Sosyal Bilgiler Öğretiminde Gezilerden Yararlanma

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 71 - 87, 30.06.2022

Ramazan Yıldırım , Şaban Ortak

Öz

Bu araştırmada, sosyal bilgiler dersinin “Üretim, Dağıtım ve Tüketim” öğrenme alanı kazanımlarıyla ilişkili olarak düzenlenen geziler ile ilgili ortaokul 6. sınıf öğrencilerinin görüşleri alınmış ve böylece gezilerin sosyal bilgiler öğretimindeki katkısı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Araştırma nitel durum çalışması olup veriler görüşme ve doküman incelemesi teknikleri kullanılarak toplanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, Kütahya-Merkez ilçedeki bir ortaokulun 6.sınıfına devam eden 28 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmada, öğrencilerle sosyal bilgiler dersi “Üretim, Dağıtım ve Tüketim” öğrenme alanındaki kazanımlarla ilişkilendirme yapılarak gerçek dünya bağlamlarına geziler düzenlenmiştir. Öğrencilerden gezilerdeki gözlemlerini günlüklerine yansıtmaları istenmiştir. Ayrıca ünite bitiminde tüm öğrencilerle yarı-yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi ile çözümlenmiştir. Sürecin sonunda dersin kazanımlarıyla ilişkili olarak düzenlenen gezilerin, öğrencilere okul ile gerçek yaşam arasında bağ kurmalarına olanak tanıdığı görülmüştür. Öğrencilerin, geziler sayesinde okul öğrenmelerinin gerçek dünya bağlamındaki karşılıklarını görme imkânı buldukları, uzman kişiler ile bir araya gelerek birincil kaynaklardan bilgi edinme fırsatı yakaladıkları ve böylece sınıf ortamında elde edemeyecekleri bilgi, beceri ve deneyimleri geziler sırasında gerçek dünya bağlamlarında edinme imkânı buldukları anlaşılmıştır. Bu doğrultuda, eğitimcilere ders kazanımlarıyla ilişkilendirmeler yaparak uygunluk, ekonomiklik ve öğrenci faydası göz önüne alınmak suretiyle geziler düzenlemeleri tavsiye edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler eğitimi, okul dışı faaliyet, gezi ve gözlem

Destekleyen Kurum

Afyon Kocatepe Üniversitesi Bilimsel Proje Araştırmaları Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

17.SOS.BİL.19

Benefiting from Excursions in Social Studies Teaching

Öz

In this research, the opinions of the 6th grade students about the excursions organized in relation to the achievements of the social studies course were taken and thus the contribution of the excursions in the social studies teaching was tried to be revealed. The research is a qualitative study and the data were collected using interview and document analysis techniques. The study group of the research consisted of 28 students attending the 6th grade of a secondary school in the central district of Kütahya. In the research, while the subjects in the social studies lesson "Production, Distribution and Consumption" were taught with the students in the study group, trips were organized to real world contexts by making associations with the achievements in the unit. Students were asked to reflect their observations during the trips in their diaries. In addition, semi-structured interviews were conducted with all students at the end of the unit. The data were analyzed by content analysis. At the end of the process, it was seen that the trips organized in relation to the learning outcomes of the course allowed students to establish a connection between school and real life. Thanks to the field trips, the students had the opportunity to see the real-world counterparts of their school learning. The trips brought students together with experts and enabled students to obtain information from primary sources. Students gained knowledge, skills and experiences that they could not obtain in the classroom environment in real-world contexts during the trips. At the end of the study, it was recommended that the educators organize trips by making associations with the course outcomes, taking into account convenience, affordability and student benefit.

Anahtar Kelimeler

Social studies education, extracurricular activity, excursion-observation

Proje Numarası

17.SOS.BİL.19

Kaynakça

• Açıkalın, M. (2018). Araştırmaya dayalı sosyal bilgiler öğretimi. Yeni İnsan Yayınevi.
• Altın, B. N., & Demirtaş, S. (2012). Sosyal bilgiler dersinde sınıf dışı eğitim etkinlikleri. M. Safran (Dü.) içinde, Sosyal bilgiler öğretimi (s. 510-542). Pegem Akademi.
• Atayeter, Y., & Tozkoparan, U. (2014). Sosyal bilgiler öğretmenleri ve 6. sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde gezi gözlem yönteminin uygulanmasına yönelik görüşleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-21.
• Aytaç, A. (2014). Sosyal Bilgiler öğretmen adaylarının eğitimlerinde gezi-gözlem metodunun yeri ve önemi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11-1(21), 55-69.
• Balkan-Kıyıcı, F., & Atabek-Yiğit, E. (2010). Sınıf duvarlarının ötesinde fen eğitimi: rüzgar santraline teknik gezi. International Online Journal of Educational Sciences, 2(1), 225-243.
• Berg, B. L., & Lune, H. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Eğitim Yayınevi.
• Binbaşıoğlu, C. (1992). Eğitim Psikolojisi. Kadıoğlu Matbaası.
• Bozdoğan, A., Okur, A., & Kasap, G. (2015). Planlı bir alan gezisi için örnek uygulama: bir fabrikası gezisi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 1-12.
• Cansız-Aktaş, M. (2015). Nitel veri toplama araçları. M. Metin (Dü.) içinde, Kuramdan uygulamaya eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (s. 337-371). Pegem Akademi.
• Coşkun, R., Altunışık, R. ve Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı. Sakarya Yayıncılık.
• Demirel, R., & Özcan, H. (2020). Ortaokul öğrencileri ile bir okul dışı öğrenme ortamına alan gezisi: tropikal kelebek bahçesi örneği. İnformal Ortamlarda Araştırmalar Dergisi, 5(2), 120-144.
• Demirtaş, S., & Akkocaoğlu-Çayır, N. (2021). Sınıf öğretmenlerinin sınıf dışı eğitim etkinlikleri projesine yönelik deneyimleri üzerine bir araştırma. Eğitim ve Bilim, 46(208), 1-30. https://doi.org/10.15390/EB.2021.9565
• Doğan, Y., Çiçek, Ö., & Saraç, E. (2018). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre bilimi dersi kapsamında gerçekleştirilen alan gezisi deneyimleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20(1), 104-120. https://doi.org/10.17556/erziefd.346487
• Duman, N. (2020). Volkan topoğrafyası konularının öğretiminde gezi-gözlem yönteminin öğrencilerin akademik başarısına etkisi. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi, 55(2), 710-724. https://doi.org/10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.20.04.1322
• Duran, Y., Aladağ, C., & Kaya, B. (3-5 Ekim 2019). Ortaöğretim öğrencilerinin yakın çevrelerindeki bitkileri tanıma düzeylerine gezi-gözlem yönteminin etkisi: karma yöntem çalışmasına bir örnek. II. Uluslararası Coğrafya Eğitim Kongresi (UCEK-2019), (s. 1598-1611). Eskişehir.
• Erol Şahin, A., & Yeşilbursa, C. (2018). Tarih bölümü öğrencilerinin alan gezileri ve müze ziyaretlerine ve müzede yapılan etkinliklere yönelik görüşleri. Turkish History Education Journal, 7(2), 557-577.
• Gazel, A., & Yıldırım, R. (2014). İlköğretim II. kademe sosyal bilgiler derslerinde gezi-gözlem yönteminin uygulanma durumunun incelenmesi. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 7(2), 246-270.
• Göğebakan, Y. (2008). Sanat tarihi öğretiminde gösteri yöntemi ile gezi-gözlem yönteminin bilginin kalıcılığı açısından karşılaştırılması-(Eski Malatya ulu cami örneği). Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 197-220.
• Gökkaya, A. K., & Yeşilbursa, C. C. (2009). Sosyal bilgiler öğretiminde tarihi yerlerin kullanımının akademik başarıya etkisi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 483-506.
• Göküş, Ş. (2020). Din öğretiminde gezi-gözlem yöntemi ve bir uygulama örneği. TYB Akademi, 10(28), 115-144.
• Güven, A., Gazel, A. A., & Sever, R. (2004). Tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi(9), 225-235.
• Idhartono, A., & Efendi, M. (2016). The effect of field trip method toward the enhancement of social interaction ability of children with moderate mentally retarded. Jurnal Penelitian dan Pengembangan Pendidikan Luar Biasa, 3(1), 1-9. http://dx.doi.org/10.17977/um029v3i12016p1-9
• Kabapınar, Y. (2015). Sosyal bilgiler öğretim programlarında "okul dışı öğrenme"ye bakmak:'bize her yer sınıf, bize her yer öğrenme ortamı'. A. Şimşek, & S. Kaymakçı (Dü) içinde, Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 43-74). Pegem Akademi.
• Kottler, E., & Gallavan, N. P. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde başarının sırları. Eğiten Kitap.
• Krippendorff, K. (2010). Content analysis. N. J. Salkind (Dü.) içinde, Encyclopedia of research design (s. 233-238). SAGE Publications.
• Laur, D. (2013). Authentic learning experiences: A real-world approach to project-based learning. Routledge.
• McCulloch, G. (2017). Dokümanter metotlar. J. Arthur, M. Waring, R. Coe, L. Hedges, (Edt.) içinde, Eğitimde araştırma yöntemleri ve metodolojileri (s. 345-355). Anı Yayıncılık.
• Meydan, A. (2014). Sosyal bilgiler öğretiminde gezi-gözlem ve doğa eğitimi. R. Turan, A. M. Sünbül, & H. Akdağ (Dü) içinde, Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar-1 (s. 241-262). Pegem Akademi.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: an expanded sourcebook. SAGE Publications.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018a). 2023 eğitim vizyonu. Ankara. http://2023vizyonu.meb.gov.tr
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018b). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7.sınıflar. https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=354
• Özgen, N. (2011). Fiziki coğrafya dersi öğretim metoduna farklı bir yaklaşım: gezi-gözlem destekli öğretim. Marmara Coğrafya Dergisi(23), 373-388.
• Robson, C. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Anı Yayıncılık.
• Susiana, D., Masitoh, S., & Mariono, A. (2018). The effect of field trip method on social emotional and language development in the kindergarten. Proceedings of the 2nd International Conference on Education Innovation (ICEI 2018). https://doi.org/10.2991/icei-18.2018.37
• Tokcan, H. (2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi ve öğrenme teorileri. A. Şimşek, & S. Kaymakçı (Dü) içinde, Okul dışı sosyal bilgiler öğretimi (s. 15-42). Pegem Akademi.
• Topçu, M. S., & Atabey, N. (2017). Sosyobilimsel konu içerikli alan gezilerinin ilköğretim öğrencilerinin argümantasyon nitelikleri üzerine etkisi. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 68-84. https://doi.org/10.14686/buefad.263541
• Tortop, H. S. (2012). Üstün yetenekli öğrencilerle yenilenebilir enerji kaynakları ile ilgili anlamlı alan gezisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 181-196.
• Tortop, H. S., & Özek, N. (2013). Proje tabanlı öğrenmede anlamlı alan gezisi; güneş enerjisi ve kullanım alanları konusu. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 44(44), 300-307.
• Tuncel, G., & Dolanbay, H. (2017). Sınıf dışı öğretim teknikleriyle sosyal bilgiler öğretimi. R. Sever, M. Aydın, & E. Koçoğlu (Dü) içinde, Alternatif yaklaşımlarla sosyal bilgiler öğretimi (s. 341-402). Pegem Akademi.
• Tutkun, C., Aydın-Kılıç, Z. N., Balcı, A., & Kök, M. (2019). Okul öncesi öğretmenlerinin alan gezisi etkinliğine yönelik görüşlerinin incelenmesi. OPUS-Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 469-487. https://doi.org/10.26466/opus.571498
• Yavuz, M. (2019). Özel eğitim öğretmenlerinin gezigözlem yönetimini uygularken karşılaştıkları sorunları öğretmen görüşleri açısından değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(63), 892-903. https://doi.org/10.17719/jisr.2019.3285.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin Yayıncılık.