2000’ler Türkiyesi’nde Sinema ve Din: Takva Filmi Örneği

Yıl 2012, Sayı: 34, 42 - 65, 25.06.2012

Levent Yaylagül

Öz

Din[ler] her zaman sinema için bir konu teşkil etmiştir ve Türk sinemasında din
konusuyla ilgili ya da dini bakış açısıyla pek çok film yapılmıştır. Ancak bu filmlerin
çoğu tarihsel ve toplumsal bağlamdan yoksun şabloncu filmlerdir. Türk sinema
tarihinde ilk defa Takva filmi, din meselesini tarihsel ve toplumsal bağlamına oturtan,
dini sosyo-ekonomik ve politik bir kurum olarak ele alan bir filmdir ve bu açıdan
incelenmeye değerdir. Bu bağlamda bu makalede Takva filminin içeriği metin analizi
tekniğiyle incelenmiş ve böylece bu filmde dine (dergahlara) bakışın nasıl olduğu
ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk sineması, din, takva, metin analizi

In 2000’s Cinema and Religion In Turkey: The Sample Film of Takva (A Man’s Fear of and Respect to God)

Öz

Cinema and religion has always been interrelated. Religion[s] have always
constitute a subject for cinema, and in Turkish cinema a lot of films are shooted either
about religion or with a religious view. But the majority of films, related to religion,
have no historical and social context and have a similar template. In the history of
Turkish cinema for the first time the film, named Takva, handled the question of
religion in its historical and social context and that.s why it worths analysing. In that
context in this article the content of the film of Takva was analysed through textual
analysis, so that the ideological aprroach of film related to religion (and sects) was
revealed.

Anahtar Kelimeler

Turkish cinema, religion, takva (A Man.s fear of and respect to God), textual analysis

Kaynakça

• Akyol, Taha (2009). “AKP Büyük Sermayenin Değil, Yükselen Anadolu Sermayesinin Temsilcisidir”, AKP Yeni Merkez Sağ mı? (içinde). Ed.: Ümit Kurt. Ankara: Dipnot. s.: 13-32.
• Arslan, Savaş (2006). “Yeşilçam"ın Yeşil Yüzü: Memleketim”, Türk Film Araştırmalarında Yeni Yönelimler-5 (içinde). Yayına Hazırlayan: Deniz Bayrakdar. İstanbul: Bağlam. s.:185-196.
• Atam, Zahit (2007). “Takva Üzerine: Bir Kez Daha „Türban Neyi Örtüyor?"”. Yeni İnsan Yeni Sinema. Sonbahar-Kış. O6/07. 18-19. Ss.: 9-11.
• Cindoruk, Hüsamettin (2009). “AKP Dinci Bir Parti”. AKP Yeni Merkez Sağ mı? (içinde) Ed.: Ümit Kurt. Ankara: Dipnot. s.: 33-66.
• Hayward, Susan (2000). Cinema Studies: Key Concepts. Florence: Routledge.
• Heywood, Andrew (2007). Siyasî İdeolojiler, Çevirenler: A. K. Bayram, Ö. Tüfekçi vd. Ankara: Adres Yayınları.
• Hunt, E. K. (2005). İktisadi Düşünce Tarihi, Çeviren: Müfit Günay, Ankara: Dost.
• Karaömerlioğlu, M. Asım (2002). “Bağımlılık Kuramı, Dünya Sistemi Teorisi ve Osmanlı/Türkiye Çalışmaları”, Toplum ve Bilim, No: 91. Kış. s.: 81-99.
• Kayalı, Kurtuluş (2004). Metin Erksan Sinemasını Okumayı Denemek, Ankara: Dost.
• Kayalı, Kurtuluş (1988). “Türk Sinemasına Hafızasını Kazandırmak Gerek”, Bilim ve Sanat. Mart. Sayı: 87. s.:12-15.
• Kurt, Ümit (2009). “Giriş”. AKP Yeni Merkez Sağ mı? (içinde). Ed.: Ümit Kurt. Ankara: Dipnot. s.: 5-11.
• Levi-Strauss, Claude (2002). Yaban Düşünce. Çev.: Tahsin Yücel. 4. Baskı. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Maktav, Hilmi (2004). “Kuran"dan Kuram"a İslamî Sinema”. Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: İslamcılık. Cilt: 6. İstanbul: İletişim Yayınları. s.: 989-1019.
• Mortazavi, Saeed (2008) Political Economy of Islam. Humboldt State University. http://dscholar.humboldt.edu:8080/dspace/bitstream/2148/153/1/Political_Economy_o f Islam.pdf Erişim: 22 Temmuz.
• Ocak, Ersan (1996). “Kentin Değişen Anlamı”. Birikim. Sayı: 86-87 (Haziran- Temmuz). s.: 32-41.
• Özgüç, Agah (1994). Türk Film Yönetmenleri Sözlüğü. İstanbul: Afa Yayınları.
• Özgüç, Agah (1993) 100 Filmde Başlangıcından Günümüze Türk Sineması. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Özön, Nijat (1995). Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları. 2. Cilt. Ankara: Kitle Yayınları.
• Özön, Nijat (1985). Sinema-Uygulayımı-Sanatı-Tarihi. İstanbul: Hil Yayınları.
• Propp, Vladimir (1990). Masalın Biçimbilimi. Çev.: M. Rıfat ve S. Rıfat. İstanbul: B/F/S/ Yayınları.
• Scognamillo, Giovanni (1998). Türk Sinema Tarihi. 3. Baskı. İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Sönmez, Mustafa (1992). 100 Soruda 1980’lerden 1990’lara “Dışa Açılan” Türkiye Kapitalizmi. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Storey, John (2000). Popüler Kültür Çalışmaları. Çeviren: Koray Karaşahin. İstanbul: Babil Yayınları.
• Tikveş, Özkan (1968). Mukayeseli Hukukta ve Türk Hukuku’nda Sinema Filmlerinin Sansürü. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Turan, Sibel (2005). “Türkiye"de Siyasal İslam"ın Görece Yükselişi: 28 Şubat Dönemeci ve Sonuçları ”. Kapitalizm ve Türkiye-II (içinde). Hazırlayanlar: Fuat Ercan-Yüksel Akkaya. Ankara: Dipnot Yayınevi. s.: 243-272.
• Wright, Melanie J. (2006). Religion and Film: An Introduction. London: I. B. Tauris and Company, Limited.
• Yardımcıel, Mukadder (2006). “Takva"ya Altın Kaz”. http://www.hurriyet.com.tr/kultursanat/5456667 - 17 Kasım.
• Yaşlı, Fatih (2010) “Anayasa Değişikliği, Yeni Rejim ve Sol” http://haber.sol.org.tr/print/yazarlar/fatih-yasli/anayasa-degisikligi-yeni-rejimve- sol-30838 Erişim: 13 Temmuz.