Online Sağlik Bilgisi Arama Davranışında Sorunlar, Tutum ve Güvenilirlik Değişkenlerinin İncelenmesi

Yıl 2021, Sayı: 53, 137 - 156, 31.03.2021

Özgür Erkut Şahin Ahmet Yücel

https://doi.org/10.47998/ikad.807346

Öz

Teknolojideki ve internetteki hızlı gelişmeler insanların interneti kullanma yöntemlerini de değiştirmiştir. Sağlık gibi hassas konularda güncel ve güvenilir bilgiye olan talebin artmasıyla e- sağlık gibi kavramların yaratılmasına neden olmuştur. Bu çalışmanın amacı, insanların riskli davaranışlarla iligili medikal ve sağlık bilgisi arama davranışını incelemektir. Bu çalışmada, internetten medikal ve sağlık bilgisi aranırken yaşanılan sorunların arama davranışı ve bulunan bilginin güvenilirliğini ne ölçüde etkilediği Barron ve Kenny’nin aracı değişken modeli çerçevesinde incelenmiştir. Bu araştırmada, İstanbul ilinde yaşayan 325 kişi ile yapılmış yüz yüze ve online ölçek verisi, faktör analizi, t-test ve aracı değişken analizi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma 5’li likert tipinde bir ölçek kullanılarak yapılmıştır. Katılımcıların %76’sı kadın, %24’ü erkek tir. Yüksek riskli davranışlar bakımında medikal ve sağlık bilgisi değerlendirme faktör analizine tabi tutulmuş güvenilirlik ve güncellik olmak üzere iki faktöre ayrıldığı görülmüştür. Bu araştırmanın sonucunda, bağımsız değişkenlerin hem kendi aralarında hem de bağımlı değişkenle anlamlı bir ilişkileri olduğu ortaya çıkmıştır. Aynı zamanda sorun değişkeninin güvenilirliği etkilediği ve tutum değişkeninin aracılık rolü oynadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

E-Sağlık, Aracı Değişken Modeli, Medikal ve Sağlık Bilgisi Arama, Online Sağlık Bilgisi Arama Davranışı

Kaynakça

• Ahluwalia, S., Murray, E., Stevenson, F., Kerr, C. ve Burns, J. (2010). "A heartbeat moment’: qualitative study of GP views of patients bringing health information from the internet to a consultation", The British journal of general practice : the journal of the Royal College of General Practitioners, 60, (571), s. 88–94.
• Ahluwalia, S., Murray, E., Stevenson, F., Kerr, C. ve Burns, J. (2019). "Online Health Information Seeking andInformation Quality: A Preliminary Contemplation", International Journal of Engineering and Advanced Technology, 9, (1), s. 321–326.
• Barron, M. R. ve Kenny, D. A. (1986). "The Moderator-Mediator Variable Distinction in Social Psychological Research: Conceptual, Strategic, and Statistical Considerations", Journal of Personality and Social Psychology, 51, (6), s. 1173–1182.
• Boon-itt, S. (2019). "Quality of health websites and their influence on perceived usefulness, trust and intention to use: an analysis from Thailand", Journal of Innovation and Entrepreneurship, 8, (1), s. 2-18.
• Bruce-Brand, R. A., Baker, J. F., Byrne, D. P., Hogan, N. A. ve McCarthy, T. (2013) "Assessment of the Quality and Content of Information on Anterior Cruciate Ligament Reconstruction on the Internet", Arthroscopy: The Journal of Arthroscopic & Related Surgery, 29, (6), s. 1095–1100.
• Daşlı, Y., Gencer, T. Z. ve Biçer, E. B. (2019). "Sağlık İletişiminde Yeni Yaklaşımlar: Dijital Medya Kullanımı", Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 22, (1), s. 42–52.
• Deng, Z., Liu, S. ve Hinz, O. (2015). "The health information seeking and usage behavior intention of Chinese consumers through mobile phones", Information Technology & People, 28, (2), s. 405–423.
• Esmaeilzadeh, S., Ashrafi-Rizi, H., Shahrzadi, L., Mostafavi, F. ve Seyedin, H. (2018).. "A survey on adolescent health information seeking behavior related to high-risk behaviors in a selected educational district in Isfahan", PloS one, 13, (11), s.1-14. e0206647.
• Ettel, G. (2012). "How Do Adolescents Access Health Information? And Do They Ask Their Physicians?", permj, 16, (1), s. 35 - 38
• Graffigna, G., Barello, S., Bonanomi, A. ve Riva, G. (2017). "Factors affecting patients’ online health information-seeking behaviours: The role of the Patient Health Engagement (PHE) Model", Patient Education and Counseling, 100, (10), s. 1918–1927.
• Hayes, A. F. ve Rockwood, N. J. (2017). "Regression-based statistical mediation and moderation analysis in clinical research: Observations, recommendations, and implementation", Behaviour research and therapy, 98, s. 39–57.
• Jin, J., Yan, X., Li, Y. ve Li, Y. (2016). "How users adopt healthcare information: An empirical study of an online Q&A community", International Journal of Medical Informatics, 86,(2016) , s. 91–103.
• Mendes, Á., Abreu, L., Vilar-Correia, M. R. ve Borlido-Santos, J. (2017). "That Should Be Left to Doctors, That’s What They are There For!—Exploring the Reflexivity and Trust of Young Adults When Seeking Health Information", Health communication, 32, (9), s. 1076–1081.
• Neumark, Y., Lopez-Quintero, C., Feldman, B. S., Hirsch Allen, A. J. ve Shtarkshall, R. (2013). "Online Health Information Seeking Among Jewish and Arab Adolescents in Israel: Results From a National School Survey", Journal of health communication, 18, (9), s. 1097–1115.
• Noh, H.-I., Lee, J. M., Yun, Y. H., Park, S. Y., Bae, D.-S., Nam, J.-H., Park, C. T., Cho, C.-H., Kye, S. Y. ve Chang, Y. J. (2009). "Cervical cancer patient information-seeking behaviors, information needs, and information sources in South Korea", Supportive care in cancer : official journal of the Multinational Association of Supportive Care in Cancer, 17, (10), s. 1277–1283.
• Obasola, O. I. ve Agunbiade, O. M. (2016) "Online Health Information Seeking Pattern Among Undergraduates in a Nigerian University", SAGE Open, 6, (1), s. 1-9 .215824401663525.
• Özkan, Ö., Solak, M., Yılmaz, E ve Özçelik, C. S. (2019). "Hastalarin Ameliyat Öncesi Döneme Yönelik Bilgi Edinmede İnterneti Kullanma Durumlarinin Değerlendirilmesi", Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 22, (2), s. 105–13.
• Prestin, A., Vieux, S. N. ve Chou, W.Y. S. (2015). "Is Online Health Activity Alive and Well or Flatlining? Findings From 10 Years of the Health Information National Trends Survey", Journal of health communication, 20, (7), s. 790–798.
• Scantlebury, A., Booth, A. ve Hanley, B. (2017). "Experiences, practices and barriers to accessing health information: A qualitative study", International Journal of Medical Informatics, 103, s. 103–108.
• Simou, E. (2015). "Health information sources: trust and satisfaction", International Journal of Healthcare, 2, (1), s. 38-43.
• Tayhan, A. ve Özmen, D. (2019). "Erkeklerin prostat kanseri taraması konusundaki bilgi düzeyleri ve sağlık okuryazarlığı arasındaki ilişki", Cukurova Medical Journal, 44,(4), s. 233–240.
• Tekin A., Kaya E., Demirel M. ve Yazıcı, S. Ö. (2013). "Güçlendirme Bağlamında İnternetin Hasta-Hekim İlişkilerine Etkisi", Selçuk İletişim, 6, (1), s. 23–36.
• United Nations Department of Economic and Social Affairs (2019). "Internetional Youth Day", Erişim Tarihi: 18.07.2020.
• WHO (2018). What is physical activity?, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/physical-activity. Erişim Tarihi: 16.07.2020.
• World Stats (2020), https://www.internetworldstats.com/stats.htm. Erişim Tarihi: 24.05.2020.
• Yılmaz, E. (2014). "Türkiye’de Hastaların İnternette Tıbbi Enformasyon Arama Davranışlarının Doktor-Hasta İletişimine Etkileri", Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 15, (2), s. 102–106.
• Yi, M. Y., Yoon, J. J., Davis, J. M. ve Lee, T. (2013). "Untangling the antecedents of initial trust in Web-based health information: The roles of argument quality, source expertise, and user perceptions of information quality and risk", Decision Support Systems, 55, (1), s. 284–295.
• Yilma, T. M., Inthiran, A. ve Reidpath, D. "College Students from Developing Countries: Where do they Get Health Information?", DOI:http://dx.doi.org/10.1145/12345.6789
• Zhao, X., Lynch, J. G., Chen, Q. (2010). “Reconsidering Baron and Kenny: Myths and Truths about Mediation Analysis”. Journal of Consumer Research, 37,(2), s.197-206.