Cumhuriyet Dönemi Lise Tarih Ders Kitaplarında İttihat ve Terakki Hareketi’ne İlişkin İçeriğin İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 12 Sayı: 3, 148 - 170, 31.12.2024

Mücahit Poyraz , Ahmet Katılmış

Öz

Geçmişten günümüze tarih öğretiminde önemli bir yere sahip tarih ders kitaplarının siyasi iktidarların tarih öğretimi ile yakın ilişkisinden etkilendiği, özellikle önemli gelişmelerin yaşandığı yakın tarihimizle ilgili konuların öğretimi söz konusu olduğunda bu etkinin daha da güçlendiği görülmektedir. Yakın tarihimiz söz konusu olduğunda ise, bu dönemdeki tarihsel gelişmelere doğrudan ya da dolaylı şekilde etki eden, benimsemiş olduğu fikirler ve almış olduğu kararlarla etkisini günümüzde de sürdüren, cemiyet ve parti hüviyetine sahip siyasi bir hareket olan İttihat ve Terakki öne çıkmaktadır. Cumhuriyet Dönemi’nin farklı siyasi düşünceye sahip iktidarları ve yakın tarihin öğretilmesi hususundaki yaklaşımları, tarih ders kitaplarında İttihat ve Terakki’ye yönelik farklı anlatımlar ortaya çıkarmıştır. Bu araştırma, İttihat ve Terakki Hareketi’nin Cumhuriyet Dönemi lise tarih ders kitaplarında nasıl anlatıldığını ortaya koymayı amaçlamaktadır. Araştırmanın kapsamı, Cumhuriyet’in farklı dönemlerinde yazılmış 9 (dokuz) ortaöğretim üçüncü sınıf tarih ders kitabından oluşmaktadır. Tarih ders kitaplarının İttihat ve Terakki ile ilgili kısımlarından elde edilen bulgular içerik analizi ve betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. İttihat ve Terakki ile ilgili içeriklerde yalnızca iç politikada yaşanan tarihsel gelişmeler üzerinde eksik, hatalı ve çarpıtmaya yönelik anlatımların yapıldığı saptanmıştır. Araştırma sonucunda, İttihat ve Terakki Hareketi’ne yönelik genel olarak eksik ve çarpıtmaya yönelik anlatımların hatalı anlatımlara oranla daha fazla olduğu, sadece bir ders kitabında eksik, hatalı ya da çarpıtmaya yönelik herhangi bir anlatımın olmadığı sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İttihat ve Terakki, tarih eğitimi, tarih ders kitabı, materyal.

Kaynakça

• Büyüköztürk, Ş. Çakmak, E. Akgün, Ö. Karadeniz, Ş. Demirel, F. (2020). Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cengiz, N. (2016). Sovyet Rusya tarih ders kitaplarında Türk imajı (Yayın No. 431344) [Yüksek lisans tezi, Sakarya Üniversitesi]. YÖK Tez Merkezi.
• Collingwood, R. (1996). Tarih tasarımı (K. Dinçer, Çev). İstanbul: Gündoğan Yayınları.