Hokand Hanlığı'nın Günümüze Ulaşabilen Tek Saray Örneği: Hudayar Han Sarayı

Yıl 2024, , 105 - 135, 29.02.2024

İsmail Argunşah

https://doi.org/10.59305/ijvuts.1438668

Öz

Özbekistan coğrafyası tarih boyunca üç hanlığa ev sahipliği yapmıştır. Özbekistan’da kurulan hanlıkların sonuncusu olan Hokand Hanlığı Fergana vadisinde yer almaktadır. Hanlık Fergana’da kurulmasından dolayı Fergana Hanlığı olarak da bilinmektedir. Hokand Hanlığı verimli arazileri ile ticaret yolu güzergâhında bulunması sebebiyle jeopolitik konum olarak büyük bir öneme sahiptir. Hokand şehri, 18. yüzyılın ilk yarısında hanlığın başkenti olmuştur. Hokand şehrinde inşa edilen mimari eserler şehrin çehresini büyük ölçüde değiştirmiştir. Cami, medrese, türbe, hamam ve saray gibi farklı yapı gruplarını içerisinde barındıran şehir zamanla bir bilim, ticaret, kültür ve sanat merkezi haline dönüşmüştür. Şehirde hanlar, hanların eşleri ve devletin önde gelen diğer isimlerinin birçok yapı inşa ettirdiği görülmektedir. Hokand Hanlığı hükümdarlarından Hudayar Han belirli aralıklarla üç kez tahta oturmuş, iç ve dış karışıklıklarla mücadele etmiş ve aynı zamanda şehrin gelişimine katkıda bulunmayı ihmal etmemiştir. Hokand’da Hokand Hanlığı’na ait günümüze ulaşabilen eserler içerisinde Hudayar Han Sarayı özellikleri bakımından dikkat çekicidir. Hudayar Han Sarayı, hanlığın Hokand şehrinde inşa ettirdiği bilinen yapılar arasında günümüze ulaşabilen en geç tarihli yapıdır. Bu çalışmada Hudayar Han Sarayı plan, malzeme ve teknik, süsleme özellikleri açısından detaylı bir şekilde incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özbekistan, Hokand Hanlığı, Hokand, Hudayar Han Sarayı

The Only Palace Example of the Kokand Khanate That Has Existed Today: Hudayar Khan Palace

Öz

The geography of Uzbekistan hosted three khanates throughout history. The Kokand Khanate, the last khanate established in Uzbekistan, was located in the Fergana valley. Since the Khanate was established in Fergana, it is also known as the Fergana Khanate. The Kokand Khanate had a great geopolitical importance due to its fertile lands and its location on the trade route. The city of Kokand became the capital of the khanate in the first half of the 18th century. The architectural works built in Kokand changed the face of the city to a great extent. The city which contains different building groups such as mosques, madrasahs, tombs, hammams and palaces, turned into a center of science, trade, culture and art over time. It is seen that khans, wives of khans and other prominent figures of the state built many buildings in the city. Hudayar Khan, who was one of the rulers of Kokand Khanate and ascended the throne three times at certain intervals, struggled with internal and external turmoil and at the same time did not neglect to contribute to the development of the city. Among the surviving monuments of the Kokand Khanate in Kokand, Hudayar Khan Palace is remarkable in terms of its architectural features. The palace is the latest-dated surviving building among the known buildings built by the khanate in the city. In this study, Hudayar Khan Palace is analyzed in detail in terms of its plan, materials, techniques and decoration.

Anahtar Kelimeler

Uzbekistan, Kokand Khanate, Kokand, Hudayar Khan Palace

Kaynakça

• Argunşah, İsmail. (2024). “Hokand Hanlığı (1709-1876) Mimarisi (Hokand Şehri)” (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri.
• Abdıkulova, Roza. (2007). “Türkistan ve Orta Asya Coğrafyası Üzerine Değerlendirme”, Turkologiya, no:1/2, S. 27-28, 100-103.
• Alpargu, Mehmet. (2008). “Kuruluş ve Çöküş Süreçlerinde Türkistan Hanlıkları”, Kuruluş ve Çöküş Süreçlerinde Türk Devletleri Sempozyumu Bildirileri (5-6 Kasım 2007), Sakarya Üniversitesi Basımevi.