Is Financial Openness in the Turkish Economy the Cause of the Current Account Deficit?

Yıl 2023, Cilt: 16 Sayı: 1, 155 - 171, 30.06.2023

Hamza Çeştepe , Deniz Has

https://doi.org/10.37093/ijsi.1296363

Öz

In this study, the relationship between the current account deficit, which has become one of the most chronic problems of the Turkish economy in the last 20-30 years, and financial openness, which is the conscious choice of the economy managements in this period is empirically examined. Quarterly data of the current account deficit, financial openness and real effective exchange rate variables for the period 1998:1-2019:1 and the Granger causality test is used for empirical analysis. According to the results of the analysis, a bidirectional causality relationship is found between the current account deficit and the real effective exchange rate, and between the current account deficit and financial openness. In this context, it is emphasized that the current account deficit should be reduced by implementing policies that encourage long-term foreign capital inflows, especially foreign direct investments, and realistic exchange rate policies in Türkiye.

Anahtar Kelimeler

current account deficit, financial openness, Granger causality test, Turkish economy

Türkiye Ekonomisinde Finansal Dışa Açıklık Cari Açığın Nedeni Midir?

Öz

Bu çalışmada, son 20-30 yılda Türkiye ekonomisinin en kronik sorunlarından biri haline gelen cari açık ile, yine bu dönemde genel olarak ekonomi yönetimlerinin bilinçli tercihi olan finansal dışa açıklık arasındaki ilişki ampirik olarak incelenmiştir. Ampirik analiz için, cari açık ve finansal dışa açıklıkla birlikte reel efektif döviz kuru değişkeninin 1998:1-2019:1 dönemi çeyreklik verileri ve Granger nedensellik testi kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre, söz konusu dönemde cari açık ile reel efektif döviz kuru ve cari açık ile finansal dışa açıklık arasında çift yönlü nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir. Bu bağlamda, çalışmada Türkiye’de başta doğrudan yabancı yatırımlar olmak üzere uzun vadeli yabancı sermaye girişini teşvik edici politikalar ve gerçekçi kur politikaları uygulanarak cari açığın azaltılması gerektiği vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

cari açık, finansal dışa açıklık, Granger nedensellik testi, Türkiye ekonomisi

Kaynakça

• Afşar, B., & Erkoç, Y. (2018). 2008 küresel krizinin Türkiye ekonomisine etkileri “Konya organize sanayi bölgesi örneği”. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, II(2), 31-48. https://doi.org/10.30561/sinopusd.482145 .
• Akbaş, Y. E. (2012). Makroekonomik değişkenlerin kısa vadeli sermaye akımları üzerindeki etkisi: OECD ülkeleri üzerine bir araştırma. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 63-72.
• Akbaş, Y. E., Lebe, F. & Uluyol, O. (2014). Analyzing the relationship among the GDP-current account deficit and short term capital flows: The case of emerging markets. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 21(2), 293-303, https://doi.org/10.18657/yecbu.68682
• Alper, A. E., & Oransoy, G. (2016). Doğrudan yabancı yatırımların belirleyicileri üzerine bir analiz: Üst orta gelirli ülkeler grubu ile OECD karşılaştırması. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 30(2), 303-318.
• Aydemir, O., & Genç, E. (2015). Uluslararası sermaye hareketlerinin belirleyicileri, doğrudan yabancı yatırımlar kapsamında bir analiz, Türkiye örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 17-41, https://doi.org/10.17541/oeybd.54709
• Ayhan, D. (2014). BRICS-T ülkelerine yönelik portföy yatırımlarının cari açık üzerindeki etkisi: Dinamik panel veri analizi. Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 67-75.
• Barışık, S. & Çetintaş, H. (2006). Türkiye’de cari açıkların sürdürülebilirliği: 1987-2003 yapısal kırılma modeli. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(1), 1-16.
• Bayar, Y., Kılıç, C., & Arıca, F. (2014). Türkiye’de cari açığın belirleyicileri. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(1), 451-471.
• Bilir, B. (2006). Finansal serbestleşmenin para politikalarına etkileri. [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Calvo, G. A., Leiderman, L. & Reinhart, C.M. (1996). Inflows of capital to developing countries in the 1990s. The Journal of Economic Perspectives, 10(2), 123-139.
• Çeştepe, H., Abasız, T., & Şık, A. (2019). Cari açığın finansmanı ve doğrudan yabancı yatırımlar: BRICS-T ülkeleri için nedensellik analizi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 15(3), 660-672, https://doi.org/10.17130/ijmeb.2019355044
• Dikkaya, M., & Üzümcü, A. (2017). Uluslararası Ticaret ve Finans (2. bs). Savaş Yayınevi.
• Doğan, E. (2014). Türkiye’de cari açık sorununun yapısal nedenleri ve ekonomik etkileri. [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Erden, L., & Çağatay, O. (2011). Türkiye’de cari işlemler ve sermaye hesapları arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 29(2), 50-67.
• Fırat, E. (2009). Türkiye’de 1980 sonrası dönemde yaşanan üç büyük kriz ve sonuçlarının ekonomi politiği. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(7), 502-524.
• Fry, J. M., Claessens, S., Burridge, P. & Blanchet, M. C. (1995). Foreign direct investment, other capital flows and current account deficits: What causes what (Policy Research Working Paper, 1527). World Bank.
• Gazel, S. (2018). Portföy yatırımları ve cari işlemler dengesi arasındaki asimetrik nedensellik ilişkisi: Gelişmekte olan piyasalar üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1085-1095.
• Göçer, İ. (2013). Türkiye’de cari açığın nedenleri, finansman kalitesi ve sürdürülebilirliği: Ekonometrik bir analizi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 213-242.
• Göçer, İ., & Peker, O. (2014). Yabancı doğrudan yatırımların cari işlemler dengesi üzerindeki etkileri: Türkiye, Çin ve Hindistan örnekleminde çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 8(1), 87-116.
• Jaffri, A. A., Asghar, N., Mahnaz, M. A. & Rooma, A. (2012). Foreing direct investment and current acoount balance of Pakistan. Pakistan Economic and Social Review, 50(2), 207-222.
• Karluk, R. (2002). Türkiye ekonomisi (8. bs). Beta Yayınevi.
• Kaya, E., & Barut, A. (2016), Türkiye için ihracat ve finansal dışa açıklık ilişkisi. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(14), 629-643.
• Keskin, N. (2008). Finansal serbestleşme sürecinde uluslararası sermaye hareketleri ve makroekonomik etkileri: Türkiye örneği. [Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Keskingöz, H., & Karataş, A. R. (2016). Yabancı sermaye yatırımları ile cari işlemler açığı ilişkisi ve cari işlemler açığı için politika öneriler. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(3), 597-610, https://doi.org/10.15869/itobiad.27010.
• Le, H. G. (2000). Financial openness and financial integration. Asia Pacific School of Economics and Management Working Papers. Asia Pacific Press.
• Oke, D. F., & Adigun, A. O. (2020). Capital inflow, trade openness and current account balance in Nigeria. International Journal of Economics, Business and Management Research, 4(12), 40-53.
• Öztürk, G. (2013). 2000 yılı sonrası Türkiye’nin cari açık sorunu. [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.
• Petek, A., & Öznur, S. (2021). Doğrudan yabancı yatırımların cari açık üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. İzmir İktisat Dergisi, 36(4), 843-856, https://doi.org/10.24988/ije.783450
• Saluja, M. S., Bhatia, N. K., & Patel, N. (2013). A cointegration and VECM approach in explaining relationship of FDI with current and capital account of India. International Journal of Advance Research in Computer Science and Management Studies, 1(6), 1–6.
• Seabra, F., & Flach, L. (2005). Foreign direct ınvestment and profit outflows: A causality analysis for the Brazilian economy. Economics Bulletin, 6(1), 1-15.
• Siddiqui, D. A., & Ahmad, M. H. (2012). The causal relationship between foreign direct investment and current account: An empirical investigation for Pakistan economy. European Journal of Economics Finance and Administrative Sciences, 44, 107-116.
• Tarı, R. (2016). Ekonometri (12. bs), KÜV Yayınları.
• TCMB. (2023). Ödemeler Dengesi İstatistikleri. 03 Haziran 2023’de erişim adresi https://evds2.tcmb.gov.tr/index.php?/evds/serieMarket
• TOBB. (2010). 2009 Ekonomik Rapor (TOBB Yayın No: 2010/110).
• UNCTAD. (2023). World Investment Report Annex Tables. 04 Haziran 2023’de erişim adresi https://unctad.org/topic/investment/world-investment-report
• Üzümcü, A., & Başar, S. (2011). Türkiye’nin cari işlemler bilançosu açığı üzerinde enerji ithalatı ve iktisadi büyümenin etkisi: 2003-2010 dönemi üzerine bir analiz. Finans Politik ve Ekonomik Yorumlar Dergisi, 48(558), 5-22.
• Williamson, J., & Mahar, M. (1998). A survey of financial liberalization. Essays in International Finance (No. 211). Princeton University.
• World Bank. (2020). World Development Indicators. 04 Mayıs 2020’de erişim adresi https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators
• Yıldız, R., & Yıldırım, E. (2017). Tez yazma, makale hazırlama ve yayınlama kılavuzu (6. bs), Detay Yayıncılık.
• Yılmaz, B. E. (2013). Reflections of the global economic crisis on the countries of PIIGS and Turkey's macroeconomic variables. Marmara üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, XXXIV(1), 229-252.
• Yılmaz, A., & Karataş, T. (2009). Türkiye ekonomisinde 2001 krizi sonrası süreçte cari işlemler açığının nedenleri üzerine bir inceleme. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(2), 69-96.
• Yiğit, H. (2018). Türkiye’de cari işlemler açığı sorunu: Nedenleri, ekonomiye etkileri ve çözüm önerileri. [Yüksek lisans tezi, Hitit Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi.