri, 1857, tüyb, 180x230cm, National Gallery of Art, Washington, Kaynak: https://en.wikipedia.org (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 12. Harriet Cany Peale, Kaaterskill’de Karanfil Ağacı, 1858, tüyb, Özel Koleksiyon, Kaynak: https://en.wikipedia.org (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 13. Thomas Cole, Kaaterskill Şelalesi, 1826, tüyb, 109x92cm, Özel Koleksiyon, Kaynak: http://www.hudsonriverschool.org (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 14. Thomas Cole, Mohikanların Sonundan Bir Sahne, Detay, 1827, tüyb, 64.5x89.1cm, Wadsworth Atheneum Museum of Art, Hartford (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 15. Thomas Cole, Niagara Şelaleleri Uzaktan Görünümü, Detay, 1830, tüyb, 48x61 cm, Art Institute of Chicago, Kaynak: https://commons.wikimedia.org (Erişim Tarihi: 02.04.2019).
• 16. Thomas Thomas Cole, İmparatorluk Süreci: Yaban Evre, 1834, tüyb, 99.7 x 160.6 cm, Metropolitan Museum Kaynak: https://thevelvetrocket.com (Erişim Tarihi: 09.04.2019)
• 17. Thomas Cole, İmparatorluk Süreci: Arcadia, 1834, tüyb, 99.7 x 160.6 cm, Metropolitan Museum Kaynak: https://thevelvetrocket.com (Erişim Tarihi: 09.04.2019).
• 18. Thomas Cole, İmparatorluk Süreci: İmparatorluk, 1835-36, 130.2 x 193 cm, tüyb, Metropolitan Museum Kaynak: https://thevelvetrocket.com (Erişim Tarihi: 09.04.2019).
• 19. Thomas Cole, İmparatorluk Süreci: İmparatorluğun Çöküşü 1836, tüyb, 99.7 x 161.3 cm, Metropolitan Museum Kaynak: https://thevelvetrocket.com (Erişim Tarihi: 09.04.2019).
• 20. Thomas Cole, İmparatorluk Süreci: Harabe, 1836, tüyb, 99.7 x 161 cm, Metropolitan Museum Kaynak: https://thevelvetrocket.com (Erişim Tarihi: 09.04.2019).
• 21. George Catlin, "Kızılderili Sanat Galerisi" Enstalasyon, Renwick Gallery, Smithsonian American Art Museum. Kaynak:https://www.dailymotion.com/video/x6l6lqm (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• 22.George Catlin, Stu-mick-o-súcks, Kan Kabilesi Şefi,1832,yağlıboya,73,66x60.96 cm, Smithsonian American Art Museum Kaynak:https://2.americanart.si. edu/exhibitions/online/ catlinclassroom/cl.html (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• 23. George Catlin, Ölmekte Olan Adam İçin Ritüel Gerçekleştiren Şifacı, Blackfoot Kabilesi, 1832,yb,73,66x60.96cm,Smithsonian American Art Museum. Kaynak:https://2.americanart.si. edu/exhibitions/online/ catlinclassroom/cl.html (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• 24. George Catlin, Fort Union, Yellowstone Nehir Ağzı, St. Louis, yb., 1832 28 x 36 cm., Smithsonian American Art Museum. Kaynak:https://2.americanart.si. edu/exhibitions/online/ catlinclassroom/cl.html (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• 25. Little Bighorn Savaşı, 1878, Bizon Derisi, 116x87 cm.,George Gustav Heye Center of the National Museum of the American Indian Kaynak: https:// www. britannica. com/ media/ full/ topic/109944/34746 (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• 26. Little Bighorn Savaşı, 1878, Savaşın şahitlerinden "Beyaz Kuş" tarafından yapılan bir piktograf, West Point Museum, New York, https://www.britannica.com /event/Battle-of-the-Little-Bighorn/media/343981/140530 (Erişim Tarihi: 12.04.2019).
• Görsel 27. Gottfried Lindauer, Tohunga-ta-moko, 1900 başları, tüyb, Auckland Art Gallery Toi o Tāmaki, http://www.lindaueronline.co.nz/maori-portraits/the-tohunga-ta-moko-at-work (Erişim Tarihi: 25.07.2019).
• Görsel 28. Gottfried Lindauer, Tawhiao Matutaera Potatau Te Wherowhero, 1882, tüyb, Auckland Art Gallery Toi o Tāmaki, http://www.lindaueronline.co.nz/maori-portraits/tawhiao-matutaera-potatau-te-wherowhero (Erişim Tarihi: 25.07.2019).
• Görsel 29. Gottfried Lindauer, Tomika Te Mutu, Ngaiterangi Kabile Şefi, Yeni Zelanda,y.1880, tüyb, Avustralya Ulusal Kütüphane, http://www.lindaueronline.co.nz/maori-portraits/tomika-te-mutu-chief-of-the-ngaiterangi-tribe-bay-of-plenty-new-zealand (Erişim Tarihi: 25.07.2019).
• Görsel 30. Gottfried Lindauer, Maori Kızı, y. 1874, tüyb, Museum of New Zealand http://www.lindaueronline.co.nz/maori-portraits/maori-girl (Erişim Tarihi: 25.07.2019).
• Görsel 31.Louis Daguerre, Paris Boulevard, 1839, daguerreotype, https://smarthistory.org/daguerre-paris-boulevard/ (Erişim Tarihi: 26.07.2019).
• Görsel 32. Pierre-Auguste Renoir, Moulin de la Galette, 1876, tüyb, 131 x 175cm, Musée d’Orsay, Paris, https://www.flickr.com/photos/profzucker/40802063105/in/photostream/ lightbox (Erişim Tarihi: 26.07.2019).
• Görsel 33. Claude Monet, Saint-Lazare Garı: Trenin Varışı, 1877, tüyb, 83 x 101.3 cm, Harvard Art Museums, https://smarthistory.org/monet-the-gare-saint-lazare/, (Erişim Tarihi: 26.07.2019).
• Görsel 34. Edgar Degas, Apsent, 1875-1876, tüyb, 92x68.5 cm,Musée d'Orsay, Paris https://www.musee-orsay.fr (Erişim Tarihi: 27.07.2019).
• Görsel 35. Exposition Universelle (Paris Uluslararası Sergisi), Paris 1889, https://www.toureiffel.paris/en/the-monument/universal-exhibition, (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 36. Cava Adasından Yerliler, Exposition Universelle (Paris Uluslararası Sergisi), Paris 1889 https://www.achac.com (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 37. Exposition Universelle (Paris Uluslararası Sergisi), Afrika Yerlileri ve Fransız Askerleri, Paris 1889 https://www.dailymotion.com/video/x6vrrbw?playlist=x67w27 (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 38. Paul Gauguin, Siesta, 1892-94, tüyb, 88.9 x 116.2 cm, Metropolitan Museum of Art, NY, https://www.metmuseum.org/art/collection, (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 39. Pablo Picasso Atölyesinde, Montmartre, Paris http://lettredeparis.com/2011/10/28/lesprit-picasso-a-montmartre/ (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 40. Pablo Picasso, Avignon'lu Kadınlar, Detay, 1907, tüyb, 243.9 x 233.7 cm Mueum of Modern Art NY, www.metmuseum.org (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 41. Pablo Picasso, Avignon'lu Kadınlar, Detay, 1907, tüyb, 243.9 x 233.7 cm Mueum of Modern Art NY, www.metmuseum.org (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel42.MbuyaMaskesi,KongoDemokratikCumhuriyeti, http://artboom.info/sculpting/sculpture-classics-african-art.html (Erişim Tarihi: 29.07.2019).
• Görsel 43. Otto Dix, Yaralı Asker, Bapaume, Gravür, 35.3 h x 47.5 Avusturalya Ulusal Galerisi, Canberra, https://artsearch.nga.gov.au/detail.cfm?irn=128588 (Erişim Tarihi: 30.07.2019).
• Görsel 44. Otto Dix, Siperde Ölü Asker, 1924, Gravür, 47.5x35.3 cm. Avusturalya Ulusal Galerisi, Canberra, https://artsearch.nga.gov.au/detail.cfm?irn=128599 (Erişim Tarihi : 30.07.2019).
• Görsel 45. Otto Dix, Gaz Saldırısınd İlerleyen Fırtınabirlikleri, 1924, Gravür, 35.3 x 47.5 cm. Avusturalya Ulusal Galerisi, Canberra, https://artsearch.nga.gov.au/detail.cfm?irn=128594, (Erişim Tarihi : 30.07.2019).
• Görsel46. Otto Dix, Savaş Triptiği, 1932, tüyb, 102x204 cm. https://artsandculture.google.com/asset/the-war/CwHM2HdTO3l2vg (Erişim Tarihi: 30.07.2019).