Ortaöğretim Öğrencileri İçin Görsel Okuryazarlık Ölçeği Geliştirme Çalışması

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 60 - 77, 02.07.2023

Esra Karaçam , Gürbüz Ocak

Öz

Bu çalışmada ortaöğretim öğrencilerinin görsel okuryazarlık düzeyleri belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın örneklemi, 2019-2020 eğitim öğretim yılında, Şanlıurfa ili Siverek ilçesinde öğrenim gören 309 ortaöğretim öğrencisi oluşturmaktadır. Araştırmada hem nicel hem de nitel verilerden yararlanılmıştır. Araştırmada karma yöntemlerden olan keşfedici ardışık desen kullanılmıştır. Bu araştırmada 38 maddelik beşli likert tipinde lise öğrencileri için görsel okuryazarlık ölçeği geliştirilmiştir. Ölçek 1. faktörde (görseli kullanma) .578 ile .753 arasında faktör yükleri olan 10 madde, 2. faktörde (görseli algılama) .428 ile .646 arasında faktör yükleri olan 13 madde, 3. faktörde (görseli tanıma) .474 ile .746 arasında faktör yükleri olan 7 madde ve 4. faktörde (görseli düşünme) .447 ile .629 arasında faktör yükleri olan 8 madde olarak ölçek dört alt faktörden oluşturulmuştur. Geliştirilen ölçeğin alt boyutlarının Cronbach alpha katsayıları 0.875, 0.863, 0.796 ve 0.783 ve ölçeğin tüm güvenirlik katsayısı 0.928 olarak hesaplanarak güvenilir olduğu sonucuna varılmıştır. Araştırma sonucunda 38 maddeden oluşan, 4 alt boyuta sahip, 5’li likert tipinde ve güvenilir bir ölçek elde edildiği söylenebilir. Araştırmanın son bölümünde doğrulayıcı faktör analizi çalışmaları gerçekleştirmiş ve uyum indeksine göre kabul edilebilir düzeyde olduğu belirlenmiştir. Ortaokul öğrencilerinin görsel okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi açısından kullanılabilir bir ölçek olarak değerlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Görsel okuryazarlık, ortaöğretim öğrencileri, ölçek geliştirme, geçerlilik, güvenirlik

Kaynakça

• Arı, G., Soylu, S. (2020). Beşinci Sınıf Öğrencilerinin Görsel Okuma Becerilerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi , 9 (2) , 718-735.
• Aktaş, S.(2019). Grafik Tasarımda Görsel Okuryazarlık Açısından Piktogramların İncelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Giresun.
• Altunışık R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S., Yıldırım E. (2007), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı (5. Baskı). İstanbul: Sakarya Yayıncılık, İstanbul. Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (32), 470-483. Büyüköztürk, Ş. (2020). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı - İstatistik, Araştırma Deseni, Spss Uygulamaları ve Yorum (27. Baskı). Ankara: Pegem Akademi. Creswell, J. W. & Clark, V. L. (2015). Karma Yöntem Araştırmaları Tasarım ve Yürütülmesi. (Çev. Y. Dede ve S. B. Demir, 2. Baskı). Anı Yayıncılık: Ankara. Çelik, G. (2017). Türkçe Derslerinde Görsel Okuryazarlık Yoluyla Okuma Becerilerinin Geliştirilmesi: Bir Karma Yöntem Çalışması. (Doktora Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Çanakkale.