Uluslararası Terörizmin Gelişimi ve Dini Motivasyonlu Terör Olgusu

Yıl 2017, Cilt: 10 Sayı: 1, 53 - 79, 13.07.2017

Sezgin Kaya

Öz

Uluslararası terörizmin doğasında Soğuk Savaş sonrası dönemde önemli bir dönüşümün yaşandığı konusunda, terörizmin ne olduğuna ilişkin kavramsal ve hukuki tartışmaların aksine, neredeyse genel bir uzlaşı sağlanmıştır. Söz konusu dönüşüme dair tespitin iki temel dayanağı olduğu söylenebilir. Bunlardan ilki, kullandığı araçlar ve uyguladığı yöntemlere bağlı olarak terörizmin yıkım kapasitesinde gerçekleşen muazzam artıştır. İkinci husus ise ‘yeni’ ya da ‘modern’ olarak da tanımlanan bu dönemin terör hareketlerinin taşıdığı dini motiflerdir. Özellikle İslami motiflerle hareket eden örgütlerin ön planda olduğu dikkat çekmektedir. Çalışmada öncelikle söz konusu yapıların analizi için İslam dinin bizatihi kendisinin bir teolojik zemin oluşturmadığı savı teyit edilmektedir. Radikalizmi ve şiddeti mümkün kılmak ve meşrulaştırmak maksadıyla içinde dini ögelerin de içinde bulunduğu tuhaf bir ideolojik formülasyon dikkat çekmektedir. Bu açıdan bakıldığında, terörizmin yeni yüzünde dini unsurların oynadığı rol, aslında herhangi bir başka ideolojininkinden çok da farklı değildir. Dolayısıyla terörizmle mücadele açısından bakıldığında hala ve daima alt edilmesi gereken asıl düşmanın bizatihi terörizmin kendisi olduğu açıktır. Her ne kadar günümüzde İslami motiflerin ön planda olduğu bir dinci terör dalgasıyla muhatap olsak da tıpkı geçmişte olduğu gibi uluslararası politikanın veya sistemin yapısında meydana gelecek değişimlere bağlı olarak terörizmin ileride karşımıza yeni bir yüzle çıkacağı açıktır.

Anahtar Kelimeler

Terör, Uluslararası Terörizm, Dini Motivasyonlu Terör, Selefizm, Dinci Radikalizm

Development of International Terrorism and the Phenomenon of Religiously Motivated Terror

Öz

Unlike the conceptual and judicial debates on the definition of terror, consensus that there has been significant transformation in the nature of international terrorism after the Cold War has grown. There are two possible reasons for this. Firstly, a change in the means and methods applied by terrorists has considerably increased terrorism’s destructive capacity. Secondly, religious motives that can be defined as ‘new’ or ‘modern’ have been adopted by some contemporary terrorist movements. In this regard, terrorist groups motivated by Islam have been particularly prominent. In order to analyse such structures, the present study demonstrates that Islam itself does not in fact provide a theological justification for such organisations. Peculiar ideological formulations that include some religious components have enabled and legitimized radicalism and radical violence. Seen this light, there is little difference between the roles of these religious components and those of any other ideology in the new terroristic structures. It is therefore evident that counter-terrorism must always regard the phenomenon of terrorism itself as the real enemy. Even though religious terror driven by Islamic motives has currently achieved particular prominence, it is clear that terrorism would adapt itself to any future alterations in the structure of international politics and the global system, just as it has in the past.

Anahtar Kelimeler

Terror, International Terrorism, Religiously Motivated Terror, Salafism, Religious Radicalism

Kaynakça

• Bergesen, Albert J.; Lizardo, Omar (2004). “International Terrorism and the World-System”. Sociological Theory, 22 (1), 38-52.
• Boroumand, Ladan; Boroumand, Roya (2005). “Terror, Islam and Democracy”. Hoge Jr., James F. and Gideon, Rose (eds.), Understanding the War on Terror, New York: Council on Foreign Relations, 134-153.
• Bulut, Halil İbrahim (2009). “Dini Şiddetin Fikri Arka Planı Olarak Haricilik ve Günümüze Yansımaları”. Usûl: İslam Araştırmaları, 11, 41-50.
• Büyükkara, Mehmet Ali (2004). “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudi Selefiyye ve Cihadi Selefiyye”. Dini Araştırmalar Dergisi, 7(20), 205-234.
• Chomsky, Noam (2002). 11 Eylül ve Sonrası: Dünya Nereye Gidiyor. İstanbul: Aram Yayınları.
• Chomsky, Noam (1999). Terör Ne? Terörist Kim?. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Cronin, Audrey Kurth (2003). “Behind the Curve: Globalization and International Terrorism”. International Security, 27 (3), Winter, 30-58.
• Demir, Hilmi (2014). Selefiler ve Selefi Hareketi Işid Ne Kadar Sünnidir? 21. YY. Türkiye Enstitüsü Özel Rapor. No 21. Ağustos.
• Esen, Muammer (2011). “Tekfir Söyleminin Dinî ve İdeolojik Boyutları”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 52 (2), 97-110.
• Esen, Muammer (2009). Ehl-i Sünnet, Kavramın Oluşum ve Gelişim Süreci. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Esposito, John L., (2015). “Islam and Political Violence”. Religions, 6, 1067–1081.
• Esposito, John L., (2002). Unholy War: Terror in the Name of Islam. New York: Oxford Uni. Press.
• Evkuran, Mehmet (2015). “Bir Kriz Teolojisi ve Toplumsal Hareket Olarak Selefizm”. İlahiyat Akademi Dergisi, 1 (1-2), 71-90.
• Faraç, Mehmet (2004). İkiz Kuleler’den Galata’ya El Kaide Turka. İstanbul: Günizi Yayıncılık.
• Ganor, Boaz (2002). “Defining Terrorism: Is One Man’s Terrorist Another Man’s Freedom Fighter?”. Police Practice and Research, 3 (4), 287–304.
• Heywood, Andrew (2013). Küresel Siyaset. (çev.) Nasuh Uslu ve Haluk Özdemir, İstanbul: Adres.
• Hobsbawm, Eric (2008). Küreselleşme, Demokrasi ve Terörizm. (çev.) Osman Akınbay, İstanbul: Agora Kitaplığı.
• Jenkis, Brain (1975). “International Terrorism: A Balance Sheet”. Survival, July-August, 158-164.
• Joxe, Alain (2003). Kaos İmparatorluğu. (çev.) Işık Ergüden, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Kadri, Sadakat (2013). Heaven on Earth: A Journey Through Shari’a Law. London: Vintage Books.
• Kazanç, Fethi Kerim (2010). “Selefiyye’nin Nass ve Metot Ekseninde Din Anlayışı ve Sonuçları”. Kelam Araştırmaları, 8 (1), 93-121.
• Korkmaz, Gürol (1999). Terör ve Medya İlişkisi. Ankara: İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü Yayınları, Yayın No: 1991–1.
• Köse, Saffet (2007). “Cihad Şiddete Referans Olabilir mi?”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi, 9, 37-70
• Kubat, Mehmet (2004). “Selefi Perspektifin Tarihselliği”. İslam Araştırmaları Dergisi, 17 (3), 235-251.
• Laqueur, Walter (2005). “Left, Right and Beyond: The Changing Face of Terror”. Hoge Jr. James F and Gideon Rose (Ed.), Understanding the War on Terror, New York: Council on Foreign Relations, 154-164. Laqueur, Walter (1997). Terrorism. Boston: Little Brown and Company.
• Laqueur, Walter (1996). “Postmodern Terrorism”. Foreign Affairs, 75 (2), 24-36.
• Rapoport, David (2004) “The Four Waves of Modern Terrorism” Audrey Kurth Cronin and James M. Ludes (Ed.), Attacking Terrorism: Elements of a Grand Strategy, Washington DC: Georgetown Uni. Press, 46-73.
• Rapoport, David C., (1984). “Fear and Trembling: Terrorism in Three Religious Traditions”. The American Political Science Review, 78 (3). September, 658-677.
• Rahimi, Babak (2017). “The Religious Sources of Christian Terrorism”, The Huffington Post. (01.27.2017).http://www.huffingtonpost.com/babak-rahimi/the-religious-sources-of-christian- terrorism_b_9066868.html.
• Roy, Oliver (2015). “Cihadcılık Bir Kuşağa Özgü Nihilist Bir İsyandır”. Le Monde. (24.11.2015). Hasan Bayrı (Çev.). http://medyascope.tv/2015/12/06/olivier-roy-cihadcilik-bir-kusaga-ozgu-nihilist-bir-isyandir/
• Sancar, Faruk (2015). “Selefizm Bir Mezhep mi Yoksa Bir Düşünme Tarzı mı? Selefi Düşüncenin Şifrelerine Dair Bir Değerlendirme”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 15 (3), 21-49.
• Smelser, Neil J., (2007). The Faces of Terrorism: Social and Psychological Dimensions. New Jersey: Princeton Uni. Press.
• Şahin, Hanifi (2013). “İbn Teymiyye’nin Siyaset Anlayışı”. International Journal of Social Science, 6 (3), 615-638.
• Weinberg, Leonard, Eubank, William L., (2006). What is Terrorism? The Roots of Terrorism. New York: Chelsea House Publisher.
• Wilkinson, Paul (1977). Terrorism and the Liberal State. London: The Macmillan Press.
• Yayla, Atila (1990). “Terörizm: Kavramsal Bir Çerçeve”. A.Ü. S.B.F. Dergisi, 4 (1), 335-385.
• Yönem, Ahmet (2013). “Şii-Sünni İlişkileri Bağlamında Günümüz Selefiliği”. Mezhep Araştırmaları, 6 (2), 195-222.
• Yüceoğlu, Hikmet (2004). “Terör Kıskacında Şehitlik Anlayışı”, Çapan, Ergün (der.), İslam’a Göre Terör ve İntihar Saldırıları, İstanbul: Işık Yayınları.
• Zakaria, Fareed (2016). “Today’s New Terrorists Were Radical Before They Were Religious”, The Washington Post. (31.03.2016). https://www.washingtonpost.com/opinions/todays-new-terrorists-were-radical-before-they-were-religious/2016/03/31/9cb8e916-f762-11e5-9804-537 defcc3cf6_story.html?utm_term=.6ac9af175249
• Zakaria, Fareed (2015). “Saying ‘Radical Islam’ Has Nothing to Do With Defeating Terrorism”, The Washington Post. (17.12.2015). https://www.washingtonpost.com/opinions/ saying-radical-islam-has-nothing-to-do-with-defeating-terrorism/2015/12/17/d47cc82c-a4f6-11e5-9c4e-be37f66848bb_story.html?utm_term=.d7bb99ec0f77