Türk Eğitim Sisteminde Fırsat ve İmkân Eşitliğine İlişkin Öğretmen Görüşleri

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 198 - 213, 31.12.2020

Hakan Polat Mukadder Boydak Özan

Öz

Fırsat eşitliği Türk eğitim sisteminin temel ilkelerinden biridir. Eğitim alan bireylerin bu hizmetlerden eşit bir şekilde yararlanması eğitim sistemimizin en temel amaçları arasındadır. Ancak her bireyin eşit derecede eriştiği söylenemez. Bu çalışmada, Türk eğitim sistemi sunmuş olduğu fırsat ve imkânlar açısından değerlendirilmektedir. Çalışmada nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan olgubilim deseni kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü’nde tezsiz yüksek lisans öğrenimi gören 66 öğretmen oluşturmaktadır. Öğretmenlere yöneltilen üç adet açık uçlu soruya yanıt vermeleri istenmiştir. Elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonuçlarına göre, Türk eğitim sisteminin fırsat eşitliği sağlamadığı, özel okulların yaygınlaşmasının fırsat ve imkân eşitliği açısından olumsuz bir durum olduğu ve ailelerin sosyoekonomik durumundan kaynaklanan fırsat ve imkân eşitsizliğini gideremediği sonuçlarına ulaşılmıştır. Bireylerin eğitim imkânlarına eşit oranda sunulması ve erişimlerinin sağlanması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Fırsat ve imkân eşitliği, Türk eğitim sistemi, öğretmen görüşleri

Kaynakça

• Akbey, S. (2006). Güneydoğu Anadolu Bölgesinde Eğitimin Fırsat Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Diyarbakır.
• Balcı, A. (2011). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler (9. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Buluç, B. (1997). Türkiye’de, İlköğretim İkinci Kademe Okullarda Eğitimde Fırsat ve İmkân Eşitliği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 3 (1), 11–21.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (3.Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Creswell, J. W. (1998). Qualitative inquiry and research design: Choosing among five traditions. Thousand Oaks, CA, US: Sage Publications, Inc.
• Çıngı, H., Kadılar, C., ve Koçberber, G. (2013). Türkiye'de İlçelere göre Kamu İlköğretim ve Ortaöğretim Okullarındaki İhtiyaçların Belirlenmesine Yönelik İstatistiksel Bir Yaklaşım. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(1), 105-116.
• Çocuk Hakları Sözleşmesi, http://www.unicefturk.org/public/uploads/files/ UNICEF_CocukHaklarina DairSozlesme.pdf, (Erişim Tarihi: 20.09.2017).
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş. Ankara, Anı Yayıncılık.
• ERG (2014). Türkiye’de Eğitim Sisteminde Eşitlik ve Akademik Başarı Araştırma Raporu ve Analizi, Hazırlayanlar: I.Oral, E.J.Mcgıvney, D.Aksay, A. Taşıtman, http://www.egitimreformugirisimi.org/wpcontent/uploads/2017/ 03/ ERG_T%C3%BCrk iye-E%C4%9Fitim-Sisteminde-E%C5%9Fitlik-ve-Akademik-Ba%C5%9Far-Ara%C5 %9Ft%C4%B1rma-Raporu-ve-Analiz.pdf (Erişim Tarihi: 01.10.2017).
• Ertürk, S. (1993). Eğitimde Program Geliştirme. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Basımevi.
• Gök, F. (2004). Eğitim Hakkı: Türkiye Gerçeği. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, 6-9 Temmuz 2004, İnönü Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Malatya.
• İçer, M. M. (1997). Türkiye’de Eğitim Sisteminin Genel Amaçları ve Temel Eğitim İlkelerinin Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi (18. Baskı). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• MEB, (2012). Millî Eğitim Bakanlığı Özel Öğretim Kurumları Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete (RG-23/10/2012-28450), http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmi gazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121023.htm&main=http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/10/20121023.htm (Erişim Tarihi: 25.09.2017).
• Mercik, V. (2015). Eğitimde Fırsat Eşitliği, Toplumsal Genel Başarı ve Adalet İlişkisi: PİSA Projesi Kapsamında Finlandiya ve Türkiye Deneyimlerinin Karşılaştırması. (Yayımlanmamış Yükseklisans Tezi), Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
• Mete, A. Y. (2009). Fırsat Eşitliği Temelinde Öğretmen Atama Politikaları- Nesnel Çözümleme / Öznel Tanıklıklar. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli Üniversitesi, Sosyal. Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.
• Milli Eğitim Temel Kanunun, http://mevzuat.meb.gov.tr/html/ temkanun_0/temelkanun_0.html (Erişim Tarihi: 21.09.2017).
• Özbaş, M. (2012). Students’ perceptions related to equality of chance and opportunity in secondary education according to school types. American International Journal of Contemporary Research, 2(4), 75-84.
• Petek, H. ve Önder, E. (2015). Ortaokulların Fırsat ve İmkân Eşitliği Açısından Değerlendirilmesi (Burdur il örneği), International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(3), 908-920.
• Saban, A. (2008). Okula İlişkin Metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55, 459-496.
• Sarıer, Y. (2010). Ortaöğretime Giriş Sınavları (OKS-SBS) ve PISA Sonuçları Işığında Eğitimde Fırsat Eşitliğinin Değerlendirilmesi. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 107-129.
• Tezcan, M. (1994). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Zirve Ofset.
• Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Resmi Gazete (RG.9.11.1982/17863), http://www.resmigazete. gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17863_1.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/17863_1.pdf (Erişim Tarihi: 25.09.2017).
• Yaşar, M., M. (2014). Sosyoekonomik Açıdan Eğitimde Fırsat Eşitliği: Giresun Örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Giresun.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, (8. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, K. ve Altınkurt, Y. (2011). Öğretmen adaylarının Türk eğitim sisteminin sorunlarına ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8 (1), 941–973.
• YÖK, (2017). Yükseköğretim Kanunu. http://www.yok.gov.tr/documents/ 10279/29816/2547+say%C4%B1l%C4%B1%20Y%C3%BCksek%C3%B6%C4%9Fretim+Kanunu/ (Erişim Tarihi: 25.09.2017).
• Zoraloğlu, Y. (1998). Eğitimde fırsat eşitliği ve üniversite giriş sınavları. Eğitim Bilim ve Kültür Dergisi, 3, 64-69.