Sinemada Temsil, Göstergebilim ve Sembol: “PK” Filmi Örneği

Yıl 2022, Sayı: 57, 88 - 111, 29.03.2022

Canay Umunç

https://doi.org/10.47998/ikad.1019865

Öz

İnsanlar dünyaya geldiği andan itibaren kendilerini ve diğerlerini anlamlandırmaya çalışır
ve bu düşünme temsil sistemlerini oluşturur. Dünyada politik ve sosyal gücün tanımlanmasında
temsil, etkin bir rol oynamaktadır. Temsiller, ideolojik durumlara göre; çok kültürlülük, melezlik,
ötekileştirme bağlamında çeşitlilik göstermektedir. Bu çalışmanın konusu; çok kültürlülüğün
sinemada temsili ve göstergebilimin bu temsilin kurulmasındaki etkisidir. Sinemanın kültürler
arasındaki farklılıkları belirginleştirme veya diyalogları artırmadaki gücünün temelinde,
temsil yer almaktadır. Dolayısıyla sinema temsili, farklı ideoloji, inanç ve görüşleri anlamak
için önemli bir işleve sahiptir. Sinema göstergebilimi, temsillerin kurulmasında yalnızca dilsel
değil görsel olarak da etkilidir. Bu çalışmada sırasıyla; çok kültürlülük ve Hindistan, sinemada
çok kültürlülüğün temsili ve Hint filmlerinde din ve temsil, sinema göstergebilimi ve sembol
konusuna değinilmiştir. Çok kültürlülük ve temsil kavramı, kültürel çalışmalarda farklı biçimlerde
kullanılmaktadır. Burada konu kapsamı gereği çok kültürlülük ve temsil, toplumsal çeşitlilik
ve Saussure ve Peirce’le ilişkilendirilen anlamıyla kullanılmaktadır. Çalışmanın örneklemi olan
Hint filmi Peekay (PK) (Peekay, Rajkumar Hirani, 2014) göstergebilim yöntemiyle, Saussure’ün
gösterge-gösteren-gösterilen kavramları ile Peirce’ün simge kavramına göre çözümlenmeye
çalışılmıştır. Sonuç olarak; dini temalı bir film olan PK’de, Hindistan’ın dinsel çeşitliliğine ilişkin
göstergelerin sıklıkla kullanıldığı görülmüştür. PK filminde kullanılan soyut, sözel ve görsel
semboller birbirleriyle anlamlı bir bütünlük içinde yer almaktadır. Böylelikle, film temsilinin
farklı toplulukların kimliklerini anlama ve inşasında önemli bir etkisi olduğu düşünülürse, filmin
bu açıdan göstergelerin gücünden etkin bir şekilde faydalandığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Film Temsili, Çok Kültürlülük, Din, Sembol, Göstergebilim

Representation, Semiotics and Symbol in Cinema: The Example of The Movie “PK”

Öz

People try to make sense of themselves and others from the moment they are born,
and this thinking creates representation systems. Representation plays an active role in defining
political and social power in the world. Representations vary according to ideological situations
in the context of multiculturalism, hybridity and otherisation. The aim of this study is the
representation of multiculturalism in cinema and the effect of semiotics on the establishment
of this representation. Representation is the basis of the power of cinema to clarify the
differences between cultures or to increase the dialogues. Therefore, cinema representation has
an important function to understand different ideologies, beliefs and views. Cinema semiotics is
effective not only linguistically but also visually in the construction of representations. In this
study, Multiculturalism and India, representation of multiculturalism in cinema, religion and
representation in Indian films, cinema semiotics and symbols are discussed respectively. The
concept of multiculturalism and representation is used in different ways in cultural studies. Here,
in the context of the subject, it is used with the meaning associated with multiculturalism and
representation, social diversity and Saussure and Peirce. The Indian movie Peekay (PK) (Peekay,
Rajkumar Hirani, 2014), which is the sample of the study, was tried to be analyzed with the
semiotics method, according to Saussure’s sign-signifier-signified concepts and Peirce’s symbol
concept. As a result, it has been seen that signs of India’s religious diversity are frequently used in
PK, which is a religious-themed movie. Thus, considering that film representation has a significant
impact on the understanding and construction of the identities of different communities, it can be
said that the film effectively benefits from the power of signs in this respect.

Anahtar Kelimeler

Film Representation, Multiculturalism, Religion, Symbol, Semiotics

Kaynakça

• Akmaz, Gökhan. (2014). Şiva ve Dionysos: Hint ve Yunan mitolojilerinde Doğa ile Kültür Bütünlüğü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doğu Dilleri ve Edebiyatları (Hindoloji) Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Akyüz, Hüseyin, (2014). “Hz. Peygamberin Dilinde Hadislerin Dili”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 0(41), s. 373-397.
• Albayrak, Kadir, (2008). “Millî Dinlerde Renk Fenomeni”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 8(1), s. 1-41.
• Ali, Amir, (2000). “Case for Multiculturalism in India”, Economic and Political Weekly Jul. 15-21, Vol.35, No. 28/29 (Jul. 15-21, 2000), s. 2503-2505.
• Baird, Robert,D. (2004). Syncretism and The History Religions, Syncretism in Religion, New York: Routledge, s.48-59.
• Bekçi, Mert, (2018). “Hint Kültüründe Yıkımın Sembolü Tanrı Şiva Hakkında 8 Detay”, https://listelist.com/tanri-siva-kimdir/. Erişim Tarihi: 21.02.2022.
• Bhattacharyya, Harihar, (2003). “Multiculturalism in Contemporary India, Pluralism and Multiculturalism in Colonial and Post-Colonial Societies”, International Journal on Multicultural Societies (IJMS). 5(2), s.148-162.
• Bilican, Rukiye, (2019). “Hindu İnançlarında Dansın Yeri: “Dansın Kralı Şiva””, Türkiye Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 8, s. 57-68.
• Butler, Andrew, M. (2011). Film Çalışmaları, Çev. A. Toprak, İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Casebier, Allan, (1991). Film and Phenomenology-Towards A Realist Theory Of Cinematic Representation, Cambridge: Cambridge University Press.
• Cerrahoğlu, Zehra, (2019). “Sinemada Temsil Kurmak: Mustang (2015) Filmi Üzerine Bir İnceleme”, Sinefilozofi Dergisi, Özel Sayı, s. 518-535.
• Çakıcı, Z., Meriç, E. (2021). “Bollywood Sinemasını Kamu Diplomasisi Bağlamında Yeniden İzlemek: Bajrangi Bhaijaan Üzerine Bir İnceleme”, İleti-ş-im, 6, s. 36-56.
• Desai, Dipti, (2000). “Imaging Difference: The Politics of Representation in Multicultural Art Education”, Studies in Art Education”, 41:2, s. 114-129.
• Dural, Murat, (2018). Aamir Khan Filmlerinde Dini Öğeler, Y.lisans tezi, İzmir Katipçelebi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Dwyer, Racher, (2006). Filming The Gods: Religion and Indian Cinema, USA: Routledge.
• Felsefe.gen.tr (2022), https://www.felsefe.gen.tr/senkretizm-bagdastirmacilik-nedir-ne-demektir/, Erişim tarihi: 12.02.2022
• Fiske, John, (1996). İletişim Çalışmalarına Giriş, Çev. S. İrvan. Ankara: Bilim Sanat Yayınları.
• Hall, Stuart, (1997). Representation. Cultural Representations and Signifying Practices, London: Sage Publications.
• Hall, Stuart, (2017). Temsil, Çev. İ. Dündar Kültürel Temsiller ve Anlamlandırma Uygulamaları. İstanbul: Pinhan Yayıncılık.
• Hirani, R., & Chorma, V., & Sharma, A. (Yapımcı), § Hirani, R. (Yönetmen) (2014). Peekay (PK). Hindistan.
• Hunt, Robert, Edgar, (2015). Film Dili, Çev. S. Aytaç. İstanbul: Literatür Yayınları.
• İslam ansiklopedisi (2022), https://islamansiklopedisi.org.tr/brahmanizm, Erişim tarihi: 12.02.2022.
• Kadıoğlu, Muhsin, (2020). “Çeşitli Dinlerde ve Kültürlerde Doğu ve Batı Sembolizmi”, Altralang Journal, 02 (01), s. 234-246.
• Karakurt, Serhat, (2019). “Dinlerde Su ile Arınma ve Hristiyanlıkta Vaftiz Anlayışı”, İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Malatya.
• Koç, Rezal, (2018). Sosyal Medya ve Azınlıklar, Dönüşen Dünyada İletişimin Rolü Uluslararası Sempozyum Kitabı, s.91-101.
• Kutlutürk, Cemil, (2014). Hindu Kutsal Metinleri Upanişadlar, İstanbul: Dergah Yayınları.
• Kutsalkitap.org (2022). Ekmek ve Şarap, https://www.kutsalkitap.org/ekmek-ve-sarap/, Erişim tarihi: 21.02.2022.
• Mayaram, Shail, (2014). The Limits of Multiculturalism in Contemporary India, Multiculturalism and Religious Identity.Multiculturalism and Religious Identity, Ed. S.Sikka and L. G. Beaman, Canada: McGill-Queen’s University Press, s. 275-301.
• Mazur, Eric Micheal, (2011). Encyclopedia of Religion And Film, ISBN: 978-0- 313-33072-8, USA: ABC. Metz, Christian, (1974). Language and Cinema, Belgium: Library of Congress, Indiana of University.
• Metz, Christian, (1990). Film Language: A Semiotics of The Cinema, Chicago: The University of Chicago Press.
• Mishra, M.K., Balasaravanan, T. (2012). “Attitude Towards Promotions of Multiculturalism in Indian Society Perspectives of Hindi And Tamil Movies Among Youth”, International Journal of Communication Development, January-March 2012, s. 45-55.
• Morey, Anne (2007). “Early Art Cinema in the U.S.”, Going to the Movies, Ed. Richard Maltby, Melvyn Stokes, Robert C. Allen, British: University of Exeter Press, s.235-248.
• Özmen, S., Erdem, R. (2018). “Damgalamanın Kavramsal Çerçevesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23 (1), s. 185-208.
• Parekh, Bhikhu, (2002). Çokkültürlülüğü Yeniden Düşünmek, Çev. B. Tanrıseven, Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Rıfat, Mehmet, (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Salan, Z., Gürani, F.Y. (2019). “Kutsal Mekanda Işığın Tanrı Metaforu”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), s. 18-30.
• Sayın, Kemal, Efe, (2020). “Avrupa’da Burka Yasakları Üzerine Bir İnceleme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 11(1), 180-193.
• Shohat, E., Stam, R. (2014). Unthinking Eurocentrism : Multiculturalism and The Media, New York: Routledge.
• Stam, Robert, (1992). New Vocabularies in Film Semiotics: Structuralism, Post- Structuralism, and Beyond, USA: Routledge.
• Tatlıoğlu, Durmuş, (2009). “Hindistan’daki Tarihi ve Dini Yapıya Sosyolojik Bir Bakış”, Akademik Araştırmalar Dergisi, 41, s. 99-126.
• TDV İslam Ansiklopedisi (2021). https://islamansiklopedisi.org.tr/, Erişim Tarihi: 12.02.2022.
• Uluyağcı, Canan, (2013). “Simge Kavramı ve Bir Film Çözümlemesi: Karşılaşma”, Selçuk İletişim, 5(1) , s. 217-224 .
• Ulusal, Dilek, (2018). “Modern İran Sineması’nda Ayna Metaforunun Kullanımı”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (58), s.783-789.
• Umunç, Canay (2021). Yapısalcılık, Göstergebilim ve Medya, Ed. Ö. Özer, Eleştirel Medya Kuramları, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Uslu, Zeynep, Karahan, (2010). Kırılan Kalıplar 2: Kültürlerarası İletişim, Çokkültürlülük, Ed. Z. K. Uslu, C. Bilgili, İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Vizemnet (2022), https://vizem.net/belcika/yasam/kultur/din/. Erişim Tarihi: 12.02.2022.
• Worlhistory (2022), https://www.worldhistory.org/trans/tr/1-10216/siva/. Erişim Tarihi:12.02.2022. Yolcu, Mehmet, Ali, (2014). “Kutsalın Yeniden Üretimi: Kutsal Su İnançları ve Hacı Bektaş Zemzem Çeşmesi”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(8) , s. 93-102 .
• Zöngür, Sönmezdağ, Canan, (2017). “Hinduizm’in Önemli Tanrı ve Tanrıça Heykelleri”, The Journal of Academic Social Sciences, 52(52), s. 113–147.